توسعه تکنولوژی صنعتی

نوشتار در پیش رو، شامل بررسی وضعیت گذشته و شناخت عناصر تکنولوژی است که در آن تکنولوژی از منظر اسلامی و الگویی برای توسعه دانش و تکنولوژی در نظام اسلامی معرفی شده است. همچنین، عوامل موثر در عقب ماندگی علمی و تکنولوژی در جوامع اسلامی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و با توجه به انحرافات بوجود آمده، ضرورت اصلاح مسیر حرکت توسعه علمی وتکنولوژی با استفاده از شناخت قوانین علمی و بازگشت به خویشتن خویش مورد بررسی قرار گرفته است. در ابتدا تعاریف مختلف علم و تکنولوژی، مدیریت انتقال و توسعه تکنولوژی، انواع و اجزاء مختلف تکنولوژی، سیکل عمر تکنولوژی و عوامل موثر در رشد و توسعه تکنولوژی مورد بحث و بررسی قرار گرفته و از تجربه دیگر کشورها نیز استفاده شده است. در ادامه نقاط ضعف و قوت، زیرساخت ها و اقدامات مورد نیاز جهت رشد و توسعه تکنولوژی مشخص شده است. همچنین جهت تحقق اهداف چشم انداز، ضرورت تدوین و اجرای یک استراتژی یا طرح کلی برای توسعه تحقیقات علمی و تکنولوژی توصیه شده که موضوع قسمت دوم این نوشتار خواهد بود.

این نوشتار پس از مروری بر وجود رابطه متقابل بین توسعه تکنولوژی و تولید، ضرورت پرداختن به توسعه تولید به عنوان بستر توسعه تکنولوژی را بیان داشته و با این مقدمه به شکل گیری جریان جسارت مصرف و افزایش عدم تعادل در تولید و مصرف پس از وقوع انقلاب اسلامی می پردازد. با توجه به اینکه هدف از انقلاب، ایجاد تغییرات مطلوب در حوزه ملموسات می باشد و رابطه تقومی (وابستگی متقابل) بین انقلاب سیاسی و انقلاب اقتصادی وجود دارد، رسیدن به انقلاب اقتصادی (انقلاب در حوزه عمل) در گرو وقوع انقلاب فرهنگی خواهد بود. پذیرش تدریجی بودن وصول به اهداف و پذیرش التقاط در اجرا، به عنوان درجه ای از اسلامیت جریان امور و تغییر مداوم در قوانین و نرم افزارهای اداره جامعه، الیته با حفظ جهت افزایش درجه اسلامیت، مسیر تکاملی جامعه را تداعی می کند. در نوشتار پیش رو، تکامل انقلاب فرهنگی در تحقق حرکت رو به کمال حوزه ملموسات جامعه توصیف شده و تولید و تکنولوژی، به عنوان بستر توسعه فرهنگ معرفی شده است. با بیان موارد فوق و بیان وابستگی سه حوزه سیاست، فرهنگ و اقتصاد جامعه به یکدیگر، با بررسی عدم تعادل بوجود آمده بین تولید، مصرف، تعادل جدید، نه در کاهش یکباره مصرف، بلکه در افزایش تولید بوده و با توجه به ناکارآمدی انگیزه های نظام سرمایه داری برای افزایش تولید، انگیزه های مذهبی را می توان پشتوانه تولید و تعدیل در مصرف دانست. در انتها نیز با اشاره به وجود معارف دینی گسترده و عمیق درباره تولید و سیره عملی ائمه معصومین علیهم السلام و بزرگان دینی در اکتفا به حداقل ها برای خود و تولید گسترده برای استفاده دیگران، به چگونگی پیاده شدن این سیره در جامعه امروز پرداخته می شود.

انتقال فناوری از راهکارهای بنیادین توسعه صنعتی است و از این رو بعنوان یک ضرورت، مورد استفاده حوزه های مختلف تخصصی است. عرصه هوایی نیز طی سالیان اخیر از این مقوله مستثنی نبوده و گام های مثبتی نیز در این زمینه برداشته است. فراز و نشیب-های موجود در دستیابی به فرایند انتقال فناوری، موجبات تفکیک زمانی آن را به دوره های مختلف فراهم آورده است. مسلما هر یک از این دوره ها دارای بازتاب شرایط سیاسی، اجتماعی و تاریخی خاص خود می باشد. نگارنده در این مقاله، ضمن بیان مفاهیم پایه ای و مدل های اساسی نوآوری صنعتی و انتقال فناوری، به بیان تاریخچه انتقال فناوری در صنایع هوایی ایران، محیطهای موثر بر فناوری، سطوح مختلف توسعه فناوری، فرایند کلی انتقال فناوری، ذکر چند پروژه انتقال فناوری در شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) و همچنین بررسی ویژگی های این مقوله در دهه سوم انقلاب پرداخته است.

صنعت تولید آلومینیوم با توجه به نیاز روزافزون به این فلز در صنایع مختلف کشور، در سال های اخیر مدنظر مسئولان اقتصادی قرار گرفته و جایگاه ویژه ای را در اقتصاد و صنعت به خود اختصاص داده است. مصرف بالای انرژی الکتریکی در تولید آلومینیوم، موجب شده که تولیدکنندگان آلومینیوم به دنبال توسعه فناوری های پیشرفته، با مصرف کم انرژی و احداث با انتقال کارخانه های آلومینیوم به مناطق برخوردار از انرژی ارزان باشند. کارشناسان با اشاره به اهمیت آلومینیوم به عنوان یک فلز استراتژیک در بازسازی پایه های اقتصادی و صنعتی کشور تلاش دارند که پس از تجزیه و تحلیل همه جانبه، وضعیت گذشته و حال صنعت آلومینیوم و مواد اولیه اصلی آن یعنی آلومینا و بوکسیت، به یک جمع بندی منطقی از دورنمای آینده این صنعت در ایران و جهان برسند. در این نوشتار وضعیت تولید، مصرف و کاربرد آلومینیوم در سطح جهان و مناطق به صورت اجمالی مورد بررسی قرار گرفته است. جایگاه جهانی و منطقه ای ایران از نظر تولید، مصرف و قیمت تمام شده ارزیابی شده و از تحلیل شرایط محیط داخل و خارج صنعت و با توجه به نقاط قوت، ضعف و نیز فرصت ها و تهدیدات، چشم انداز و رسالت صنعت در افق 1404 ارائه شده است و درنهایت نیز برخی اهداف استراتژیک و راهبردهای توسعه ده ساله، تا پایان برنامه پنجم توسعه مطرح گردیده است.