۱.
علم اکر شاخه ای از ریاضی است که به سبب نگارش رسالات، شروح و حواشی مهم در آن به شکل سنتی علمی در تمدن اسلامی درآمده بود. این سنت اگر چه به عنوان دانشی ریاضی عمدتاً شامل قضایایی در مثلثات کروی است اما چنان که با مراجعه به دیگر آثار می توان دریافت، این قضایا غالباً به عنوان دانشی مقدماتی برای حل مسائل نجومی به کار گرفته می شدند. کتاب الاکر از تئودوسیوس و اشکال الکریه از منلائوس دو اثر شاخص در این زمینه در علم یونانی اند. در دوره علم اسلامی این دو اثر به عربی ترجمه و تحریر و شروح و حواشی متعددی بر آنها نوشته شد. در این میان تحریر کتاب الاکر لثاوذوسیوس از نصیرالدین طوسی و تعلیقات علی اکر ثاوذوسیوس از محمدباقر یزدی بر تحریر مذکور از اهمیت خاصی برخوردارند. در این مقاله ضمن معرفی نسخه های این رساله و عرضه متن تصحیح شده آن سعی می شود تا پاسخی به این سؤال داده شود که چرا باید حاشیه ای بر کتابی ریاضی اهمیتی خاص بیابد
۲.
طرفداران مدل های انتزاعی تکامل بر این باورند که مدل واحدی در تغییر تکاملی پدیده های گوناگون، چه در سطوح مختلف انتخاب در زیست شناسی و چه در پدیده های تکاملی مطرح در حوزه های دیگر، در کار است. اگر چنین مدل هایی در عمل بتوانند بر پدیده هایی که نوعاً تکاملی دانسته می شوند منطبق شوند یا تقریب خوبی از آنها باشند، آن گاه توانسته اند طیف گوناگونی از پدیده ها را تبیین کرده و احتمالاً در پیش بینی برخی پدیده ها ایفای نقش کنند. اما بر این مدل ها انتقادات مهمی وارد شده است. مهم ترین انتقاد هم، عدم کفایت تجربی این مدل ها است که به درجات مختلف در آنها نشان داده شده است. اما برخی در انتقاد از این مدل ها تا آنجا پیش رفته اند که تلاش برای به دست دادن مدل انتزاعی تکامل را یکسره بیهوده و ناموجه دانسته اند. در این مقاله، با بررسی اجمالی سه گونه مدل انتزاعی تکامل تلاش می شود تا نشان داده شود که هرچند ممکن است مدل های موجود مبتلا به عدم کفایت تجربی باشند، کل پروژه ارایه مدل واحد تکاملی قابل دفاع است. برای نشان دادن این مطلب، تکامل فرهنگی به عنوان یکی از دستاوردهای توجه به مدل انتزاعی تکامل، به عنوان مورد مطالعاتی بررسی می شود
۳.
زاویه منقسم می شود و برابری و نابرابری را می پذیرد. بنا بر این باید آن را کمیت دانست. از طرفی از تعریف اقلیدس از زاویه، چنین برمی آید که باید آن را ذیل مقوله مضاف طبقه بندی کرد. هم چنین زاویه، قابل اطلاق بر خمیدگی عارض بر سطح است. از این جهت، باید آن را کیفیت دانست. اشکال ناشی از قضیه شانزدهم مقاله سوم اصول اقلیدس نیز مانع دیگری در راه ارائه تعریف برای زاویه است. در این مقاله ضمن ارائه انواع دیدگاه ها در مورد ماهیت زاویه در دوره اسلامی و پیش از آن و نقد آنها، به تصحیح و شرح رساله ای از شمس الدین محمد خفری در این باره پرداخته ایم
۴.
اصل اینهمانی تمایزناپذیرها (PII) نخستین بار توسط لایب نیتس مطرح شد، مبنی بر اینکه چه هنگام می توان دو شئ را اینهمان و بالعکس چه هنگام دو شئ را می توان متمایز نامید. این اصل که در ریاضیات، فیزیک، فلسفه و متافیزیک یکی از اصول بسیار پرکاربرد و مورد بحث است، در مواجهه فیزیک مدرن و متافیزیک در برخورد با ذرات کوانتومی بیش از پیش به آن توجه شد و موجب طرح یک تعین ناقص شد. فلاسفه با رویکردهای مختلف این مسأله را بررسی کردند، از جمله برخی با تمسک جستن به مثال هایی نظیر قطره آب کانت، کره بلک و .. درصدد مردود کردن آن برآمدند. آنچه در این نوشتار بدان می پردازیم، بررسی اصل اینهمانی تمایزناپذیرها بر اساس دفاع مولر است که آن را در مقاله ای در سال 2015 منتشر کرده است. وی در این مقاله گام های استدلال خود را با شرح و بررسی چند نمونه از این مثال ها تعریف و تبیین می کند که ما در اینجا مثال کره بلک را مطالعه می کنیم و در نهایت خواهیم گفت که آیا استدلال مولر قابل دفاع است یا لازم است نکاتی را در باره آن در نظر بگیریم.
