دانش شناسی

هدف: مقاله حاضر به ارائه نتایج حاصل از بررسی میزان آشنایی و آگاهی کتابداران شاغل در کتابخانه های مرکزی دانشگاه های دولتی شهر تبریز با فناوری وب 0/2 پرداخته است. هم چنین به تعیین میزان تمایل کتابداران به پذیرش فناوری وب 0/2 در آینده نیز می پردازد. در این راستا به کشف چالش هایی که کتابداران در استفاده از ابزارهای وب 0/2 با آن رو به رو هستند نیز اقدام شده است. روش پژوهش: پژوهش حاضر به روش پیمایشی انجام شده است. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته ای است که بر اساس مرور متون و مشاهدات پژوهشگر از ابزارهای وب 0/2 طراحی شده است. روایی و پایایی ابزار گردآوری داده ها با استفاده از روش اعتبار محتوا و آلفای کرونباخ (95/0) تأیید شد و برای تجزیه و تحلیل از آمار توصیفی استفاده شد. یافته ها : میانگین آشنایی و استفاده از ابزارهای وب 0/2 توسط کتابداران دانشگاهی تبریز به ترتیب (5/2) و (7/2) است. میزان آشنایی کتابداران با هر یک ابزارهای وب 0/2 عبارت است از: وبلاگ (25/3)، شبکه های اجتماعی (3)، آر اس اس (65/2)، ویکی (5/2)، پیام های فوری (22/2)، بوک مارک های اجتماعی (02/2)، پادکست ها (2) و مجموعه عکس های پیوسته (94/1). هم چنین میانگین میزان استفاده از هر یک از ابزارهای وب 0/2 عبارت است از: وبلاگ (08/3)، ویکی (3)، پیام های فوری (68/2)، شبکه های اجتماعی (65/2)، آر اس اس (62/2)، بوک مارک ها (2/2)، پادکست (14/2)، ویدکست ها (06/2) و مجموعه عکس های پیوسته (88/1). علاوه بر این میانگین تمایل کتابداران برای پذیرش فناوری وب 0/2 در آینده کتابخانه های دانشگاهی (3.7) است. نتیجه گیری: کتابداران با برخی از فناوری های وب 0/2 از جمله وبلاگ، ویکی، آر اس اس و شبکه های اجتماعی آشنایی مطلوبی دارند، اما آشنایی آنها با دیگر ابزارهای وب 0/2 محدود، و توانایی کتابداران در استفاده از وبلاگ ها بالا است و مجموعه عکس های پیوسته کمترین میزان استفاده را در بین کتابداران دارد. هم چنین در این پژوهش مشخص شد میزان تمایل کتابداران برای پذیرش فناوری وب 0/2 در آینده در کتابخانه های دانشگاهی بالا می باشد. نبود آموزش لازم در زمینه استفاده از وب 0/2 یکی از موانع اصلی استفاده از وب 0/2 توسط کتابداران اعلام شده است.

هدف: هدف از این پژوهش بررسی دیدگاه دانشجویان ایرانی به رعایت حقوق نشر در فضای مجازی به ویژه دنیای وب است.  روش پژوهش: این پژوهش از نوع کمی- پیمایشی و با ابزار پرسش نامه محقق ساخته با روایی صوری و آلفای کرونباخ حدود 7/0 انجام شده است. جامعه این پژوهش دانشجویان دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران بودند که از میان آنها 280 نفر به صورت تصادفی (دسترس پذیری) انتخاب شده اند. در تحلیل پرسش نامه ها از آمار توصیفی براساس مقایسه میانگین هر پرسش با میانگین طیف لیکرت استفاده شده است که میانگین زیر 3 نشان دهنده ضعف و بالای 3 نشان دهنده قوت هر پرسش است. یافته ها: تحلیل داده ها نشان داد که میانگین آشنایی نمونه با حقوق نشر در دنیای وب حدود 78/2 که نشان دهنده میزان آشنایی دانشجویان با قوانین کپی رایت است. هم چنین حقوق معنوی اثر، کمی پایین تر از حد متوسط است، اما میزان استفاده آنها از منابع وبی بیش از حد متوسط است و میانگین پرسش های مرتبط با این سؤال حدود 77/3 بود. بخش جالب این پژوهش میانگین رعایت حقوق نشر در استفاده از مطالب وبی در میان نمونه مورد مطالعه است که 2 بوده و نشان دهنده رعایت کم حقوق نشر در میان جامعه نمونه است.  نتیجه گیری: علت عدم رعایت حقوق نشر فضای مجازی را می توان ناآگاهی دانشجویان از حقوق معنوی اثر و کمبود قوانین مدون و اجرایی دانست.  

