۱.
تبلیغ بین المللی دین اسلام از رسالت های دانشمندان دین است؛ اما این عرصه در مواجهه با پرسش هایی بنیادین از این قرار است که آیا تبلیغ بیناتمدنی و میان فرهنگی دین اسلام ممکن است؟ آیا فرهنگ مدرن برای سیطره تبلیغاتی خود توجیه منطقی دارد؟ چه ظرفیت هایی در جهان اسلام برای تبلیغ بیناتمدنی وجود دارد؟ فلسفه اسلامی گنجینه ارزشمندی است که از اندیشمندان بزرگ جهان اسلام به یادگار مانده است، این گنجینه دارای ظرفیت های زیادی است که می تواند به معانی میان فرهنگی دست یافته و مبلغان دین اسلام با تکیه بر معارف فلسفه اسلامی، امکان تبلیغ بیناتمدنی را می یابند. این تحقیق ادعای فوق را اثبات می کند و نشان می دهد که فرهنگ مدرن توجیه منطقی جهانی بودن را دارا نیست. سپس اصل اجتماع نقیضین، اصل واقعیت و اثبات وجود خدا را به عنوان پایه های تبلیغ بیناتمدنی معرفی می نماید. روش اثبات این ادعا روش شناسی بنیادین است.
۲.
زیبایی به مثابه کیفیتی ازلی و برآمده از حقیقتی همیشگی، جزئی از خمیرمایه و سرشت پاک آدمیان بوده و هست. زیباسازی اما به فرآیندی اطلاق می شود که تلاشی است برای همانند کردن محیط پیرامون به آن کیفیت دست نیافتنی و گمشده ای که انسان هبوط یافته، همواره در جستجوی آن است. به این معنا، برداشتی که در اسلام از زیبایی ها و مصادیق زیبایی در جهان مادی وجود دارد، همواره اشارتی است به آن بعد پنهان و آن حقیقت از ازل موجود. زیباسازی شهری در برداشت های معاصری که از آن صورت گرفته است، بهره مندی از پارهای کیفیت های ظاهری را متضمن تحقق امر زیبایی پنداشته است. حرکت از معماری و شهرسازی مبتنی بر سبک های برآمده از حکمت و معانی والا، به تدریج تبدیل به نوعی فرمگرایی و تقلید و بازتولید فرمها، و ترکیب و التقاط روش های گوناگون شکل دادن به محیط انسان ساخت شده است. از همین رو، گرته برداری از روش های به کاررفته در فرآیندهای زیباسازی، می تواند به خلق زیبایی منجر نگردد و طرحواره ای ناموزون و ناپایدار را شکل دهد که دوام و ماندگاری برایش متصور نیست و دیر نمی پاید. در این مقاله کوشش شده تا ضمن تبیین مفهومی زیبایی و زیبایی حقیقی، فرآیند درک و خلق زیبایی، از منظر آنچه در شهرهای سنتی اسلامی، از جزء به کل، از پایین به بالا و از خرد به کلان بر مبنای سرشت کمال جوی انسان و کاربست صفات و ویژگی های زیبای مطلق، شکل می گرفته و حاصل آن موجودیت زیبای شهری یکپارچه بوده است، مورد توجهی دوباره قرار گیرد و بایدهای زیباسازی شهری و عوامل ادراک زیبایی از نگاه اسلام در قالبی موجز مدون و ارائه گردد و از این رهگذار بازتعریفی از جریان زیباسازی شهری در شهرهای اسلامی حاصل آید.
۳.
هدف ترسیم شده نظام جمهوری اسلامی ایران، رسیدن به تمدن نوین اسلامی است. امری که بارها از سوی رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) بر آن تأکید شده و همواره خواستار توجه به افق تمدنی و برنامه ریزی راهبردی برای تحقق آن بوده اند. از مهمترین راهبردهایی که در تحقق تمدن باید پی جویی شود، راهبردهای ارتباطی و رسانه ای است. در نگاه دینی ملاک حقیقی تکامل و پیشرفت، زمینه سازی برای تقرب فردی و اجتماعی به سوی خداوند متعال است. بر این مبنا، نظام ارتباطی مؤثر نیز تابع بهبود شاخص هایی نظیر بالا رفتن سرعت انتقال یا سهولت در برقراری ارتباط نخواهد بود. پدیده ای که به ویژه در دهه های اخیر با تحولات عظیم فناوری های ارتباطی و سلطه جهانی رسانه های مدرن، عملاً حرکت به سمت افق تمدنی اسلامی و ایرانی را با چالش هایی مواجه کرده است. این جستار در پی طرح این پرسش است که جمهوری اسلامی ایران در این شرایط و در مسیر حرکت و ایجاد تمدن نوین، چه باید بکند، و تلاش نموده تا از طریق تحلیل مضمون آثار علمی و مکتوب صاحب نظران این حوزه، چند راهبرد ارتباطی پیشینی را برای نزدیک شدن به این آرمان ارائه نماید تا حکمرانی رسانه ای کشور با اتخاذ و اجرایی کردن این راهبردها، برهم زننده نظم ارتباطی نظام سلطه و محقق کننده ارتباطات تمدن ساز اسلامی باشد. برخی راهبرد های پیشنهادی مانند «نفی بت بودگی فناوری های نوین ارتباطی» جنبه سلبی دارند، و برخی دیگر همچون «تنظیم گری همگرای نظام رسانه ای»، «تقویت مهارت های شنیداری» و «مبنا قرار دادن انسان شناسی به جای منطق ریاضی در ارتباطات» جنبه ایجابی دارند.
