شهر پایدار

امروزه یکی از چالش های اصلی کلان شهرها، بافت های فرسوده شهری است. زیست پذیری به عنوان یکی از شاخص های مهم در بررسی وضعیت این بافت ها می تواند در شناسایی نیاز آن ها کمک کند. تحقیق حاضر با هدف استفاده از روش های مدل سازی یادگیری ماشین برای تحلیل داده های مربوط به زیست پذیری بافت فرسوده شهری در منطقه 7 تهران، شامل کشف الگوها و ساختارها در پاسخ های پرسشنامه و پیش بینی و ارزیابی آن ها انجام شده است. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش توصیفی -پیمایشی می باشد. جامعه آماری در این تحقیق، ساکنان محلات بافت فرسود منطقه هفت تهران با تعداد 190228 هزار نفر است و حجم نمونه آماری 383 نفر است که به صورت نمونه گیری احتمالی به روش تصادفی ساده انتخاب شده اند. داده های پژوهش با دو الگوریتم رگرسیون جنگل تصادفی و k-means مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که با استفاده از الگوریتم رگرسیون جنگل تصادفی سطح زیست پذیری هشت محله مورد پیش بینی قرار گرفت که محله گرگان با بالاترین امتیاز و محله شاهد با کمترین امتیاز زیست پذیری شناسایی شدند. و همچنین با استفاده از این الگوریتم ده گویه برتر با توجه به سؤالات پرسشنامه بر اساس اهمیت تشخیص داده شدند که عواملی مانند دسترسی به حمل ونقل عمومی، مراکز بهداشتی در بالاترین رتبه ها قرار داشتند. الگوریتم k-means داده های پرسشنامه را بر اساس شباهت ها در پاسخ ها به پنج خوشه تقسیم کرد تا الگوها و نیازهای متفاوت ساکنان را شناسایی نماید که در این الگوریتم، خوشه یک با 24 درصد از پاسخ دهندگان نارضایتی بالایی از کیفیت محیط زیست شهری و بهداشت عمومی را نشان دادند.

امروزه توجه به شاخص های پایدار محله نشان دهنده روند عمده در محیط اجتماعی، اقتصاد، رفاه انسان و کیفیت زندگی است که مورد توجه مدیران و برنامه ریزان شهری قرار گرفته است. لذا هدف اصلی پژوهش حاضر واکاوی شاخص های پایداری محله اعتمادیه زنجان است. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع و ماهیت توصیفی – تحلیلی است. گردآوری اطلاعات و داده ها به روش های کتابخانه ای و میدانی بود. جامعه آماری پژوهش 6872 نفر بود که 370 نفر از ساکنین محله به عنوان نمونه انتخاب شدند. تجزیه وتحلیل یافته ها از آمار توصیفی، آزمون پیرسون و t تک نمونه ای و با استفاده از نرم افزار SPSS 26 و Minitab انجام شد. برای سنجش پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ استفاده شد. مقدار کلی آلفا بالای 96/0 بود که مقدار بالایی است. نتایج آزمون پیرسون برای هفت شاخص پایداری محله از جمله شاخص کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی، ارتباطی، خدماتی و سیاسی نشان داد که، در سطح معنی داری (000/0= sig)، شاخص های پایداری و پایداری محله اعتمادیه به ترتیب به میزان (928/0= r)، (819/0= r)، (932/0= r)، (900/0= r)، (904/0= r)، (896/0= r) و (879/0= r) با هم رابطه دارند؛ و نوع همبستگی در بین هفت شاخص و پایداری محله، از نوع مستقیم بوده، و نتایج آزمون تی نشان داد که P-value به دست آمده برای تمام شاخص ها (000/0) کوچک تر از سطح معناداری 05/0 است؛ لذا با اطمینان 95% اطمینان می توان نتیجه گرفت که از دید ساکنین محله اعتمادیه این محله دارای پایداری در شاخص های موردبررسی است.

