پژوهش های میان رشته ای هنر

پژوهش های میان رشته ای هنر

پژوهش های میان رشته ای هنر دوره 2 بهار و تابستان 1403 شماره 1

مقالات

۱.

واکاوی هویت در شخصیت های نقش اول فیلم های کافه ترانزیت و روسری آبی با تأکید بر وحدت اضداد و تلفیق دو جنس متضاد

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: آنددروژنی هرمافرودویت سینمای ایران کافه ترانزیت روسری آبی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۱۳
اصطلاح آندروژنی قدمتی کهن در فرهنگ اسطوره ای دارد که همواره به تلفیق دو جنس متضاد و تداخل آن ها با یکدیگر اشاره دارد. این مفهوم در اساطیر یونانی به ویژه در شخصیت هرمافرودیت، آشکار می شود.  اغلب خدایان باستانی مانند شیوا و میترا، ویژگی های آندروژنی داشتند. این تحقیق با تمرکز بر شخصیت های اصلی نوبر، رسول و ریحان در دو فیلم «کافه ترانزیت» و «روسری آبی»، به بررسی ویژگی آندروژنی در آن ها پرداخته است. هدف اصلی این مطالعه، درک عمیق تری از ویژگی های آندروژنی، تأثیر آن بر داستان ، شخصیت های فیلم ها است. بنابراین محوری ترین پرسش های پژوهش این خواهد بود که  چگونه می توان مفاهیم آندروژنی را در شخصیت های فیلم های «کافه ترانزیت» و «روسری آبی» شناسایی کرد؟ شخصیت های آندروژنی در فیلم ها چگونه می توانند به عنوان نماینده هایی از جامعه هایی با تنوع فرهنگی و جنسیتی معرفی شوند؟ ویژگی های آندروژنی شخصیت ها در فیلم ها چگونه با تغییرات فرهنگی و اجتماعی تطابق دارد؟ روش تحقیق مبتنی بر تحلیلی و توصیفی بوده و در گردآوری اطلاعات از منابع اسنادی استفاده شده است. در این راستا ابتدا مفاهیمی را مانند هرم آفرودیت که به ایده ترکیب و تراکم جنسیت ها اشاره دارد شرح  می دهد و سپس به تحلیل نمونه ها بر اساس شخصیت های زن اول در فیلم ها می پردازد که دارای جنسیت آندروژن هستند. تحلیل پژوهش نیز  بر اساس ویژگی های شخصیتی و رفتاری این شخصیت ها صورت گرفته و به بررسی نقش آن ها در ساختار داستان و تأثیر آن بر روایت کلی پرداخته است. نتایج پژوهش نشان می دهند که جنسیت و نقش های جنسیتی در روایت داستان های گوناگون پویا، قابل تغییر هستند و بسته به شرایط فردی، فرهنگی و اجتماعی، افراد می توانند ویژگی های مختلفی را از هر دو جنس بیان کنند.
۲.

تحلیل گفتمان متون چندوجهی: بررسی موردی پوستر فیلم کوپال از دیدگاه دستور زبان بصری

کلیدواژه‌ها: تحلیل گفتمان متون چندوجهی پوستر دستور زبان بصری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۱۳
پوستر فیلم به عنوان ابزاری بصری که می تواند در جذب مخاطب و ترغیب وی برای دیدن فیلم نقش داشته باشد مورد توجه تحلیل گران گفتمان است. بررسی پوستر های فیلم می تواند به طرق مختلفی انجام گیرد. دستور زبان بصری کرس و ون لیوون یکی از چارچوب های مناسب جهت این بررسی است. این چارچوب، تصاویر را از سه دیدگاه معنای بازنمایی، معنای تعاملی و معنای ترکیبی مورد بررسی قرار می دهد. تحلیل و درک معنا در متون چندوجهی که پوستر نمونه ای از آن است می تواند در بررسی موفقیت یا شکست این ابزار در انتقال اطلاعات مفید واقع گردد. سؤال پژوهش حاضر این است که گرامر بصری چگونه در پوسترها رخ می نماید. هدف از این پژوهش، بررسی هر یک از سه معنای دیدگاه گرامر بصری در شکل دهی معنا است. این بررسی به صورت کیفی انجام شده و گردآوری منابع، بر اساس اسناد کتابخانه ای صورت گرفته است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که اگرچه بافت فرهنگی و اجتماعی می تواند منجر به تعابیر متفاوتی در تحلیل معنا گردد اما با توجه همزمان به اصول ثابت و جنبه های بافتی، می توان تعبیر درستی از معنا داشت. در پوستر فیلم کوپال از دیدگاه معنای بازنمایی، بردارهای حرکت، از چشم های شرکت کننده در تصویر به سمت مخاطب در حرکت است. همچنین از دیدگاه معنای تعاملی، شرکت کننده حالت تقاضا، شخصی، درگیری و برابری را نشان می دهد. از دید معنای ترکیبی نیز به دلیل مرکزیت تصویر و اطلاعات، صحت اطلاعات سمت راست و چپ تصویر برابر بوده و عبارت شعاری در بالا دارای بیشترین اهمیت است و سپس به ترتیب، تصویر شرکت کننده، عنوان انگلیسی فیلم، نام کارگردان و در آخر سایر عوامل ساخت فیلم در درجات پایین تر اهمیت قرار می گیرند.
۳.

