الأم

در ادبیات به طور عام و در ادبیات ایران و سوریه به طور خاص، غالبا شخصیت واقعی موجود زن در جامعه ترسیم شده؛ و از آنجا که همیشه ادبیات آینه تمام نمای زندگی واقعی و واقعیت اجتماع است، می توان از این مقوله ها دریافت که زن در جامعه نقش مهم و کلیدی دارد و اینکه آیا در جامعه ایران و سوریه به زن چنین بهایی داده شده است یا نه، خود جای بحث است.آنچه مسلم است، نتیجه حاصل از این تحقیق که برگرفته از رمان النعنع البری از انیسه عبود در سوریه و دیوان پروین اعتصامی و افکار او در ایران است، این است که «زن» به عنوان مادر، معمولا سنگ صبور و مرکز مهر و عطوفت خانواده، و در بسیاری از موارد، سپر بلای فرزندان خود است.اما زن به عنوان یک همسر، متاسفانه جایگاه قابل توجهی ندارد و مردان در این جوامع، همیشه خود را سرآمد و فرمانده و به نوعی، ارباب همسر خود می دانند و به این ترتیب، شخصیت زنان را تحقیر می کنند. البته حضور زن در محافل علمی و عرصه های مختلف فعالیت های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی تقریبا کمرنگ است و آنچه بیشتر مشاهده می شود، دربین نسل جوان است که متاسفانه این حضور، حضوری متاثر از فرهنگ های غربی است، یعنی بیش از آنکه به علم و دانش اهمیت داده شود، در چنین محافلی به مسایل جانبی، ازجمله بدحجابی و غرب زدگی گرایش و سوق داده می شوند.چکیده عربی:تتناول الآداب العالمیة عامة وآداب إیران وسوریا علی وجه الخصوص، شخصیة المرأة الحقیقیة فی المجتمع الذی تعیش فیه. وبما أن الأدب مرآة صادقة لحقائق الحیاة والمجتمع یمکننا أن نستنتج أن المرأة لها دور هام وخطیر فی المجتمع.والنقاش حول مکانة المرأة فی المجتمعین الإیرانی والسوری ومدی الاهتمام بها یحتاج إلی مجال آخر للدراسة.والواقع أن هذا المقال بعد معالجة روایة النعنع البری لأنیسة عبود السوریة ودیوان پروین اعتصامی الإیرانیة کشف اللثام عن وجه المرأة بوصفها أمّاً تصلح أن تکون موضع سرّ الأسرة ومهبط الحنان والعطف فیها بالإضافة إلی کونها ملاذا للأطفال تجاه حدثان الدهر فی أکثر الأحیان.هذا وإن المرأة بوصفها شریکة حیاة الرجل لاتمتلک للأسف الشدید مکانة مرموقة والرجال یرون سیادتهم المطلقة نحوها بل الولایة التامة علیها وهذا الأمر یسوقهم إلی إهانتها. تجدر الإشارة إلی أن مشارکة المرأة فی الأوساط العلمیة ومختلف النشاطات السیاسیة والاجتماعیة والثقافیة ضئیلة إلی حدٍّ ما غیر أن هناک حضورا للجیل الجدید لکنه تشوبه ثمرات الحضارة الغربیة حیث تعتنی المرأة بالسفور والتغرّب أکثر من اهتمامها بالعلوم والفنون.

مطالعه معناشناختی مفردات قرآن کریم که به نحو هوشمندانه و حکیمانه ای در آیات و سور جای گرفته اند، دستیابی به شبکه ای منسجم از معانی و مفاهیم عمیق این کتاب آسمانی را تسهیل می نماید. در بین مفردات قرآن مجید، تعدادی از واژگان در ظاهر مترادف و هم معنا می باشند، حال آنکه با تدقیق معنائی واژگان، تفاوت های ظریف بین کلمات ظاهر می گردند. هدف این پژوهش، تبیین تفاوت های معنائی دو واژه «الأمّ» و «الوالده» می باشد. این امر پس از بررسی معجمی و تفسیری کلمه ها، با روش مطالعه روابط مفهومی واژه و تجزیه آن به مؤلفه های معنائی صورت گرفته است. این تحقیق سعی دارد تا با تحقیق اکتشافی در قرآن و در چارچوب معناشناسی ساختارگرا، تفاوت این دو واژه و چگونگی کاربرد آن ها را به لحاظ معنائی در عبارات و آیات قرآنی بررسی کند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که روش های معنی شناسی می تواند دقت معنایی را در واژگان بالا ببرد، چنانکه از مقایسه حضور این دو واژه در قرآن کریم ملاحظه می شود که هر دو کلمه در 6 مورد از 8 مؤلفه معنائی با هم اشتراک، و در 2 مورد تفاوت دارند. بررسی بیشتر این مقاله به این نکته انجامید که دو واژه مورد بحث دارای خصوصیت «زمان مندی» می باشند؛ به این معنی که کلمه «الوالده» به دوره زمانی خاصی از مراحل زندگی «الأمّ» اطلاق می گردد. این ویژگی را در غالب واژه های مجموعه نظام خویشاوندی نیز می توان ملاحظه کرد.

