مطالعات راهبردی ارتباطات (رهپویه ارتباطات و فرهنگ سابق)

فضای مجازی امروزه یک جهان زیست قطعی و همگانی شده است، گسترش شتابناک این فضا با ظرفیت پوشش بالا، آثار فرهنگی ژرف و پر دامنه ای را در پی داشته است که نقش و ابعاد تاثیرگذاری آنها را بر کل پهنه جامعه از جمله عرصه فرهنگ، نمی توان دست کم گرفت. دامنه حدود و ثغور بهره برداری از فضای مجازی کاملا وابسته به سبک زندگی و تعلقات فردی افراد شده است. مدیریت این فضای عظیم و پیچیده نیازمند سیاستگذاری، برنامه ریزی، تولید محتوای مناسب و نظارت دقیق، صحیح و سنجیده است. در این میان موضوعات زنان در این فضا به فراخور ویژگی های جنسیتی، مواضع متفاوتی را بروز داده اند.. این مقاله وضعیت موجود و مطلوب تولید محتوا برای زنان در فضای مجازی در حوزه روابط درون خانوادگی را مورد بررسی قرار داده است. هدف این مقاله طراحی مدل تولید محتوای فرهنگی برای زنان در فضای مجازی می باشد. روش تحقیق کیفی و از نوع تحلیل مضمون است که طی فرایندکدگذاری مضامین پایه، مضامین سازمان دهنده و مضامین فراگیر استخراج شدند. در این تحقیق به مصاحبه عمیق با 18 نفر از اساتید و صاحبنظران پرداخته شد. نتایج تحقیق نشان داد که ایرانی و اسلامی بودن، توجه به تنوع قومیت ها در ایران، توجه به هویت و فطرت زنانه، توجه به کانون خانواده، توجه به ویژگی های زنان الگو در اسلام، ارایه سبک زندگی ایرانی - اسلامی، پاسخگویی متقن به سوالات و دغدغه های زنان و توجه به مهارت های زندگی از شاخص های اصلی مدل تولید محتوای فرهنگی برای زنان در فضای مجازی است.

مطبوعات در رهبری افکار عمومی، در تمام جوامع بشری نقش مهمی را بر عهده داشته اند به همین جهت آن ها را رکن چهارم دموکراسی می دانند. اگرچه سابقه مطبوعات در ایران به اواسط قرن نوزدهم میلادی برمی گردد، لیکن ایرانیان به طور عمده در جریان انقلاب مشروطیت بود که به نقش مطبوعات آشنا شدند. این نقش با کارکرد آن ها در جوامع غربی متفاوت بود. یکی از مطبوعات معروف و پرطرفدار این دوره روزنامه صوراسرافیل بود که به مدیریت میرزا جهانگیرخان شیرازی و با همکاری میرزا قاسم خان تبریزی و میرزا علی اکبر خان قزوینی مشهور به دهخدا منتشر می شد. انتشار روزنامه صوراسرافیل در جریان انقلاب مشروطیت شروع شد و تا کودتای محمدعلی شاه قاجار به طول انجامید. در این مدت تعداد 32 شماره از این روزنامه منتشر شد. پژوهش حاضر با نگاه به نقش مطبوعات در انقلاب مشروطیت، درصدد بررسی و بیان نقش این روزنامه و تأثیرگذاری آن بر حیات عنصر ایرانی در این دوره است. روش این پژوهش تحلیل محتوا است که با استفاده از مقاله ها و سرمقاله های آن انجام می شود. یافته های پژوهش نشان داد که نشریه مذکور در جریان انقلاب مشروطه، از سه طریق، تلاش برای استقرار مشروطیت و حکومت قانون، مبارزه با استبداد حکومتی و مبارزه با جهل و خرافات بر حوادث این اثر تأثیر گذاشت.