بررسی برخی عوامل فرهنگی موثر بر انتخاب فرش دستبافت ایران در ژاپن

کلیدواژه‌ها: فرهنگ تولید فرش اقتصادِ فرش ژاپن فرش ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۱۴
کشور ژاپن در جایگاه یکی از مقاصد صادراتِ فرش ایران بوده که در سالیان گذشته میزان قابل توجهی از فرش های ایرانی را خریداری کرده است. باتوجه به اینکه معیارها و دلایل انتخابِ فرش توسط استفاده کنندگان تأثیر مستقیمی بر میزان تقاضا و عَرضه دارد، شناسایی و آگاهی از آن دلایل و معیارها برای تولیدکننده اهمیت و ضرورت دارد. ویژگی های فرهنگی کشور ژاپن به منزله یکی از عوامل مؤثّر در انتخاب و خرید فرش مسئله موردبحث این مقاله است. بدین منظور فرهنگ هر دو کشور ایران و ژاپن و برخی نقاط اشتراک و افتراق  به طورکلی موردتوجه و مطالعه قرار گرفت و تا حدودی رابطه فرهنگ ژاپن و سلیقه مردم در استفاده از فرش تشریح شد.داده های پژوهش از راه گفت وگوی چهره به چهره با تولیدکنندگان و تجار فرش و انتشار پرسش نامه به دست آمده و مورد بررسی دقیق قرار گرفته است. نتایج مطالعه حاکی از آن است که فرهنگ کشور مقصد (ژاپن) می تواند نقش تأثیرگذاری در انتخاب و سلیقه خریداران داشته باشد. فرهنگ به شیوه غیرمستقیم توسط اجرای دیدگاه کارشناسان کشور ژاپن بر  فرش های صادراتی ایرانی به کار گرفته می شود؛ بااین وجود در محصولات کنونی تولیدکنندگان فرش دستبافت نتوانسته اند فرهنگ و نقطه نظر مردم ژاپن را در محصولات خود اجرا نمایند. بنابراین به عقیده تاجران با ملیت ژاپنی و صادرکنندگان فرش ایران، توجه بیشتری باید به این مورد معطوف گردد تا رتبه قالی ایرانی در بازار مورد انتظار تثبیت گردد.
۴.

اقتباس در سینمای ایران بر اساس تابلوهای نگارگری: بررسی موردی فیلم شطرنج باد و تابلوی استنساخ اثر محمودخان ملک الشعراء

