دانش شناسی

هدف: پژوهش حاضر به منظور سنجش و بررسی وضعیت مهارت های سواد اطلاعاتی واقعی و پایه دانشجویان دانشگاه پیام نور در رابطه با متغیرهای معدل و میزان دسترسی به رایانه انجام گرفته است. روش پژوهش: پژوهش به شیوه پیمایشی، توصیفی انجام شده و جامعه آماری شامل 300 نفر از دانشجویان دانشگاه های پیام نور مرکز سمیرم، شهرضا و اصفهان بوده اند. نمونه گیری به شیوه خوشه ای تصادفی بوده است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه سواد اطلاعاتی است که داورپناه و سیامک (DAS) آن را طراحی کرده اند. در پژوهش حاضر آلفای کرونباخ به دست آمده 79/0 بوده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهند که نمره کل یک دانشجوی با سواد اطلاعاتی 87 و نقطه 50 درصدی آن 5/43 بوده است. نمره کل نمونه های مورد بررسی در مهارت های سواد اطلاعاتی 10/20 با انحراف معیار 62/5 بوده است که فقط دو نفر از کل نمونه حائز نمره 50 درصدی شده اند. نمونه مورد بررسی در استانداردهای سوم و چهارم عملکرد نسبتاً بهتری داشته اند و پایین ترین نمره میانگین مربوط به استاندارد پنجم (دانشجوی باسواد اطلاعاتی بسیاری از موضوعات اقتصادی، حقوقی و اجتماعی مربوط به استفاده از اطلاعات را درک می کند و با رعایت اصول اخلاقی و قانونی به اطلاعات دسترسی می یابد و از آن استفاده می کند) یعنی 49/3 بوده که نشان گر بی توجهی دانشجویان به رعایت حقوق معنوی مؤلفین است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در کل سطح سواد اطلاعاتی واقعی دانشجویان بسیار پایین تر از نصف نمره پرسش نامه است و دانشجویان در هیچ کدام از استانداردهای تعریف شده حائز نمره مطلوبی نشده اند و آموزش های دانشگاهی و حضور در دانشگاه تأثیری در افزایش سطح سواد اطلاعاتی پایه دانشجویان نداشته است.