خانواده در تعامل دو سویه با اعضای خود و اجتماع، باز آفرینی می شود.تحولات زیستی و اجتماعی منجر به پیدایش زنان سرپرست خانواده گردیده است. این گروه به دلیل ضعف و یا عدم سرپرستی مرد با چالش هایی روبه رو هستند. افزایش تعداد این خانواده ها در مقام مقایسه با سال های پیشین مطالعه این موضوع را حیاتی می نماید.هدف این پژوهش بازسازی معنایی از مفهوم فرهنگ فقر و شناسایی ماهیت و ابعاد آن در بین زنان سرپرست خانواده در منطقه 19 تهران در سال 1400 است و نیز دستیابی به شناختی عمیق و بر پایه ی روش امیک به معنای شناخت از درون و آگاهی از تجربه زیست این گروه های اجتماعی می باشد. روش این پژوهش کیفی است. با 23 نفر از زنان سرپرست خانواده در این منطقه مصاحبه عمیق انجام شد. حجم نمونه براساس معیار اشباع نظری 20 تعیین شد. به جهت تنظیم کد های استخراجی از شیوه ی تحلیل مضمونی روایت بر مبنای روش براون و کلارک در نرم افزار Nvivo بهره جسته ایم. تحلیل ها درنهایت سبب ظهور سه مقوله اصلی شد: زیست حداقلی ، ساخت اجتماعی مادرانگی و درماندگی پذیرفته شده. مدل مفهومی فرهنگ فقرِ مضامین استخراجی نیز ترسیم گردید.این یافته ها نشان می دهند فرهنگ فقر با مولفه های اکتشاف شده در خانواده هایی با سرپرستی زنان در حال بازتولید است. وجود وضعیت دشوار و شرایط نامطلوب زندگی این دسته از زنان، فقرفزاینده ای را برایشان به ارمغان می آورد که هر روز خروج از آن بیشتر برایشان نا ممکن می گردد.

این پژوهش با هدف مطالعه و تحلیل وضعیت مصرف رسانه های نوین در میان زنان شهر تهران طراحی و اجرا شده است. این پژوهش از نوع کاربردی و روش آن توصیفی است که با تکنیک پیمایش و ابزار اندازه گیری؛پرسشنامه انجام شده است. جامعه آماری پژوهش عبارت است از کلیه زنان ساکن شهر تهران در سال 1399. به منظور سنجش متغیر کمیت و کیفیت استفاده از شبکه های اجتماعی، از پرسشنامه محقق ساخته مربوط به میزان و نوع استفاده از شبکه های اجتماعی مجازی، استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان داد که زنان مورد مطالعه بیشتر جهت دریافت اطلاعات مورد نیاز خود و کسب آگاهی از تلگرام استفاده می کنند و کمترین رتبه مربوط به تولید محتوا با میانگین 1.90 می باشد. کیفیت استفاده زنان از تلگرام با میانگین 2.54 درحد کم قرار دارد. زنان، بیشتر جهت دریافت آموزش های گوناگون از صفحات اینستاگرام استفاده می کنند و کمترین رتبه مربوط به تولید محتوا با میانگین 2.41 می باشد. کیفیت استفاده از اینستاگرام با میانگین 3.19، کمی بیش از حد متوسط قرار دارد. زنان همچنین بیشتر از تجربیات شخصی دیگران در توئیتر استفاده می کنند و کمترین رتبه مربوط به اشتراک گذاشتن تجربیات شخصی با میانگین 1.73 است. کیفیت استفاده از توئیتر با میانگین 1.98، پایین بوده است. زنان کاربر فیسبوک بیشتر در حد کامنت گذاشتن برای دیگران فعال بوده و کمترین رتبه مربوط به گذاشتن پست یا عکس با میانگین 1.38 می باشد. کیفیت استفاده از فیسبوک با میانگین 1.42، درحد نازلی بوده است.