۵.
کیفیات ثانویه اشیاء و تمایزشان با کیفیات به اصطلاح اولیه از مباحث مهم و برجسته در صدر تاریخ فلسفه و علم شناسی جدید بوده است . صورت بندی های اولیه و جدی و تأثیرگذار این کیفیات با نام گالیله و لاک پیوند خورده است.اما توجه به ویژگی خاص این نوع کیفیات اشیاء در تاریخ فکر و فلسفه بی سابقه نبوده است و ریشه های آن را در مباحث فیلسوفان یونانی و متفکران قرون وسطی نیز می توان دید.ابن سینا از جمله فیلسوفانی است که در ذیل بحث از کیفیات محسوسه اشیاء در طبیعیات و علم النفس به این موضوع وارد شده است.ابن سینا نیز بر دشواری اثبات وجود عینی این کیفیات در اشیاء صحه می گذارد و گزارشی از سابقه این بحث در میان متفکران یونانی به دست می دهد. سپس به تفصیل و جداگانه به کیفیات محسوسه مربوط به هر کدام از حواس پنج گانه می پردازد و در باره نحوه وجود این کیفیات در خارج بحث می کند. داوری ابن سینا در باره وجود عینی این کیفیات یکسان نیست و احکام متفاوتی در باره کیفیات ادراکی مربوط به سامعه و باصره و لامسه و ذائقه و شامه دارد. در این مقاله به مسأله کیفیات ثانویه در فلسفه ابن سینا و رأی او در باب وجود عینی یا ذهنی این کیفیات بر حسب قوای گوناگون حسی پرداخته می شود.
۶.
استدلال خواهم کرد که بر خلاف موضع گیری اسکو به نفع پاسخ «یک ثانیه بر ثانیه»، این پاسخ در واقع پاسخ مناسبی به پرسش از آهنگ گذر زمان نیست. در بخش اول استدلال خواهم کرد که تعبیر ارائه شده توسط او، در واقع یک تعبیر متمایز از جهتی که مد نظر دارد نیست: یا دو تعبیری که ساخته است متمایز نیستند یا اگر دو تعبیر متمایز باشند، در هر دو یک ثانیه بر ثانیه عبارت است از یک ثانیه تقسیم بر یک ثانیه و لذا مقدمات استدلال علیه «یک ثانیه بر ثانیه» بودن آهنگ گذر زمان، که او قصد رد کردن آن را دارد، در هر دو تعبیر صادق اند و استدلال در هر دو تعبیر صحیح است. در بخش دوم استدلال خواهم کردم که یک بودن مقدار آهنگ گذر زمان منجر به استدلال جدیدی علیه مناسب بودن پاسخ «یک ثانیه بر ثانیه» می شود. بحث خواهم کرد که پاسخ «یک ثانیه بر ثانیه» در پرسش از آهنگ گذر زمان چیزی در مورد عالم خارج نمی گوید. حتی اگر زمان واقعاً نگذرد نیز می توان آهنگ گذر یک ثانیه بر ثانیه را به آن نسبت داد زیرا این بیان یک اینهمان گویی است. بنا بر این مدافع گذر زمان باید به دنبال پاسخ دیگری برای پرسش از آهنگ گذر زمان باشد.
۷.
Autolycus’ On the Moving Sphere is among the earliest Greek mathematical works to reach us and was considered a staple of the middle books, to be studied between the Elements and the Almagest. This was among the many mathematical works translated to Arabic in the 3rd/9th century and it was the subject of several translations, redactions, and recensions. Analyzing the available copies of al-Kura al-mutaḥarrika, five different versions were identified. In this paper, we analyze these five versions, with a focus on the seventh proposition, in order to characterize their relations to each other and to the extant Greek text.