۴.
نامه مقام معظم رهبری به جوانان اروپا هرچند اقدامی منحصربه فرد نیست و پیش ازاین نیز در سیره عالمان دینی سابقه داشته، اما زمان و زمینه این نامه بدان ویژگی خاصی بخشیده است، به گونه ای که می توان آن را به عنوان یک کنش خاص در سطح تمدنی تحلیل نمو د. در این نامه، رأس هرم سیاسی دینی مسلمانان با جایگاه حقوقی بسیار بالا، با قاعده هرم غیرمسلمانان به طور مستقیم گفت وگو می نماید و واسطه این گفت وگو را دعوت به مطالعه مقدس ترین متن اسلامی یعنی قرآن می نماید. آنچه به اهمیت این نامه می افزاید حیثیت های امکانی مختلف در قرائت و تحلیل آن می باشد. چنین ویژگی هایی به تنهایی قادر است یک پدیده را وصفی تمدنی ببخشد. تحلیل تمدنی نامه مذکور می تواند نتایج آن را حداکثری و دارای دوام بیش تر نماید. پیش بینی می شود این رویکرد در آینده به نوعی جدید از دیپلماسی در مقیاس جهانی شود، به ویژه این که تحولات تکنولوژیک در حوزه ارتباطات نیز با آن هماهنگ می باشد.
۵.
تمدن سازی اسلامی یا بهینه کردن جامعه اسلامی، در تمامی ساحت های خود، از جمله مناسبات و مفاهیم اجتماعی، در راستای شریعت اسلام و اهداف الهی است. بهینه شدن در تمدن سازی اسلامی به این معناست که جامعه اسلامی به مطلوب ترین وضعیت ممکن در اسلامی شدن تمام ساحت های اجتماعی جامعه دست یابد که از جمله این ساحت ها حقوق خصوصی جامعه اسلامی است. برخی از مناسبات حاکم در حقوق خصوصی جمهوری اسلامی ایران مناسبات غربی و غیربومی ای هستند که از منابع و عرف های غیراسلامی، به صورت تقلیدی، اخذ شده اند و با ورود مباحثی مثل تجارت الکترونیک، بازار سرمایه و غیره این قواعد افزایش یافته اند؛ لذا نسبت این قواعد غیربومی با تمدن سازی اسلامی و نحوه مواجهه با آن ها یک مسئله اساسی و بنیادین است که باید از حیث نظری و عملی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران متیقن و تبیین شود. با توجه به جایگاه بنیادین این موضوع، باید گفت که نسبت سنجی قواعد حقوقی حقوق خصوصی با تمدن سازی اسلامی و حقوق اسلامی اولین گام نظری در این حوزه محسوب می شود. تعیین موضع نظری در خصوص مسئله مذکور از مهم ترین مقدمات نظام سازی تمدنی در عرصه حقوق خصوصی است. عرف حقوق خصوصی و قواعد حاکم بر اعتباریات در فقه و فلسفه اسلامی از جمله مکانیسم ها و مبانی اسلامی هستند که امکان انطباق قواعد حقوق خصوصی غیربومی را با آرمان های تمدن نوین اسلامی میسر می کنند. پژوهش پیشرو با رویکرد تمدنی به مواجهه حقوق خصوصی اسلامی با حقوق خصوصی غربی می پردازد. با توجه به پژوهش پیشرو فقه اسلامی به قواعد عرفی و اعتباری امکان شرعی شدن را اعطا کرده است؛ لذا با استفاده از این امکان می توان از قواعد حقوقی غیربومی در راستای تمدن سازی اسلامی استفاده کرد.
۶.
در شرایط تاریخی حاضر، ایجاد تمدن نوین اسلامی ضرورتی اجتناب ناپذیر است. عدم تحقق این امر، منجر به سقوط تمدن اسلامی در منظومه تمدن غرب خواهد شد؛ همچنین فراهم کردن بستر سعادت جامعه بشری جز با ایجاد تمدن اسلامی میسر نیست. تحقق این هدف نیازمند انجام مطالعات بنیادین به منظور فراهم کردن بنیان های نظری این تحول اساسی است. ازآنجایی که تمدن مجموعه ای متشکل از نهادهاست، تحقق تمدن نوین اسلامی نیز مستلزم تحولاتی اساسی در بسیاری از نهادهای کنونی است. صحبت از تمدن نوین اسلامی بدون تحولات اساسی و مهم در بسیاری از نهادهای کنونی مانع از شکل گیری تمدن نوین اسلامی خواهد شد و این هدف را به آرزو تبدیل خواهد کرد. نهاد آموزش وپرورش از مهم ترین نهادهای سازنده هر تمدن است. در این تحقیق، از منظر تمدنی، عمده ترین اشکالات آموزش وپرورش بیان و سپس راه کارهایی برای اصلاح آن به منظور فراهم کردن زمینه های نهادی تحقق تمدن نوین اسلامی ارائه شده است.