زنان به عنوان کاربران شبکه اجتماعی اینستاگرام همواره خواسته هایی را در زمینه موضوعات مرتبط با خود مطرح می کنند که برگرفته از گفتمان هایی است که دانسته یا ندانسته به آن پایبند هستند. از آنجا که یکی از نقش های زنان مادری است و با توجه به اهمیت این نقش در حفظ خانواده و جامعه، هدف این پژوهش گفتمان شناسی فرهنگی-اجتماعی زنان در اینستگرام و بررسی جایگاه خواسته های مادران بود. رویکرد این پژوهش اکتشافی و روش تحقیق کاربردی و کیفی بوده و برای انجام آن از روش تحلیل گفتمان نورمن فرکلاف استفاده شد. جامعه آماری، کلیه صفحات واقعی کاربران زن ایرانی با بیش از 10000 دنبال کننده، با استفاده از روش نمونه گیری نااحتمالی و تکنیک هدفمند، از هزار صفحه، 56 صفحه دارای شرایط بودند. در نهایت یازده گفتمان محبوب زنان در اینستاگرام پیدا شد. در این گفتمان ها تنها یک گفتمان به این موضوع پرداخت. گفتمان های دیگر رویکردهای متفاوتی نسبت به مادران داشتند. گفتمان فمنیست رادیکال و گفتمان فمنیست لیبرال، نقش مادری را به طور کامل نپذیرفتند، گفتمان توانمندسازی زنان، گفتمان مطالبات فرهنگی و اجتماعی زنان، گفتمان ضدبلاگرهای تبلیغاتی و گفتمان مثبت نگری به بدن، نسبت به نقش مادری و مطالبات آن، بی تفاوت بودند و گفتمان حقوق زن، گفتمان خشونت علیه زنان، گفتمان فمنیست اسلامی و گفتمان نواندیشان دینی، صرفاً به مسائل حقوقی مادری توجه داشتند. این وضع نشان از اهمیت پایین خواسته های فرهنگی و اجتماعی مادران دارد. به عبارت دیگر، اگرچه مادر نقش مهم و پررنگی در جامعه دارد اما به علل مختلف که نیازمند تحقیقی مجزا است، در مقایسه با سایر نقش های زنان از اهمیت کمتری برخوردار است.

میزان اعتماد در هر جامعه ای، می تواند به گونه ای بیانگر وضعیت سرمایه اجتماعی در آن جامعه نیز باشد. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر فرهنگ پاسخگویی کارکنان هلال احمر بر اعتماد مردم زلزله زده مناطق روستایی شهرستان ثلاث باباجانی انجام گرفته است. روش شناسی پژوهش، توصیفی - همبستگی بوده است. منطقه مورد مطالعه، مناطق روستایی زلزله زده شهرستان ثلاث باباجانی به تعداد 2630 خانوار بود که تعداد 404 خانوار از آنها به عنوان جامعه آماری درنظر گرفته شد. با استفاده از فرمول کوکران و درنظر گرفتن مقدار p و q به میزان 5/0، تعداد 194 سرپرست خانوار از آنها به عنوان نمونه آماری برآورد و به روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب مورد مطالعه قرار گرفتند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته ای بود که روایی آن توسط تعداد سه نفر از اساتید گروه کارآفرینی و توسعه روستایی دانشگاه ایلام تایید شد. پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ به میزان 87/0 محاسبه گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گرفت. از آماره های میانگین رتبه ای، انحراف معیار، ضریب همبستگی و رگرسیون استفاده گردید. نتایج نشان داد که بین متغیر پاسخگویی اخلاقی، قانونی، مالی، عملکردی و ساختاری، اطلاع رسانی و فرهنگی هلال احمر و اعتماد مردم در سطح معنی داری 99% رابطه مثبت و معنی داری برقرار بوده است. نتایج رگرسیون نشان داد که متغیرهای پاسخگویی اخلاقی و مالی میزان 8/58 درصد از واریانس متغیر وابسته اعتماد را تبیین نموده اند. متغیر پاسخگویی اخلاقی با میزان بتای 581/0 بیشترین تاثیر را بر متغیر وابسته اعتماد عمومی داشته است.