امروزه رویکرد بازآفرینی شهری به عنوان متأخرترین سیاست برای مداخله در بافت های ناکارآمد شهری ایران و جهان معرفی شده است. با برخورداری این رویکرد، از فرآیندهای تصمیم گیری، تنوع و تعدد بازیگران، مشارکت، چنانچه با ساختار و چارچوب حکمروایی موضوعیت و کاربست یابد، به بهبود و موفقیت دست می یابد. ولیکن همچنان این سیاست در ایران، با چالش هایی برای تحقق پذیری مناسب و مطلوب مواجهه است. هدف از این پژوهش، شناسایی «چالش های تحقق پذیری بازآفرینی شهری در کشور ایران از منظر حکمروایی شهری» و تلاش برای دستیابی به چارچوب جامعی از چالش ها است، که از روش فراترکیب و با مراجعه به مهم ترین پایگاه های داده در ایران برای دستیابی به هدف مذکور استفاده شده است. بنابراین تعداد 42 مقاله داخلی به صورت اصولی و پس از طی غربال گری ها انتخاب و با نرم افزار ATLAS.Ti9 کدگذاری شده و یافته های کیفی، پس از قرارگیری در عوامل کارآمدی حکمروایی شهری مورد تحلیل و ترکیب قرارگرفته اند. در طی فرآیندهای استخراج اطلاعات، تعداد 38 کد شناسایی شده در مرتبه اول، در 10 کد مرتبه دوم (زیر عامل های حکمروایی) و 4 کد مرتبه سوم (کدهای انتخابی- عوامل کارآمدی حکمروایی) دسته بندی شده اند. در حوزه قوانین و ضوابط مربوط به بازآفرینی، نگرش جامع به اقدامات بازآفرینی در مداخله و متناسب با هر نوع بافت ناکارآمد، حضور سازمان های مردم نهاد و چارچوب های انگیزشی و سودآور برای سرمایه گذاری بخش خصوصی به ترتیب بیشترین و مهم ترین چالش ها در ارتباط با تحقق پذیری سیاست بازآفرینی شهری در ایران گنجانده شده است. همچنین مهم ترین عامل کارآمدی حکمروایی بازآفرینی شهری در ایران، توجه به ظرفیت دولت های شهری است، که بیشترین چالش را در خود گنجانده است

سیاست های تعدیل ساختاری از موضوعات چالش برانگیز دهه 1980 است که از سوی مؤسسات بین المللی در ازای منابع مالی برای کمک به کشورهای درحال توسعه اجرا شده است. برخی این برنامه ها را عامل رشد اقتصادی و برخی دیگر آن ها را عامل بسیاری از پیامدهای منفی اجتماعی و اقتصادی می دانند. هدف این مطالعه ارزیابی اثرات اجرای این برنامه ها به ویژه بر روی شهرها می باشد. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و با توجه به ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی و از نوع تحلیل محتوا می باشد. ابتدا با استفاده از ادبیات نظری، مفهوم سیاست های تعدیل ساختاری و شاخص های آن تعریف و تدوین گردید و سپس با استفاده از روش دلفی که از طریق روش نمونه گیری قضاوتی انتخاب شده اند؛ پرسشنامه هایی ارسال گردید. در نهایت برای اولویت بندی و ارزیابی اثرات از روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم افزار MicMac استفاده شده است. یافته ها حاکی از آن است اثرات اجرای این برنامه ها شامل 4 دسته اقتصادی (شکل گیری اقتصاد غیررسمی، افزایش رقابت پذیری، افزایش قیمت املاک و مستغلات و تغییر نقش اقتصادی شهرها)، اجتماعی- فرهنگی (افزایش مهاجرت های روستا- شهری، افزایش فقر شهری، نابرابری و محرومیت اجتماعی و کاهش خدمات اجتماعی)، کالبدی (گسترش افقی شهرها، گسترش مناطق پیرا شهری و تغییرات کاربری اراضی) و زیست محیطی (افزایش آسیب پذیری شهرها، توسعه سکونتگاه های خودانگیخته در مناطق آسیب پذیر و کاهش امنیت غذایی) می باشد. در میان اثرات شناسایی شده نیز گسترش افقی شهرها، شکل گیری اقتصاد غیررسمی و تغییر نقش اقتصادی شهرها از مهم ترین عوامل می باشند. بنابراین شناسایی این اثرات و اتخاذ تدابیر مناسب در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری های شهری می تواند راهگشای کاهش اثرات این برنامه ها باشد.