هدف: هدف پژوهش حاضر روشن کردن دامنه همکاری علمی دانشگاه تبریز با دانشگاه ها و مؤسسات خارجی در نمایه استنادی اسکوپوس است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع توصیفی و تحلیلی است که به بررسی آن دسته از تولیدات علمی دانشگاه تبریز نمایه شده در پایگاه اسکوپوس می پردازد که با مشارکت کشورهای خارجی منتشر شده اند که شامل 1044 مدرک است. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار اکسل استفاده شد. یافته ها: همکاری علمی دانشگاه تبریز با کشورهای خارجی از سال 1962 آغاز شده و حاصل این همکاری با رشد صعودی به 1040 تولید علمی مشترک برای دانشگاه تبریز رسیده است. پژوهشگران دانشگاه تبریز بیشترین میزان همکاری را با کشورهای امریکا، انگلیس و کانادا داشته اند. از نظر زمینه موضوعی بیشترین همکاری علمی دانشگاه تبریز با سایر کشورها در حوزه های فنی و مهندسی، شیمی، فیزیک و کشاورزی انجام گرفته است. از سوی دیگر دانشگاه ریرسون کانادا و دانشگاه استرالیای غربی فعال ترین مؤسسات علمی و پژوهشی خارجی در همکاری علمی با دانشگاه تبریز بوده اند. نتیجه گیری: نتایج حاکی از آن است که همکاری علمی بین المللی دانشگاه تبریز در سال های اخیر روند رو به رشدی داشته است بطوری که تعداد تولیدات مشترک آن با خارجی ها در سال 2011 به 168 رکورد رسیده بود. با وجود اینکه دانشگاه تبریز 19 درصد از تولیدات علمی خود در پایگاه استنادی اسکوپوس را با مشارکت خارجی منتشر کرده است، اما سطح و میزان همکاری پایینی را به ویژه در حوزه های موضوعی علوم انسانی و اجتماعی دنبال کرده است. بنابراین مدیران و سیاست گذارن دانشگاه می توانند با ظرفیت سازی های علمی و پژوهشی از طریق عضویت در شبکه های علمی منطقه ای و جهانی، میزان و کیفیت همکاری علمی بین المللی خود را ارتقا ببخشند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، از یک سو تعیین میزان تسهیم دانش و سطوح پنج گانه نوآوری (محیطی، رهبری، فرایند، بازخورد- محیط و بازخورد- فرد) و از سوی دیگر تعیین رابطه تسهیم دانش و نوآوری کتابداران کتابخانه های دانشگاه تربیت مدرس در سال 1392 است. روش پژوهش: پژوهش حاضر، از نوع کاربردی و به روش پیمایشی- همبستگی است. 44 نفر از کتابداران و مدیران کتابخانه های دانشگاه تربیت مدرس جامعه پژوهش را تشکیل می دهند. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه محقق ساخته تسهیم دانش و پرسش نامه ی نوآوری سازمان آمید و همکاران (2002) استفاده شده است. روایی پرسش نامه با توجه به نظر اساتید حاصل شده و پایایی آن از ضریب آلفای کرونباخ که برای پرسش نامه نوآوری آمید 83/. و تسهیم دانش 95/0 استفاده شده است. داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و استنباطی شامل ضریب همبستگی Pearson و t-test تجزیه و تحلیل شده است. یافته ها: یافته ها نشان داده است که میزان تسهیم دانش در بین کتابداران کتابخانه های دانشگاه تربیت مدرس با کسب میانگین 75/1 در سطح نامطلوبی است. از نظر نوآوری مطابق با سطوحی که آمید و همکاران (2002) تعیین کرده اند، نوآوری محیطی، فرایند و بازخورد- فرد با کسب میانگین هایی به ترتیب 84/2، 04/3،92/2 در کتابخانه های دانشگاه تربیت مدرس در سطح متوسط قرار دارند و نوآوری رهبری با کسب میانگین 26/3 در این کتابخانه ها در سطح پایین و نوآوری بازخورد- محیط با کسب میانگین 43/2 در کتابخانه های مورد نظر در سطح بالا قرار دارند. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش می توان بیان نمود بین تسهیم دانش و نوآوری بین کتابداران کتابخانه های دانشگاه تربیت مدرس رابطه معناداری وجود ندارد.  

هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر، شناسایی راه کارهایی است که برنامه های برتر حفاظت وب در مواجهه با چالش های مدیریتی حفاظت وب شامل مدیریت حقوقی، مدیریت دسترسی، مدیریت سازمانی و مدیریت مالی به کار می گیرند. روش پژوهش: گردآوری داده ها به روش متن پژوهی انجام شد. نمونه گیری این پژوهش از نوع هدف مند است. به منظور شناسایی و بررسی راه کارهای چالش های مدیریتی مستندات و متون به دست آمده درباره برنامه ها و وب سایت های برنامه ها مطالعه شد و هم چنین برای تکمیل اطلاعات، از مسئولان برنامه ها در خواست شد یک سیاهه وارسی محقق ساخته را پاسخ گویند. یافته ها: ابعاد مدیریت حقوقی که در برنامه های برتر حفاظت وب مدنظر قرار گرفته اند نحوه برخورد با پروتکل پیشگیری از روبوت ها و حق مؤلف است و ابعاد مدیریت دسترسی شامل نوع منابع در دسترس، الگوی دسترسی، مدت زمان منع دسترسی و ابعاد مدیریت سازمانی شامل شیوه حفاظت، نوع سازمان مسئول، گستره فعالیت های سازمان، مدل اجرایی برنامه ها، سطح همکاری در   برنامه ها، تخصص سازمان همکار، نوع همکاری بین برنامه ها و تخصص افراد درگیر در اجرای برنامه ها هستند و نهادهای تأمین بودجه در قسمت مدیریت مالی در برنامه های برتر حفاظت وب مورد بررسی قرار گرفت. نتیجه گیری : برنامه ها راه کارهای مختلفی را برای مواجهه با چالش های مدیریت حقوقی، مدیریت دسترسی، مدیریت سازمانی و مدیریت مالی در پیش گرفته اند. با این حال، هنوز چالش های بسیاری وجود دارند که مانع از اجرای آرمانی حفاظت وب می شود.  