کلیدواژه‌ها: شطرنج باد محمدرضا اصلانی تابلوی استنساخ محمودخان ملک الشعرا اقتباس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲ تعداد دانلود : ۱۶
فیلم شطرنج باد علی رغم اکران بسیار محدودش، نظرات تعداد قابل توجهی از منتقدان را به خود جلب کرده است. کارگردان این فیلم (محمدرضا اصلانی)، که از کارگردانان موج نو سینمای ایران است، در تلاش برای ایجاد فضایی از جامعه دهه 50 ایران، اظهار داشته که فیلم او علاوه بر بهره گیری از آثار نقاشی ژرژ دلاتور (نقاش قرن هفدهم فرانسه)، برداشتی از تابلوی «استنساخ» اثر محمودخان ملک الشعرا (ملقب به «شریف»)، نقاش و شاعر دوره قاجار است. از این تابلو که می توانسته آغازگر دوره مدرن نقاشی در ایران باشد، دو نسخه آبرنگ و رنگ وروغن در دست است که با چندسال فاصله زمانی از یکدیگر به تصویر کشیده شده اند. تماشاگر فیلم شطرنج باد در صورت آگاهی از تأثیر تابلوی «استنساخ» بر این فیلم، می تواند با درنظر گرفتن تشابهات نور، رنگ، سایه، میزانسن، داستان پردازی، درام موجود در تابلو و حتی نوع چیدمان اشیاء در قابی به خصوص، متوجه شباهت های فیلم با تابلو شود. به باور کارگردان فیلم، سایه روشن های شدید موجود در این تابلو و هیئت و وضعیت نشستن شخصیت ها در آن، یک فضای توطئه آمیز را تداعی می کند که با پیرنگ فیلم شطرنج باد نزدیکی دارد. با این وجود، اثبات تأثیر تابلو بر فیلم را باید از رهگذری علمی مطالعه کرد. در این مقاله تلاش شده است که با بهره گیری از نظریه بینامتنیت ژرار ژنت و با تحلیل تابلوی «استنساخ» و مقایسه آن با نمایی از فیلم شطرنج باد، نشان داده شود که فیلم از چه جهاتی شبیه به تابلو است و این اثر هنری تا چه حد توانسته موجب خلق اثری دیگر شود.
۵.

موسیقی های ممنوعه درایران: عرصه تنش بین کمونیسم و امپریالیسم

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: کمونیسم امپریالیسم گرامافون سانسور جهانی شدن سیاست فرهنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹ تعداد دانلود : ۳۱
پس از اولین واردات صفحه های گرامافون، دولت ایران برای نخستین بار در سال 1931 برخی از سبک های موسیقی را ممنوع کرد. دولت در دهه 1930، متن ترانه ها را از نظر عدم ارتباط با ایدئولوژی کمونیستی بررسی می کرد. در مقابل، دولت ایران در دهه های 1980 و 1990برخی از ژانرهای موسیقی مانند راک و در ادامه هیپ هاپ را غیرمجاز اعلام کرد، زیرا از زمان انقلاب اسلامی، آمریکا و محصولات فرهنگی وابسته به آن به عنوان قدرتی امپریالیستی تلقی می شد. از آن زمان سیاست فرهنگی به دنبال کاهش نفوذ فرهنگ آمریکا بر جامعه ایران بوده است. در این شرایط، سیاست فرهنگی از دهه 2000 استراتژی جدیدی را اجرا کرد. خود دولت از ژانرهای به اصطلاح ممنوعه موسیقی، برای تبلیغ دیدگاه های سیاسی و ایدئولوژیک خود استفاده می کند. این امر به برخی از نوازندگان این امکان را می دهد که به طور رسمی در زمینه هیپ هاپ و راک فعالیت کنند. در نتیجه جهانی شدن جامعه ایران، تضاد مستمری بین جامعه و دولت وجود دارد. موسیقی کانتری به عنوان یک فضای جدید تنش بین نوازندگان و دولت ظاهر شده است. سیاست فرهنگی همچنان به تلاش برای کنترل علاقه فزاینده نوازندگان به موسیقی کانتری ادامه می دهد. در این شرایط، هنرمندان از اینترنت یا شبکه های اجتماعی برای دست یابی به مخاطبان خود استفاده می کنند. زیرا آنها برای انتشار موسیقی خود در این پلتفرم ها لزوماً نیازی به مجوز دولت ندارند. موسیقی دانان ژانر کانتری قصد دارند نوعی موسیقی کانتری ایرانی خلق کنند. در بررسی قطعات آلبوم مهرشاد وفایی که به صورت مجازی منتشر شده و از اولین آلبوم ها در ژانر کانتری پس از انقلاب است، مشخص شد که فرآیند بومی سازی موسیقی کانتری بیشتر در سطح متنی صورت گرفته است و هنوز لایه ملودیک را شامل نمی شود.
۶.

