خطرپذیری جنسی

رفتارهای پرخطر به رفتارهایی اطلاق می شود که احتمال نتایج مخرب جسمی، روان شناختی و اجتماعی را برای فرد افزایش دهد. این رفتارها در نوجوانان با یکدیگر به شدت همبسته اند و از الگوی هم تغییری پیروی می کنند. خطرپذیری جنسی به دلیل پیامدهای ناگوار و غیرقابل جبران از قبیل بارداری، بیماری های عفونی و ابتلا به اچ آی وی در سال های اخیر بیش از سایر رفتارهای پرخطر مورد تاکید واقع شده است. هدف از انجام پژوهش حاضر بررسی فراوانی و هم وقوعی انواع خطرپذیری ها و تاثیر زمینه های مختلف جمعیت شناختی بر این هم تغییری و ارائه راهکارهایی برای پیشگیری است.نمونه تحقیق 807 دانش آموز پایه دوم، سوم و چهارم مقطع متوسطه شهر تهران (371 پسر و 436 دختر) را در برمی گیرد که با روش نمونه گیری طبقه ای و متناسب با حجم انتخاب شدند. برای سنجش خطرپذیری از مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی (IARS) (زاده محمدی، احمدآبادی و حیدری، 1386) استفاده شد. برحسب یک مقیاس 5 قسمتی، میانگین خرده مقیاس های گرایش به جنس مخالف 24/3، رابطه و رفتار جنسی 15/2، مصرف الکل 00/2، سیگار 87/1 و مصرف مواد مخدر و روان گردان 74/1 بدست آمده است. نتایج نشان داد که بین تمامی رفتارهای پرخطر رابطه مثبت و معنی داری برقرار است. الکل، دوستی با جنس مخالف و موادمخدر و روان گردان به همراه جنسیت (پسر)، تحصیلات مادر (دانشگاهی)، رشته تحصیلی (انسانی) و درآمد خانواده (زیر 200 هزار تومان) بیشترین واریانس خطرپذیری جنسی را در نوجوانان تبیین می کنند. وجود همبستگی بین رفتارهای پرخطر، به متولیان سلامت اجتماعی و نهادهایی چون آموزش و پرورش کمک می کند تا با شناسایی رفتارهایی که با صرف هزینه و زمان کمتر قابل کنترل است، از بروز و ظهور سایر رفتارها در دانش آموزان پیشگیری کنند.

ورزش به صورت سنتی، ابزاری استراتژیک برای تشویق و توسعه رفتارهای سلامت و فاکتور محافظتی و پیشگیرانه از رفتارهای پرخطر مخصوصا خطرپذیری جنسی به حساب می آید. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر ورزش و متغیرهای مرتبط با آن بر خطرپذیری جنسی – گرایش به دوستی با جنس مخالف و گرایش به رابطه و رفتار جنسی- نوجوانان انجام گرفت. 406 دانش آموز شامل 271 پسر و 135 دختر مقیاس خطرپذیری نوجوانان ایرانی (IARS) را تکمیل کردند. علاوه بر این پرسشنامه ای که در آن نوع ورزش، مدت زمان عضویت در تیم ورزشی، سطح رقابتی مسابقات، شرکت در اردوی ورزشی، میزان فعالیت ورزشی گنجانده شده بود، مورد سوال قرار گرفت. روش نمونه گیری چند مرحله ای و ترکیبی از نمونه گیری طبقه ای، متناسب با حجم و تصادفی بود. برای توصیف متغیرها از میانگین و انحراف معیار، فراوانی و فراوانی نسبی و برای مقایسه میانگین ها از تحلیل واریانس چندگانه (MANOVA) استفاده شد. نتایج نشان داد برخلاف فرض تحقیق، نوجوانانی که در سطوح بالاتر ورزشی فعالیت داشتند، از خطرپذیری جنسی بالاتری برخوردار بودند. میانگین گرایش به دوستی با جنس مخالف و گرایش به رابطه و رفتار جنسی در بین کسانی بیشتر به ورزش می پرداختند، از کسانی که کمتر ورزش می کردند، بطور معنی داری بالاتر بود. تفاوت معنی داری بین میانگین خطرپذیری جنسی در بین اعضای تیم های ورزش انفرادی نسبت به ورزشکاران ورزشهای گروهی وجود نداشت. ورزشکارانی که سابقه حضور در اردوهای ورزشی داشتند در خطرپذیری جنسی بطور معنی داری از میانگین بالاتری نسبت به سایرین برخوردار بودند. برای توجیه رابطه بین ورزش و خطرپذیری جنسی در بین نوجوانان، می توان به اثر استرس و فشار روانی فضای رقابتی، ضعف ارزشها و هنجارهای سازگارانه در محیط های ورزشی غیرحرفه ای، نبود آموزش و آمادگی ذهنی برای مقابله با خطرپذیری و نحوه شکل گیری تشکل های ورزشی، سازماندهی و سیاستگزاری ورزش مدارس اشاره کرد. ضمناً عوامل زیست شناختی دوران نوجوانی از جمله بحران هویت و ساختار شخصیتی ورزشکاران را نیز باید مورد توجه قرار داد.

زمینه: تدوین برنامه تربیت جنسی نوجوانان، متناسب با فرهنگ ایرانی دارای اهمیت فراوانی است. با این وجود تاکنون پژوهشی در مورد تأثیر تربیت جنسی مبتنی بر فرهنگ ایرانی بر خودکارآمدی اجتماعی و خطرپذیری جنسی نوجوانان انجام نگرفته است. هدف: این پژوهش با هدف بررسی تأثیرآموزش تربیت جنسی نوجوانان مبتنی بر فرهنگ ایرانی بر خودکارآمدی اجتماعی و خطرپذیری جنسی دانش آموزان دختر متوسطه اول تاکستان انجام شد. روش: طرح پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه آزمایش وگروه گواه است . جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان دختر مدارس متوسطه دوره اول تاکستان در سال تحصیلی 98-1397 هستند. نمونه مورد بررسی عبارت بود از 50 نفر (هر گروه 25 نفر) که با روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای چندمرحله ای به دو گروه آزمایش و گواه تقسیم شدند. به گروه آزمایش 8 جلسه 90 دقیقه ای آموزش داده شد و گروه گواه در این مدت آموزشی دریافت نکردند. ابزارهای جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه خودکارآمدی کودکان و نوجوانان موریس (2001) و پرسشنامه خطرپذیری نوجوانان ایرانی زاده محمدی و احمدآبادی (۱۳۸7) بودند. داده های جمع آوری شده با استفاده از تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد آموزش تربیت جنسی نوجوانان بر خودکارآمدی اجتماعی دانش آموزان در سطح 0/01 p< تأثیر معناداری دارد و همچنین آموزش بسته تربیت جنسی بر خطرپذیری جنسی دانش آموزان در سطح 0/01 p< تأثیر معناداری دارد. نتیجه گیری: بر اساس یافته ها می توان نتیجه گرفت که تربیت جنسی مبتنی بر فرهنگ ایرانی می تواند موجب افزایش خودکارآمدی اجتماعی و کاهش خطرپذیری جنسی در دانش آموزان دختر شود.