هدف: هدف اصلی این پژوهش تعیین میزان پاسخ گویی پایگاه های اطلاعاتی پیوسته ی در دسترس به نیازهای اطلاعاتی دانشجویان پزشکی عمومی مشغول به تحصیل در دانشگاه علوم پزشکی کرمان در سال 1388 بوده است. روش: این پژوهش از نوع پیمایشی - توصیفی انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش دانشجویان رشته پزشکی عمومی مشغول به تحصیل در دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کرمان هستند که تعداد آن ها در زمان انجام پژوهش به 500 نفر رسید. با استفاده از فرمول کرجسی مورگان حجم نمونه 217 نفر تعیین گردید. ابزار گردآوری داده های این پژوهش، پرسش نامه ای محقق ساخته است. برای محاسبه روایی، نظرات 5 تن از اساتید و کارشناسان و پایایی آن به میزان 922/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از دو روش آماری توصیفی و استنباطی استفاده شد است. یافته ها: نتایج نشان داد که میزان آشنایی این دانشجویان با پایگاه های اطلاعاتی پیوسته کمتر از حد متوسط (5/92 درصد) و میزان استفاده آنان کمتر از حد متوسط (7/95 درصد) بوده است. میزان برآورده شدن نیازهای آموزشی و پژوهشی این دانشجویان در بکارگیری پایگاه های اطلاعاتی پیوسته، متوسط به بالا (2/90 درصد) و بیشترین درصد پاسخ گویان (6/48 درصد) از جست وجوی ساده بهره گرفته اند. پر استفاده ترین پایگاه پاب مد است (با میانگین 52/2 درصد) و از نظر این دانشجویان (5/75 درصد) محتوای این پایگاه های اطلاعاتی محتوای منابع چاپی را تکمیل کرده است. بیشترین درصد پاسخ گویان دلیل استفاده از این پایگاه ها را جست وجوی منابع آموزشی و پژوهشی (8/50 درصد) ذکر کرده نموده اند. نتیجه گیری: این منابع کمتر از حد متوسط مورد مراجعه اند به دلیل: یافتن منابع آموزشی و پژوهشی، روزآمد کردن اطلاعات علمی، استفاده راحت، دسترسی آسان، صرفه جویی در وقت، اشاعه سریع اطلاعات.  

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی نقاط قوت و ضعف امکانات موجود و ملزومات مورد نیاز در ارائه خدمات در کتابخانه مرکزی دانشگاه الزهرا(س) از دیدگاه دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه الزهرا (س) است. روش پژوهش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی-تحلیلی انجام شده است و جامعه آماری این پژوهش دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه الزهرا(س) بوده است. حجم نمونه از طریق جدول مورگان 327 نفر به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای به دست آمد. جهت گردآوری اطلاعات، پرسش نامه ای محقق ساخته با طیف لیکرت طراحی شده، که پایایی آن با آلفای کرونباخ 85/0 تأیید شد و تجزیه و تحلیل داده ها از طریق آزمون های آمار استنباطی شامل آزمون کروسکال و الیس و کای اسکوئر و با استفاده از نرم افزار آماری اس پی اس اس انجام گرفته است. یافته ها : یافته های پژوهش نشان داد که مهم ترین شاخص های مورد بررسی، ارائه خدمات مرجع الکترونیکی، چاپی و وضعیت نیروی انسانی به ترتیب 65/82 ، 46/76 و 38/67 درصد است. پاسخ گویی به سؤالات مرجع از طریق پایگاه های الکترونیکی 3/92 درصد، درک و تشخیص نیاز مراجعه کننده 9/88 درصد، آموزش شیوه بهره گیری دسترسی به اطلاعات الکترونیکی7/85 درصد، از مهم ترین شاخص ها هستند.  در پاسخ به فرضیات پژوهش، یافته ها حاکی از آن هستند که بیش از 70 درصد از دانشجویان اهمیت 22 از 26 شاخص را زیاد و بسیار زیاد می دانند، یعنی اکثر شاخص های مذکور در پژوهش از دیدگاه آن ها قابل تأیید است. نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر اذعان کرد بین نحوه ارائه خدمات مرجع چاپی، خدمات مرجع الکترونیکی و تسهیلات و امکانات رابطه معناداری وجود دارد.

