تیمبوکتو

مالی یکی از کشورهای مسلمان نشین منطقة غرب آفریقاست که دین اسلام عمیق ترین تأثیر را در نهادهای مختلف اجتماعی و فرهنگی آن بر جای نهاده است. این کشور حاشیة صحرای بزرگ که به دلیل چهرة بیابانی از زیبایی خاصی برخوردار است، یکی از کشورهای اسلامی آفریقا به شمار می رود که تاریخ حضور اسلام در آن به صدها سال پیش بازمی گردد. اسلام از قرون اولیة میلادی توسط برخی بازرگانان و مبلغان شمال آفریقا وارد بخش های شمال مالی شد؛ ولی اوج شکوفایی تمدن اسلامی در این کشور به قرون میانة اسلامی بازمی گردد که طی آن چند پادشاهی بزرگ اسلامی در این سرزمین بنیان نهاده شدند. مالی در این دوره به ویژه در زمان پادشاهی مانسا موسی، امپراتور معروف، به شهرتی جهانی دست یافت و به عنوان کشوری اسلامی در سرتاسر قارة آفریقا معروف شد. همچنین طی این دوره، شهر تیمبوکتو به مرکز بزرگ علمی جهان اسلام مبدل شد و دانشگاه اسلامی سانکوره ـ که امروزه سه مسجد بزرگ این شهر از شکوه و عظمتش در آن عهد حکایت دارندـ دومین دانشگاه اسلامی بزرگ قارة آفریقا پس از دانشگاه الازهر به شمار می آمد. در این مقاله شهر تیمبوکتو، که در سال 2006م از سوی سازمان کنفرانس اسلامی به عنوان پایتخت فرهنگی جهان اسلام معرفی شد، به اختصار فقط از نظر فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته است؛ هرچند آن قدر گفتنی در مورد این شهر زیاد است که خلاصه کردن تیمبوکتو در چند صفحه به راستی مثال «گنجاندن بحری در کوزه است».

تحلیل تطبیقی مفهوم «خود» و «دیگری» در سگ ولگرد اثر صادق هدایت و تیمبوکتو از پل استر جامعه انسانی همواره با تقابل ها و تعامل های دوگانه و فلسفه حضور مواجه بوده است. مفهوم «خود» و «دیگری» وجهی از این امر است که در نظریات فلسفی-اجتماعی هگل، هوسرل، کی یرکگور، باختین و لویناس نمود داشته است. این جُستار با بهره گیری از منابع کتاب خانه ای و با استفاده از روش تحلیل محتوا و بر اساس مکتب ادبیات تطبیقی آمریکایی و با تکیه بر وجوه نظری یاد شده، مفهوم خود و دیگری را در دو داستان سگ ولگردِ هدایت و تیمبوکتویِ پل استر واکاوی و تحلیل نموده و در آن ضمن بیان معنای خود و دیگری، اصول مهم فکری هدایت و استر در مواجهه با دیگری، ابعاد فرجام شناسی در سطح دو روایت و عدمِ دیگپرپذیری به مثابه یک کنش اجتماعی را نشان داده است.