هدف: شناسایی میزان رضایت اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس از محیط رابط کاربر کتابخانه دیجیتال دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس بر اساس مدل نیلسن است.  روش پژوهش: روش پژوهش پیمایشی – تحلیلی است. جامعه آماری شامل، 310 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، است. شیوه ی نمونه گیری از نوع تصادفی نظام مند است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 172 نفر تعیین گردید. از ابزار پژوهش پرسش نامه پیش ساخته برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. پایایی پرسش نامه بر اساس آزمون آلفای کرونباخ 76/0 اخذ گردید. برای تجزیه و تحلیل یافته های پژوهش از آمار توصیفی و آزمون ها ی تی استیودنت و آزمون های ناپارامتری یو من ویتنی و ویلکاکسون و از نرم افزار اس پی اس اس استفاده شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که میانگین 10 مؤلفه رابط کاربر مدل نیلسن در نرم افزار مورد بررسی از نظر اعضای هیأت علمی بالاتر از سطح متوسط هستند. بین میزان رضایت اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس از محیط رابط کتابخانه دیجیتال دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس و میزان آشنایی آنها با این محیط رابط کاربر رابطه معناداری وجود دارد، به جز در مؤلفه (کمک به کاربران برای شناخت، اصلاح خطاها) که بین میزان رضایت و میزان آشنایی اعضای هیأت علمی از محیط رابط کاربر رابطه معناداری وجود ندارد. هم چنین آزمون فرضیه نشان داد که تفاوت معنی داری بین دیدگاه های اعضای هیأت علمی در گروه های مختلف آموزشی نسبت به محیط رابط کاربر در نرم افزار مورد بررسی وجود ندارد. نتیجه گیری: براساس دیدگاه اعضای هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، محیط رابط کاربر نرم افزار کتابخانه دیجیتال نشان دهنده رضایتی بیش از سطح متوسط است. میزان رضایت اعضای هیأت علمی وابسته به میزان آشنایی آنها با محیط رابط کاربر است، اما بین گروه های مختلف آموزشی از این نظر تفاوت معنی داری مشاهده نمی شود.

  هدف: هدف از این پژوهش، امکان سنجی ایجاد شبکه مرجع مجازی میان کتابخانه های تخصصی حوزه هنر شهر تهران است، و طی آن سعی شده کتابخانه های تخصصی حوزه هنر از لحاظ امکانات و فناوری های نوین اینترنتی جهت ارائه خدمات مرجع مورد بررسی قرار گیرند.   روش پژوهش: روش پژوهش پیمایشی – تحلیلی است. جامعه مورد مطالعه 24 کتابخانه تخصصی هنر است که تمامی این جامعه بدون هیچ گونه نمونه گیری مورد مطالعه قرار گرفت. ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته با ضریب آلفای کرونباخ 829/0 است. این پژوهش توسط آمار استنباطی در نرم افزار اس پی اس اس 16 مورد تحلیل قرار گرفت.   یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که اغلب کتابخانه های جامعه آماری از زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری لازم جهت ایجاد شبکه مرجع مجازی برخوردار نیستند، اما وضعیت کارکنان از نظر تعداد، مهارت مورد نیاز و رشته تحصیلی بالاتر از حد میانگین است. 83 درصد کتابخانه ها از خدمات مرجع تلفیقی (الکترونیکی و سنتی) استفاده می کنند. وضعیت بودجه و مجموعه سازی کتابخانه های مورد نظر نیز در حد متوسطی است. ساختار سازمانی 39 درصد این کتابخانه ها با پیاده سازی این شبکه سازگاری دارد.   نتیجه گیری: بیش از 50 درصد کتابخانه های مورد بررسی، شرایط و امکانات قابل قبولی برای ایجاد شبکه مرجع مجازی را دارا نیستند. اکثر کتابخانه ها از لحاظ نیروی انسانی، رایانه ، شبکه و بودجه تخصیصی، توان پیوستن به این شبکه را در حال حاضر ندارند.