بررسی نقش تکیه و ارتفاع صوت در تلفیق شعر و موسیقی

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: تلفیق شعر و موسیقی پیوند شعر و موسیقی شعر و موسیقی تکیه و ارتفاع در موسیقی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۴۱
به کارگیری  اصول و قواعد مناسب در خلق موسیقی آوازی می تواند تا حد امکان به تلفیق صحیح تر شعر و موسیقی کمک کند، ازجمله رعایت قواعد تکیه و ارتفاع صوتِ کلمات در موسیقی است. خانلری تکیه را به دو نوع تقسیم کرده، یکی تکیه شدت که از تلفظ چند هجای متوالی، در ادای یکی از آن ها نفس با شدت بیشتری خارج شود و دیگری تکیه ارتفاع که هجای تکیه دار در کلمات فارسی با بالارفتن صدا و بسامد تأمین می شود و اعتقاد دارد در فارسی امروز تکیه از این نوع است. علاوه بر این دهلوی معتقد است تأکید نوعی تکیه است که به جای هجا، بر روی کلمه قرار می گیرد تا مفهوم موردنظر بهتر به مخاطب منتقل شود. هدف این تحقیق به کارگیری صحیح تکیه و ارتفاع صوتِ هجاهای شعر در موسیقی است. این تحقیق از نظر نوع توصیفی تحلیلی است، یعنی ابتدا نظرات مطرح شده توصیف و سپس مورد تحلیل قرارگرفته اند. تکیه شدت و ارتفاع صوت همواره در اشعار وجود دارد که ممکن است باهم و یا جدا از هم بر روی هجا قرار گیرند، برخلاف نظر خانلری ارتفاع صوت تکیه محسوب نمی شود زیرا به طور پیوسته و منظم در شعر تکرار نشده و عامل اصلی در تکیه همان شدت است که جهت حفظ وزن شعر بهتر است هجاهای تکیه دار در ضرب اول هر میزان قرار گیرند. رعایت ارتفاع صوت هجاهای کلماتی هم که متناسب با تغییر نقش آن کلمه در جمله تغییر می کند در ملودی ضروری است زیرا باعث می شود معنا و مفهوم جمله به درستی به مخاطب منتقل شود. همچنین برخلاف نظر دهلوی تکیه نمی تواند بر روی کلمه قرار بگیرد زیرا کلمه از چند هجا تشکیل شده و تکیه فقط می تواند بر روی یکی از هجاها قرار گیرد تأکید موردنظر دهلوی براثر تغییر ارتفاع صوت هجای آخر کلمه ایجاد می شود. 
۷.

نشانه شناسی فیلم «اژدها وارد می شود»

کلیدواژه‌ها: نشانه شناسی نشانه سینما اژدها وارد می شود مانی حقیقی روایت پست مدرن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹ تعداد دانلود : ۲۵
وجود نشانه ها و کاربرد علم نشانه شناسی در پیرامون ما واضح و مبرهن بوده و از نشانه ها در سرتاسر زندگی ازجمله در هنر استفاده های زیادی صورت گرفته است. یکی از بسترهای استفاده از آنها در هنر، سینما و صنعت فیلم سازی است. استفاده از نشانه ها در این حوزه علاوه بر کمک به بیان مفاهیم به صورت ضمنی و غیرمستقیم، برای بیان ایدئولوژی های مختلف نیز کاربرد دارد. در نتیجه خوانش آثار با این دید می تواند به در درک و دریافت مفهوم اصلی کمک زیادی انجام دهد. مانی حقیقی کارگردان فیلم اژدها وارد می شود با پیشینه هنری و فلسفی خود و دانشش در زمینه نشانه شناسی توانسته است در این اثر فرصت خوبی را جهت مطالعه نشانه ها فراهم آورد و مفاهیمی را در لایه های پنهانی فیلم برای مخاطبان بگنجاند. در این مقاله سعی شده است تا علاوه بر آشنایی با مفاهیم اصلی نشانه شناسی، با تحلیل این فیلم و خوانش آن از منظر نشانه شناسی به درک بهتری از نشانه ها و همچنین فیلم اژدها وارد می شود دست یافته شود. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی بوده و با هدف کشف و تبیین روابط میان پدیده ها و نشانه های موجود در فیلم صورت گرفته است. گردآوری اطلاعات بر حسب روش کتابخانه ای و با کمک مقالات، کتاب های موجود و از طریق مطالعه اطلاعات تصویری صورت گرفته است. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که کارگردان اثر، از شخصیت سازی تا لایه های زیرین اثرش برای انتقال مفهوم از انواع نشانه ها بهره بری داشته و حتی محیطی که جهان فیلم در آن در حال شکل گیری است، با توجه به همین ابزار، یعنی نشانه ها و انتقال ضمنی مفهوم انتخاب شده است.
۸.

تصویرگری عجایب المخلوقات در پویانمایی با تکیه بر کتاب قزوینی (678 ه .ق) و انیمیشن سندباد (1975م.)