تحظی تربیه وتعلیم ال أطفال باهتمام واسع وکبیر فی جمیع القطاعات التربویه الإسلامیه وقد تم التأکید علیها بأشکال مختلفه وطرق متعدده. ونظرا لأهمیه السنوات الأولی فی تربیه الطفل والتی ینفقها بالقرب من الأم، فإن طریقه تعامل الأم وتربیتها للطفل تعتبر من أهم العوامل المؤثره فی شخصیه الإنسان فی مختلف مجالات الحیاه. إن إلقاء نظره علی الأزمات التربویه الراهنه والتعارضات الموجوده فی هذا المجال تفرض علینا الاهتمام بدور الأم فی عملیه تربیه الطفل وتنمیته. تسعی هذه الدراسه لتسلیط الضوء علی دور الأم فی تربیه الطفل من وجهه نظر علماء المسلمین، و هی من نوع الدراسات التأصیلیه والکیفیه وتسلک المنهج الوصفی – التحلیلی فی البحث والدراسه. کما سیتم فی دراستنا الحالیه توظیف منهج تحلیل المحتوی المتعارف أو ما یعرف بالدارج والمرسوم [1] وقد استندنا علی الدراسات المکتبیه وقد تمت الاستعانه بالمصادر الموثوق بها ک (الکتب والنشریات العلمیه ونتائج البحوث والدراسات). ومن النتائج التی توصلنا إلیها فی هذه الدراسه هی أن هناک نوعاً من الإجماع لدی العلماء المسلمین (النماذج التی استندت إلیها الدراسه) علی أهمیه دور المرأه فی التربیه وضروره اعتناء المرأه برعایه الموازین الدینیه فی تربیه الطفل وأهمیه اختیار الزوجهالمتدینه والخلوقه؛ کما أفادت النتا ئج المستخلصه من المعلومات والجداول النهائیه فی الدراسه، وکل ذلک بسبب أهمیه دور المرأه فی التربیه ومکانتها الخاصه من وجهه نظر القرآن والنبی الکریم(ص) فی ما یتعلق بتربیه الطفل. * الکاتب المسؤول: emirkhani@modares.ac.ir E-mail: [1] . conventional content analysis

تتناول هذه الدراسه موقف الشاعرین أبی العلاء المعری) 363 – 449 ه )  والخاقانی الشروانی (520 -595 ه ) من المرأه. إن أبا العلاء المعری کان شاعرا کفیف البصر شدید التشاؤم حیث جعله تشاؤمه ساخطا علی الحیاه الدنیا وأبناءها ولاسیما المرأه. أما الخاقانی الشروانی، فهو من الشعراء الفرس، اشتهر بغموض أشعاره وخفاء معانیها کما اشتهر بتشاؤمه، حیث یری بعض الدارسین أنه کان من أکثر الشعراء الفرس تشاؤما بالنسبه إلی المرأه. علی الرغم من تشاؤمهما وموقفهما السلبی من المرأه إلا أنّ کلیهما أولی أهمیه بالغه بها وشغلت المرأه مساحه کبیره فی قصائدهما. حاولت هذه الدراسه بالمنهج الوصفی التحلیلی وبالاعتماد علی المدرسه الأمریکیه للأدب المقارن تسلیط الضوء علی المؤتلف والمختلف فی موقف الشاعرین من المرأه کالأم والبنت والزوجه والحبیبه؛ واستعرضت الدواعی الخاصه والعامه التی جعلتهما أن یسلکا مسلک التطرف فی العداء علی المرأه. توصلت الدراسه إلی أن موقف الشاعرین من المرأه کالأم لا یتخذ طابعا عدائیا ولا یتمثل فی الحقد والبغضاء علیها؛ لأنها الملاذ الذی وجدا السکینه فی جوارها. أما عن البنت فکلاهما یفرح من موتها، ودفنها وإن اختلفت الدواعی عندهما. ومعانی الغزل تجری عندهما من ضمن أسلوب عام وکان جهد الشاعرین یقتصر علی تردید المعانی القدیمه فی الغزل وذلک لأن صناعه الشعر فی عصرهما لم یقدّر لها أن تستعرض المعانی الجدیده. أما الخاقانی بالنسبه إلی المعری فقد أکثر من المعانی الغزلیه وأجادها.