هدف : هدف از اجرای این پژوهش، شناسایی دیدگاه  کاربران در کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نسبت به ویژگی های محیط رابط کاربر نرم افزار پارس آذرخش و سنجش میزان رضایت آنها از تعامل با این نرم افزار و بررسی تطبیقی دیدگاه دانشجویان و کتابداران است. روش پژوهش: این مطالعه از نوع توصیفی- پیمایشی است که به صورت مقطعی در سال 1388 انجام گرفت. برای گردآوری داده ها، از پرسشنامه ای محقق ساخته با روایی و پایایی (آلفای کرونباخ با مقدار 81/0) تأیید شده، استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل دانشجویان و کتابداران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان است، که برای کتابداران کل جامعه به صورت سرشماری (50 نفر) و نمونه ای از دانشجویان براساس نمونه گیری طبقه ای (210 نفر) مورد بررسی قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز روش های آماری توصیفی استفاده شد. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهند که در میان متغیرهای رضایت دانشجویان از رابط کاربری نرم افزار پارس آذرخش، وضعیت کلی نرم افزار، صفحه نمایش اطلاعات، واژگان و پیام های نرم افزار و یادگیری چگونگی کار با نرم افزار، در حد متوسط قرار دارند. هم چنین از دیدگاه کتابداران، وضعیت مواردی مانند صفحه نمایش اطلاعات، واژگان و پیام های نرم افزار و یادگیری چگونگی کار با نرم افزار، در وضعیت بالاتر از حد متوسط قرار دارند. در مجموع رضایت دانشجویان و کتابداران از تعامل با رابط کاربری نرم افزار پارس آذرخش در وضعیت متوسط قرار دارد. نتیجه گیری: نتایج هر دو گروه بیانگر این مطلب است که در میان متغیرهای مورد بررسی، متغیرهای راهنما و سایر امکانات و قابلیت های نرم افزار به بازنگری و ارتقای بیشتری نیاز دارند. شناسایی نیازهای کاربران نرم افزار کتابخانه ای و رفع مشکلات موجود از سوی طراحان نرم افزار موجب ترغیب بیشتر کاربران به استفاده از نرم افزار می شود و نهایتاً رضایت آنها از تعامل با نرم افزار را به همراه دارد   * این مقاله حاصل طرح تحقیقاتی به شماره 288186 و با حمایت مالی مرکز تحقیقات و فن آوری اطلاعات در علوم سلامت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می با

هدف: با توجه به اهمیت درمان مشکلات روانی کودکان و اهمیت روش های درمانی رشد مدار، هدف بررسی میزان تأثیر کتاب درمانی بر کاهش علائم افسردگی دانش آموزان پایه چهارم و پنجم دبستان دخترانه شهید توانا در تبریز بوده است. روش پژوهش: پژوهش آزمایشی و از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری 2 ماهه بدون گروه کنترل بوده و با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس، و استفاده از پرسش نامه افسردگی کودکان ماریاکواکس، 24 نفر از دانش آموزان افسرده پایه چهارم و پنجم ابتدایی به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. کتاب درمانی در 12 جلسه 60 دقیقه ای هفته ای یک بار اجرا شد و گروه کنترل هیچ مداخله ای دریافت نکردند. برای بررسی پایداری اثر بخشی درمان، گروه آزمایش بعد از دو ماه آزمون افسردگی را مجدداً تکمیل کردند. محقق با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساخت یافته اقدام به جمع آوری داده های کیفی نمود و داده ها را با استفاده از آزمون t ﺍﺳﺘﻮﺩﻧﺖ وابسته مورد بررسی قرار داد. یافته ها: مقایسه ها نشان داد که افسردگی تمام آزمودنی ها کاهش یافت و این کاهش در پیگیری دو ماهه نیز پایدار ماند. بر اساس یافته های حاصله، مادران نگرش مثبتی به کتاب درمانی از خود نشان دادند. نتیجه گیری: کتاب درمانی نه تنها علایم افسردگی را کاهش می دهد؛ بلکه با توجه به علاقه و استقبال مادران، می توان از آن در بسیاری از موقعیت های درمانی و آموزشی بهره جست.