کلیدواژه‌ها: عجایب المخلوقات غول دیو سندباد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۱۹
موجودات عجیب الخلقه از دیرباز در فرهنگ عامه مردم جهان نقش مهمی داشته اند. در ایران باستان نیز به دلیل فرهنگ اصیل و فولکلور حضور بیشتری دارند. یافته های خطی متعددی از سالیان گذشته توسط کاتبان علوم غریبه و قصه پردازان به ثبت رسیده است. این کتب حاوی افسانه ها و داستان های عجیب غریب و مزین به نگاره های انسانی، حیوانی و عجیب الخلقه هستند. سؤال این است که نقش و تأثیر موجودات عجیب در عجایب نگاری کهن و آثار تلویزیونی معاصر چیست؟ پژوهش حاضر به بررسی وجوه اشتراک و افتراق کتاب عجایب المخلوقات و غرایب الموجودات محمدبن زکریای قزوینی (678 ه .ق) و سریال انیمیشنی شب های عربی: ماجراهای سندباد به کارگردانی فومیئو کوروکاوا (1975م.) می پردازد که حاوی تعداد بی شماری از تصاویر و قصه های اعجاب انگیز است. کتاب هزارویک شب، یکی از نقاط مشترک بین این دو اثر است که در بطن خود قصه ها و حکایات مختلفی از حضور دیوها و غول ها دارد. این کتاب که پیشینه ای طولانی دارد نقش مهمی در نشان دادن عجایب المخلوقات در کتاب قزوینی و در انیمیشن سندباد ایفا کرده است. هدف این نوشتار مطالعه بازآفرینی نمودهای موجودات عجیب الخلقه برگرفته از کتاب مذکور در این انیمیشن است تا بتوان ظرفیت های  این کتاب را در خلق آثار متحرک و بهره گیری از ادبیات عامیانه و افسانه های کهن ایرانی نشان داد. این پژوهش، توصیفی تحلیلی است و طی مقایسه تصویری هر دو اثر، مشخص شد که کتاب قزوینی و انیمیشن کوروکاوا، با اینکه در فاصله زمانی چند قرن موجوداتی عجیب غریب را نشان می دهند؛ اما این موجودات هویت ذاتی خود را حفظ کرده و از نظر فرم، ماهیت و ویژگی های رفتاری و شخصیتی هیچ تغییری نکرده اند و بیشتر رویکرد خلاقانه و تکنیک اجرایی متفاوتی برای بیان روایت داستان به نمایش گرفته شده است.
۹.

تحلیل دیوارنگاره های میدان ولی عصر(عج) با رویکرد جامعه شناسی هنری پی یر بوردیو

کلیدواژه‌ها: دیوارنگاره میدان ولی عصر (عج) جامعه شناسی هنر پی یر بوردیو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۲۰
نقاشی دیواری به فرآیند طراحی یا نوشتن بر روی دیوار اشاره دارد، در حالی که دیوارنگاری به اثر نقاشی یا نوشته شده بر روی دیوار گفته می شود. نقاشی های دیواری و تعابیر معروف، با توجه به بررسی های به دست آمده در تجربیات کاربردی و کارشناسی، با ویژگی های این هنر در ایران مرتبط هستند، مثلاً با معماری ارتباط تنگاتنگی دارند واز نظر ایجاد تأثیر قوی بصری، آفرینش زیبایی، هماهنگی فرم و ریتم نقش ارزشمندی در آثار معماری دارند. می توان به یکپارچگی با محیط اطراف، دیوارها و کل بنا، تکمیل کننده معماری، هویت بنا، سبک تزئینی، استحکام، مقاومت و عدم تعلق به دوره ای خاص اشاره کرد. هدف پژوهش حاضر بررسی جامعه شناختی نقاشی های دیواری میدان ولی عصر (ع) است که فراتر از تعریف فرم فیزیکی، به تأثیر اجتماعی نقاشی های دیواری و امکانات آن ها برای ارتباط و حرکت می پردازد. از این رو، پژوهش حاضر سعی دارد به چگونگی بازنمایی دیوارنگاره های میدان ولی عصر(عج) در سطوح ملی و بین المللی پاسخ دهد. روش تحقیق مقاله بر اساس دیدگاه اجتماعی پیر بوردیو است و به تحلیل نقاشی های دیواری میدان ولی عصر(عج) در بستر اجتماعی امروز می پردازد. این پژوهش با استفاده از روش های توصیفی تحلیلی و از طریق تحقیق کتابخانه ای و مشاهده آثار انجام شده است. نتایج این بررسی نشان می دهد موضوعاتی که هنرمندان دیوارنگاره ولی عصر(عج) اغلب مورد توجه دارند، شرایط و اتفاقاتی است که در جامعه ملی و بین المللی رخ داده است. سرمایه های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و نمادین در به نمایش گذاشتن اقتدار، همبستگی، وحدت و غیره به وفور قابل مشاهده است، اما طراحان این دیوارنگاره ها سعی نموده اند که از سرمایه نمادین به شیوه تمثیل سازی بهره برد و امر تأثیرگذاری بر مخاطب را افزایش دهد. 
۱۰.