هدف: هدف از این پژوهش بهبود خدمات جنبی در کتابخانه های عمومی استان اصفهان از دیدگاه کاربران بر اساس عوامل جمعیت شناختی است. روش پژوهش: روش پژوهش از نوع پیمایشی - توصیفی است. جامعه آماری کلیه اعضای کتابخانه های عمومی استان اصفهان وابسته به نهاد کتابخانه های عمومی کشور هستند که تعداد 459 نفر با استفاده از نمونه گیری خوشه ای به عنوان نمونه آماری برگزیده شدند. برای نیل به اهداف تحقیق از پرسش نامه محقق ساخته بر اساس رهنمودهای ایفلا/یونسکو استفاده گردید که پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برابر با 96/0 محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و آمار استنباطی، از آزمون های t، تحلیل واریانس یک راهه و آزمون آل. اس.دی استفاده شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد از میان عوامل جمعیت شناختی بر حسب جنسیت اختلاف مشاهده شده بین میانگین نمرات مؤلفه های بهبود خدمات جنبی معنادار نبود. بر حسب وضعیت تأهل فقط اختلاف مشاهده شده بین میانگین نمرات مؤلفه خدمات برون کتابخانه ای (001/0) معنادار بود. بر حسب سن (001/0)، سطح تحصیلات (001/0) و وضعیت شغلی (001/0) در هر سه مؤلفه بهبود خدمات جنبی تفاوت معناداری وجود دارد و برحسب سابقه استفاده از خدمات کتابخانه در دو مؤلفه خدمات برون کتابخانه ای (006/0) و برگزاری برنامه های قصه گویی (039/0) تفاوت معناداری وجود دارد. نتیجه گیری: در رابطه با عامل جمعیت شناختی میزان تحصیلات، کاربران در تمامی مقاطع تحصیلی نظرات مثبتی در رابطه با سه مؤلفه خدمات جنبی ابراز داشتند. در خصوص دو مؤلفه خدمات برون کتابخانه ای و برگزاری برنامه های قصه گویی بین نظرات پاسخ گویان بر اساس سابقه استفاده از خدمات کتابخانه تفاوت وجود دارد.

هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی مؤلفه های مدیریت مجموعه منابع الکترونیک در کتابخانه های دانشگاهی تهران است. روش پژوهش : پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش پژوهش پیمایشی- توصیفی است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه مسئولین کتابخانه های دانشگاهی دولتی مستقر در شهر تهران است که 15 نفر هستند. گردآوری داده ها توسط پرسش نامه محقق ساخته با ضریب آلفای کرونباخ 95/. صورت گرفت که در هفت بخش(خط مشی، بودجه اختصاصی، سفارش و تهیه، ارزشیابی و وجین، حفاظت و دسترسی) و شامل28 مؤلفه بود. در تجزیه تحلیل داده ها نیز از روش های آماری توضیفی و تحلیلی از جمله آزمون t تک متغیره استفاده شد. یافته ها : نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که در بررسی کتابخانه ها به لحاظ خط مشی، (7/86 ) درصد آنها دارای خط مشی مشخصی برای منابع الکترونیک و 7/86 درصد از کتابخانه ها بودجه مشخصی برای منابع الکترونیک وجود دارد. هم چنین روش تهیه منابع با (4/44) درصد از طریق کنسرسیوم هاست. ضمن اینکه در تعدادی از کتابخانه ها (6/46) درصد عمل وجین منابع الکترونیک صورت نمی گیرد. در زمینه دسترس پذیری نیز بیشترین نوع آن (7/38) مربوط به برگزاری دوره آشنایی با کتابخانه است. اصالت/ارزش : با توجه به اهمیت و رشد روزافزون منابع الکترونیکی نتایج حاصل از این تحقیق می تواند در بهبود کیفیت مدیریت مجموعه منابع الکترونیکی مؤثر باشد. هم چنین می توان با مقایسه نتایج حاصله نگاه دقیق تر و برنامه ریزی بهتری در این زمینه در کتابخانه های دانشگاهی داشت و با الگو قرار دادن کتابخانه های موفق مدیریت بهتری را در مورد منابع الکترونیک انجام داد.