هدف: آسیب های اسکلتی- عضلانی ناشی از کار از شایع ترین آسیب های شغلی است. در این راستا، علوم و فنونی مانند "ارگونومی" سلامت و بهداشت شاغلان را مورد بررسی قرار می دهد. این پژوهش، رابطه بین میزان آگاهی کتابداران سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، از علم ارگونومی و میزان آسیب های اسکلتی– عضلانی کتابداران این سازمان را مورد ارزیابی قرار می دهد.   روش پژوهش : این پژوهش، پیمایشی- تحلیلی و از نوع کاربردی است. جامعه آماری شامل 325 کتابدار کتابخانه آستان قدس رضوی در شهر مشهد است، که با توجه به نمونه گیری تصادفی طبقه ای با تخصیص مناسب حداقل حجم نمونه برابر 186 نفر به دست آمد. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسش نامه محقق ساخته بود که روایی صوری و محتوایی آن توسط اساتید مجرب تعیین گردید. ضریب آلفای کرونباخ بزرگ تر از 762/0 بود و پایایی ابزار مورد تأیید قرار گرفت. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی و نیز، آزمون های ضریب همبستگی پیرسون و t استودنت انجام شد. یافته ها : میانگین آسیب های اسکلتی- عضلانی کتابداران مورد بررسی 24 از 50 بود و متوسط آگاهی آنها از علم ارگونومی 15/3 از 5 بود. ضریب هم بستگی پیرسون بین آسیب های اسکلتی– عضلانی ناشی از کار کتابداران و آگاهی آنها از علم ارگونومی 28/0- بود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد بین میزان آگاهی کتابداران سازمان کتابخانه ها از علم ارگونومی و میزان آسیب های اسکلتی عضلانی در کتابداران، رابطه معناداری وجود دارد، اما بین سن و جنسیت کتابداران و میزان آسیب های اسکلتی عضلانی آنها رابطه معناداری وجود ندارد.

هدف: هدف از این مطالعه تحلیل مقایسه ای کیفیت مقالات علمی و ثبت اختراعات دو کشور ایران و ترکیه با استفاده از پایگاه ثبت اختراعات آمریکا و پایگاه استنادی اسکوپوس و بررسی وضعیت علم و فناوری این دو کشور در سطح بین المللی است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع پژوهش های علم سنجی است. جامعه آماری این تحقیق کلیه اختراعات ثبت شده و مقالات علمی مربوط به کشورهای ایران و ترکیه در پایگاه ثبت اختراعات آمریکا و پایگاه استنادی اسکوپوس است. داده های این پژوهش با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی و درصد) و استنباطی (هم بستگی پیرسون) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: کشور ایران در پایگاه اسکوپوس و ثبت اختراعات آمریکا به ترتیب 151159 مقاله و 143 ثبت اختراع؛ و کشور ترکیه 258719 مقاله و 584 ثبت اختراع منتشر کرده است. پس از بررسی هم سانی موضوعات، نتایج نشان می دهد که هم سانی موضوعی در بین مقالات کشور ایران و ترکیه بسیار کم دیده می شود. در حالی که هم سانی موضوعی بین ثبت اختراعات در کشور ایران و ترکیه وجود دارد. نتیجه گیری: پژوهش حاضر نشان داد که تولیدات علمی و ثبت اختراعات کشور ترکیه نسبت به کشور ایران به لحاظ کیفیت برتری دارد و در بیشتر موارد کشور ترکیه در شاخص های مورد بررسی شرایط بهتری را داراست. اما با این حال، برای بهبود کمیت و مهم تر از آن کیفیت تولیدات علمی، می توان همکاری های خود را با دیگر کشورها افزایش داده و با تشکیل جبهه های پژوهش با کشورهای پیشرو در حوزه های موضوعی مختلف وضعیت تولیدات علمی و در نهایت ثبت اختراعات را به عنوان یک شاخص فناوری افزایش داد.