بررسی تطبیقی مفهوم عشق در «سوانح العشاق» احمد غزالی و فیلم «در حال و هوای عشق» وونگ کار وای

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: عشق سینما احمد غزالی وونگ کار وای سوانح العشاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳ تعداد دانلود : ۲۰
مفهوم عش ق از گذش ته تا کنون عقل و احس اس انس ان را مورد چالش قرارداده اس ت . مفهومی که با وجود تمامی بررس ی ها و تجربه ها، هنوز تعریف جهان ش مولی ندارد و با این وجود، بسیاری از مسائل و ارتباطات انسانی را دربرمی گیرد. دانشمندان علوم نظری و عملی مختلف از دیرباز به این مقوله پرداخته اند که در این مجال به تطابق اندیش ه های دو تن از آنان پرداخته شده است: وونگ کار وای کارگردان مش هور هنگ کنگی که به واس طه س بک متفاوت کاری اش ش ناخته می ش ود و ابوالفتح احمد بن محمد بن احمد غزّالی ، عارف بزرگ اواخر سده پنجم و اوایل قرن ششم . بنا به مقتضیات مختلف ، دیدگاه ها نسبت به عشق متفاوت است که از جمله آن ها می توان به عقاید مذهبی ، شرایط جغرافیایی ، رشد فکری جامعه و امثال آن اشاره کرد؛ اما به نظر می رسد این دو اندیشمند با وجود چندین قرن فاصله زمانی و هزاران کیلومتر فاصله مکانی، نقاط اشتراک زیادی در این مورد دارند که می تواند برخاسته از نگاه شرقی (به معنای عام) به عشق باشد که در مقابل عشق غربی قرار می گیرد. دلایل وجود این شباهت ها موضوع بحث حاضر نیست. این پژوهش قصد دارد وجوه تشابه مفهوم عشق در دو اثر مذکور و از طرفی تفاوت آن ها با مشابه غربی را نمایان کند. برای تألیف متون دراماتیک (اعم از نمایش نامه و فیلم نامه) عمیق تر نسبت به متونی که در سطح سیر می کنند و به اصطلاح بدنه خوانده می شوند، خاصه در مورد عشق، ادبیات کلاسیک فارسی، برای نمونه نثرهای مرسل عرفانی به شیوه های مختلف می توانند کمک کننده باشند. این پژوهش با استفاده از شیوه کتابخانه ای، بهره گیری از متن فیلم نامه و از طریق استدلال قیاسی نشان می دهد که عناصری در ادبیات کلاسیک فارسی وجود دارد که طبیعتاً به خودی خود دراماتیک نیستند اما می توانند شالوده مناسبی برای ساخت آثار دراماتیک باشند.
۱۱.

تطبیق تصویر آرایی معراج پیامبر (ص) در دیوارنگاره های بقاع گیلان و نسخه خمسه نظامی بر مبنای نظریه بیش متنیت ژرار ژنت

نویسنده:

کلیدواژه‌ها: معراج پیامبر (ص) خمسه نظامی دیوارنگاره بقاع گیلان بیش متنیت ژرار ژنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸ تعداد دانلود : ۱۸
در تاریخ هنر اسلامی، هنرمندان همواره مضامین دینی، عرفانی و ادبی را دست مایه خلق آثار ارزشمند خود قرار داده اند. مصورسازی واقعه شگفت انگیز معراج پیامبر (ص) از جمله این موضوعات است. آثار موجود با موضوع معراج باتوجه به ویژگی های سبکی مختلف و به تأثیر از شرایط فکری زمانه، از نظر شیوه و اجرای کار شباهت ها و تفاوت هایی دارد. نگاره های معراج پیامبر (ص)، در خمسه نظامی دوره صفوی و چهار دیوارنگاره بقاع گیلان دوره قاجار، از جمله این آثار بوده است. شناخت عمیق از نگاره های معراج و کشف روابط میان عناصر دو متن تصویری و دامنه تأثیرات نگاره معراج خمسه نظامی بر دیوارنگاره های بقاع گیلان از اهداف اصلی این پژوهش است. این پژوهش در صدد پاسخ به این پرسش هاست: 1- نگاره های معراج در خمسه نظامی اثر سلطان محمد و دیوارنگاره های بقاع گیلان، از لحاظ عناصر تصویری و ساختاری چه شباهت ها و تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟ 2- از دیدگاه بیش متنیت ژرار ژنت، نگاره معراج خمسه نظامی تا چه اندازه در دیوارنگاره های بقاع گیلان تأثیرگذار بوده است؟ این پژوهش با رویکرد نظریه بیش متنیت ژرار ژنت، دارای ماهیت توصیفی- تحلیلی بوده، روش گردآوری مطالب به صورت کتابخانه ای انجام شده و تجزیه وتحلیل به صورت کیفی است. از نتایج این پژوهش چنین بر می آید، هنرمند نقاش بقاع ضمن برگرفتگی و تأثیرپذیری ویژگی های تصویری، مفاهیم و مضامین برخی جریانات هنری گذشته یا همزمان و موازی توانسته ترکیبی بدیع از یک سبک ممتاز مردمی را پدید آورد. همچنین، در معراج سلطان محمد و دیوارنگاره ها، با وجود آنکه هر دو نگاره از لحاظ موضوع و محتوا دارای معنایی مشابه بوده، اما کاربست عناصر تصویری و تمهیدات تجسمی با توجه به زمینه و بستر ایجادشده، یکسان و یک شکل نیست و هر دو اثر تصویری، شیوه متفاوتی از روایت و کیفیت هنری را نشان می دهد.
۱۲.

بررسی مفهوم هویتی و آرایه های فرهنگی کوبه های درهای همدان

کلیدواژه‌ها: کوبه در دق الباب خانه های سنتی همدان معماری ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵ تعداد دانلود : ۱۵
کاوش و تدقیق در اجزای معماری ایرانی حاوی اطلاعات ارزشمندی از دانسته ها و فرهنگ مردمی است که در بستر اجتماعی، تجربه چگونه بودن طی سالیان را به همراه دارد. درِ ورودی بنا، از اولین عناصر معماری سنتی ایران است که بر مخاطب عرضه می گردد و چگونگی و چرایی خصوصیات درِ خانه های همدان به ویژه کوبه، موضوع این پژوهش قرار گرفته است. این تحقیق با این سؤال ها که مفاهیم هویتی کوبه در چیست، و آرایه و تزیینات آن چه پیامی از فرهنگ مردم را منعکس می نماید، در پارادایم ساخت گرایی و با روش توصیفی ژرفانگر انجام یافت. جمع آوری اطلاعات مبتنی بر اسناد و مطالعات میدانی به شیوه مشاهده کنترل شده بوده و تحلیل اطلاعات بر استدلال استقرائی استوار بوده است. یافته های تحقیق مبین آن است که کوبه های نصب شده بر درهای چوبی خانه ها که به دقت شکل می یافت و تزیین می شد ، نه تنها مطابق با نمادهای فرمی جنسیت مرد و زن دارای تزیین بوده، بلکه نوای کوبیدن دق الباب، متناسب با هر جنس دارای صدایی بم یا زیر بود و به صورت قرارداد اجتماعی، هر کوبه خبر از خصوصیاتی از فرد مراجعه کننده آن سوی در، به همراه داشت. به این شیوه، کوبه در، به کنش فرهنگی مرتبط با حضور فرد غریبه، سامان می داده است. صنعت گران اجراکننده این عناصر و موقعیت نصب کوبه های زنانه، مردانه و غریب کوب نیز از دیگر موضوعات مقاله بوده است. نتایج این تحقیق معلوم نمود که درودگران و صنعت گرانی از همدان در کنار چلنگران اصفهانی در خلق فرم و تزیینات کوبه ها، ایفای نقش نموده اند. در دهه های متأخر برای کوبه ها، خویش کاری حفظ حریم جنسیتی منتفی بوده و تنها بر نقش تزییناتی آن تأکید شده است.