زبان شعری

«بیژن نجدی» نویسنده ای بدعت گذار است که با انتشار سه مجموعه داستان کوتاه، سبکی انحصاری و متفاوت را به ظهور رسانده است. او در روایتِِ داستان از نثری ویژه و شاعرانه بهره برده که دارای تازگی و وجه نامتعارف است. نجدی میان بیان شعری و عناصر داستانی به گونه ای خاص، تلفیق به وجود آورده که ضمن داشتن مشخصه های روایی، واجد ظرفیت های شعری نیز هست. این امر، نقشی تعیین کننده در تکوین کلیت کار «نجدی» ایفا کرده و عناصر داستان های او را ساختار و نظامی ویژه بخشیده است. نجدی نویسنده ای نوجو و تجربه گراست که به «داستان نو» و بهره گیری از شگردهای جدید و نیز زبان نامتعارف در روایت تمایل بسیار دارد. در این مقاله، رفتارِ هنجارگریز و ساختارشکنانه ی نجدی با زبان و تأثیر این زبان بر تکوینِ چند عنصر داستانی در کار او تأمل شده است. در این راستا عناصری چون «توصیف»، «صحنه »، «درونمایه»، «مضمون»، «نقل» و «زمینه» در چند داستانِ نجدی بررسی و تحلیل گردیده و نقش شگردهای شعری و تمهیدات زبانی چون «برجسته سازی»، «آشنایی زدایی» و بازی های زبانی در شکل گیری این عناصر بیان شده است.

چکیده محمد طرزی افشار شاعر عهد شاه عباس دوم و شاه صفی از ایل افشار است که متاسفانه، تاکنون چون مرواریدی مکنون در صدف خمول و گمنامی مانده است. زبان او در آثارش ویژگی خاصی دارد که در آثار شاعران دیگر کمتر دیده شده است. این پژوهش بر آن است تا به طریق تحلیلی اشعار طرزی را بررسی کند و نشان دهد تغییراتی که طرزی در آن روزگاران در مورد واژگان انجام داده، امروزه تحت عنوان هنجارگریزی مطرح می گردد. در اینگونه فراهنجاری، شاعر، واژگان و ترکیبات جدیدی را ابداع می کند که در زمان وی کاربرد نداشته است. نتایج تحقیق نشان می دهد طرزی از اسم عام مصدر جعلی ساخته و از ترکیب اسم خاص و نشانه مصدری «یدن» نیز در ساختن فعل های تازه بهره برده است. دو اسم مترادف (معطوف ومعطوفٌ علیه) نیز، که به صورت مصدر جعلی درآید، از کلام طرزی، طرز دیگر می سازد. وی تنها از کلمات مفرد مصدر جعلی نمی سازد بلکه در این خصوص از واژگان مرکب یا عبارت هم استفاده می کند و به این ترتیب، واژگانی نو ابداع می نماید. از مضاف و مضاف الیه هم واژه می پردازد. ساخت مصدر جعلی از حرف و ضمیر در اشعار طرزی دیده می شود و این نکته شامل حروف عربی هم می شود.

محمد قهرمان(1308-1392) شاعر باریک اندیش، خلاق و مضمون پرداز معاصر ایران است. شعر وی به دلیل علاقه ذاتی به سبک هندی و بررسی، تحقیق و تفحص فراوان در شعر سبک هندی، علی الخصوص صائب تبریزی، ویژگی های شعری این سبک را دارا است. شعر وی به صورت کاملاً معتدل و به دور از هرگونه ابهام است. در این پژوهش(جستار) به شیوه توصیفی و تحلیلی به بررسی و کاربرد مهم ترین مختصات زبانی سبک هندی در غزلیات کتاب «حاصل عمر» او پرداخته شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد شاعر زبان شعری خود را با ایجاد و خلق مضامین جدید به کار گرفته است. به بیان دیگر از آنجایی که شاعر برای بیان مضامین جدید و نو، به زبانی تازه نیازمند است، به طرق مختلف نظیر  واژه سازی، وام گیری از زبان محاوره، ساخت ترکیب های غنی شده، ترکیب سازی باعث تشخص و برجستگی زبانی شعری خود شده است و به کمک این بازی های زبانی، غنای خاصی از منظر زیبایی شناسی به شعر خود بخشیده است.

فروغ فرخزاد شاعری صاحب نام، صاحب سبک و دارای زبان خاص شعری است و به مضامینی در شعرش پرداخته است که حتی مخاطب عام را برمی انگیزاند؛ مضامینی مانند مرگ و زوال و زندگی، آزادی و تولد دوباره، پرتکرارترین مضامین شعری فروغ هستند که مهمترین و بنیادیترین مضامین شعر شاعر هم عصر و همتای بلغاری او، بلاگا دیمیتروا را نیز تشکیل می دهند. موضوع پژوهش پیش رو،  بررسی مقایسه ای- تحلیلی اندیشه ها، مضامین و ویژگیهای شعر فروغ فرخزاد با شعر بلاگا دیمیتروا (شاعر بلغاری( می باشد. پژوهش حاضر که به شیوه ی تطبیقی انجام گرفته ،مروری بر اندیشه، بینش، آثار و ویژگیهای شعر دو شاعر و پرداختن به شباهتها و تفاوتهای آن است. از اهداف این پژوهش می توان به  بازنمودن مشترکات و جنبه های متفاوت اندیشه و جلوه های شعری دو شاعر، بیان ویژگیهای مشترک و متمایز ادبیات ملتها و مفهوم وحدت اندیشه بشری با بررسی مقایسه ای این دو اشاره نمود. این پژوهش به روش استقرایی و براساس تحلیل محتوا انجام شده است. بدین منظور نخست مقالات و یادداشتهایی که درباره هر دو شاعر نوشته شده مورد مطالعه و بررسی تطبیقی قرار گرفت و از مطالبی که به بررسی اندیشه و شعر این دو شاعر مربوط می شود، یادداشت برداری شد و از آنجا که مطالب فارسی درباره بلاگا بسیار اندک بود، از یادداشتها و مطالبی به  انگلیسی نیز استفاده شد. سپس با مطالعه و تحلیل اشعار این دو شاعر و تلاش در فهم درست آن ها به مقایسه پرداخته و شباهتها و تفاوتها را برشمردیم.