مدیریت پسماند به دلیل افزایش سریع میزان زباله تولیدشده در نتیجه رشد سریع اقتصادی، توسعه فناوری، رشد جمعیت و مصرف بیش ازحد، به یک موضوع چالش برانگیز جهانی تبدیل شده است. بنابراین، هدف کلی این پژوهش شناسایی ابعاد توسعه کارآفرینی سبز در حوزه مدیریت پسماند شهری در کرمانشاه است که با رویکرد کیفی و روش نظریه داده بنیاد که به دنبال یک مدل بومی و متناسب با بافت اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و... خاص شهر کرمانشاه است؛ انجام شد. جامعه موردمطالعه این پژوهش شامل اعضای هیئت علمی گروه کارآفرینی، کارآفرینان این حوزه و کارشناسان سازمان پسماند شهرداری در کرمانشاه در سال 1402 بودند که به صورت هدفمند انتخاب شدند. پس از انجام 12 مصاحبه عمیق انفرادی، اشباع نظری حاصل گردید. یافته های کلیدی نشان داد بهینه سازی سیستم مدیریت پسماند، ایجاد زیرساخت های کارآفرینی سبز، زمینه سازی برای مشارکت مؤثر بخش خصوصی، توانمندسازی نیروی انسانی و مدیریت تخصصی کارآفرینی سبز به عنوان عوامل علی و محرک؛ موقعیت راهبردی کرمانشاه، موانع مالی، نبود قوانین و مقررات الزام آور و ضعف آموزش همگانی به عنوان مؤلفه های عوامل زمینه ای؛ عوامل مداخله گر هم شامل نوسانات بازار و عدم ثبات محیطی بودند که توسعه کارآفرینی سبز در حوزه پسماند شهری در کرمانشاه را تحت تأثیر قرار می دهند. راهبردها شامل: الگوسازی، تقویت نقش مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی، ارتقای فعالیت های بازاریابی، برنامه ریزی استراتژیک، رویکردهای مالی، حمایت های سازمانی و برنامه های آموزشی و ترویجی بودند. پیامدها نیز شامل: منافع اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی بودند.

تاب آوری شهری به عنوان یکی از مفاهیم محوری در مطالعات شهری، به طور قابل توجهی در تقویت توانایی شهرها برای مقابله با بحران ها و کاهش آسیب پذیری آن ها مؤثر است. این حوزه، که به طور گسترده توجه پژوهشگران را به خود جلب کرده، نقشی بنیادین در شکل گیری سیاست های پایداری و تدوین راهبردهای مؤثر برای مدیریت بحران های شهری ایفا می کند. هدف این پژوهش، تحلیل شبکه مفهومی ساختار دانش تاب آوری شهری در ایران از طریق بررسی محتوای مقالات علمی موجود و ترسیم نقشه علمی در این حوزه است. پژوهش بر اساس هدف، از نوع کاربردی بوده و به لحاظ ماهیت، توصیفی-تحلیلی می باشد. جامعه آماری پژوهش شامل مقالات حوزه تاب آوری شهری است که با در نظرگیری بازه زمانی "از ابتدا تا شهریور 1403" از پایگاه داده مگ ایران استخراج شده اند. در این پژوهش از نرم افزار کتاب سنجی VOSviewer برای پردازش داده ها و ترسیم نقشه های دانش استفاده شده است. نتایج نشان می دهد به ترتیب کلیدواژه های تاب آوری، زلزله، تاب آوری شهری، آسیب پذیری، تاب آوری اجتماعی، تاب آوری کالبدی و مخاطرات طبیعی با بالاترین مجموع قدرت پیوند و تعداد دفعات هم رخدادی، پرتکرارترین مفاهیم در مطالعات حوزه تاب آوری شهری هستند. همچنین نتایج نشان داده است کلیدواژه های کووید-19، سیلاب شهری، گردشگری شهری و فرم شهری اخیراً در مطالعات تاب آوری شهری موردتوجه بوده اند و از مفاهیم جدید در این حوزه می باشند.