۱.
کلیدواژه‌ها:
نکاح معاطات زنا
در فصل اول این مقاله ادله بطلان معاطات در نکاح بررسى شد و نگارنده با ذکر اقوال فقها در این مسئله، دلیل عمده بر بطلان معاطات در نکاح را اجماع فقها و تسالم فقهى و ارتکاز متشرعه مى داند.
در فصل دوم، به بررسى امکان شمول ادله معاطات در نکاح پرداخته شده و ضمن بیان این نکته که اصل اولیه در عقود و ایقاعات، عدم صحت آنهاست اثبات مى کند که اطلاقاتى مانند «اوفوا بالعقود»( ) که دلالت بر صحت معاطات در عقود دارد شامل عقد نکاح نمى شود.
در نهایت با بررسى ادله قرآنى و روایى، به این نتیجه مى رسد که هیچ دلیلى بر صحت معاطات در نکاح وجود ندارد.
۲.
کلیدواژه‌ها:
عقد تجارت باطل استثناء تراضى
بسیارى از عقود در فقه دلیل خاص دارند، افزون بر این، ادله عامى نیز وجود دارد که همه عقود را در بر مى گیرد و مستند استنباط احکام و شروط عقود و قراردادها در فقه است یکى از این ادله عام آیه شریفه «تجارة عن تراض» است که محتواى این مقاله بر محور آن در چهار مبحث ساماندهى شده است در مبحث اول نکات ادبى الفاظ آیه مورد بحث قرار گرفته و در مبحث دوم به بررسى تفصیلى مفاهیم تصورى و تصدیقى مفردات آیه پرداخته شده و در ضمن آن از دلالت یاعدم دلالت آیه بر اثبات ضمان در مؤاکله باطل بحث شده است در مبحث سوم ضمن بررسى دامنه دلالت آیه و جایگاه مستقل آن در استنباط احکام عقود، بحث کلى روشمندانه اى در صلاحیت و عدم صلاحیت استنباط احکام از آیات در موارد شبهه حکمیه به تفصیل مطرح شده است. در مبحث چهارم به تطبیق مواردى از قراردادها یا پیراقراردادهاى متداول امروزى با مدلول آیه پرداخته شده است ; مانند تعیین مبلغى براى حق فسخ یا تخلف، کارمزد صندوق هاى قرض الحسنه، تخلف کارگران و کارمندان از ساعت کارى مقرر و... .
۳.
کلیدواژه‌ها:
عقد استصناع صحت فقهى دیدگاه متقدمین امامیه دیدگاه مذهب حنفیه
قرارداد استصناع یا سفارش ساخت کالا، امروزه به دلیل کاربرد وسیع آن در بسیارى از جوامع در عرصه نیازهاى شخصى و اجتماعى به صورتى گسترده رواج دارد. امروزه بسیارى از شرکت ها، نهادها و مؤسسات، کالاهایى را تقاضا مى کنند که نه تنها هم اکنون موجود نیست، بلکه از ابتدا تا انتها باید اجزاى آن با ویژگى هاى مورد نظر طراحى و ساخته شود. در این موارد شرکت سازنده اگر سفارش ساخت نداشته باشد، تن به ساخت این کالا نمى دهد; زیرا چه بسا در فروش یا حتى در تأمین مالى، براى خرید مواد اولیه مورد نیاز، براى ساخت آن نیز دچار مشکل شود. این قراردادها در قالب عقد استصناع به سهولت قابل انعقاد است.
با مراجعه به منابع موجود فقهى به دنبال پاسخ به این سؤال هستیم که آیا عقد استصناع در دیدگاه فقهاى پس از شیخ، عقدى مندرج در دیگر عقود است (عدم استقلال) یا عقدى مستقل محسوب مى شود.
نتایج به دست آمده حکایت از آن دارد که عقد استصناع را در قالب بیع مستقل و یا عقد مستقل مى توان تصحیح کرد.
۴.
کلیدواژه‌ها:
قضاوت اجتهاد مقلد قاضى منصوب قاضى مأذون
مشهور فقها قائل به لزوم اجتهاد در قضاوتند; در مقابل، گروهى از فقها که همگى از معاصرین هستند، برخلاف قول مشهور، شرط اجتهاد را در قضاوت لازم نمى دانند و قضاوت مقلد را در صورت مأذون بودن و احراز سایر شرایط، جایز مى دانند. با فرض پذیرش لزوم اجتهاد، قضاوت مقلد منصوب و وکیل از سوى مجتهد جایز نخواهد بود، اما بنابر قول به عدم لزوم اجتهاد، نصب و توکیل مقلد در مقام قضا جایز است. همچنین بر مبناى لزوم اجتهاد در قضاوت، بر خى از فقها در صورت اضطرار و عدم دسترسى به قاضى مجتهد، براى جلوگیرى از اختلال نظام و عسر و حرج مردم، قضاوت مقلد را جایز مى دانند و برخى دیگر حتى در صورت اضطرار نیز قائل به عدم جوازند.
۵.
کلیدواژه‌ها:
زکات نرخ زکات موارد وجوب زکات حسابدارى زکات واحدهاى تجارى استاندارد زکات
هدف این تحقیق بررسى و محاسبه زکات در شرکت هاى بازرگانى از دیدگاه تجارى است و رویکرد آن دینى- کاربردى است. این تحقیق معانى زکات، ابعاد و موارد وجوب آن را در دارایى هاى شرکت ها از دیدگاه اندیشمندان اهل تشیع و تسنن در کشورهاى اسلامى بررسى مى کند. سپس شیوه محاسبه زکات، در کشورهاى اسلامى براى شرکت هاى تجارى بررسى مى شود و قوانین و استانداردهایى که تاکنون، در باره محاسبه زکات در شرکت ها صادر شده و نحوه انعکاس آن در صورت هاى مالى به ویژه صورت سود و زیان ارزیابى مى شود. درنهایت، چالش ها و موانع موجود در شیوه محاسبه زکات و ارایه آن، در صورت هاى مالى شرکت ها و پیشنهادهاى لازم را بیان کرده است.
۶.
کلیدواژه‌ها:
طلاق زنا قذف لعان حرمت ابدى نفى ولد
لعان راهکارى است که در فقه براى جدایى زوجین درمواردى مطرح شده است که مرد همسرش را به روابط نامشروع متهم مى کند یا فرزندش را انکار مى کند. این راهکار شرعى که در حل مسالمت آمیز برخى منازعات خانوادگى کاربرد بسیار مؤثرى دارد، در جامعه امروز مسلمین متروک مانده است اگر چه موجبات آن همواره وجود دارد. در این مقاله ضمن بازخوانى لعان و احکام و آثار شرعى مترتب بر آن کوشیده شده با رفع ابهام از مواد قانونى مرتبط با آن و با ارائه پیشنهادهایى، جایگاه بى بدیل این حکم شرعى را در حل پاره اى از منازعات خانوادگى حتى جوامع امروزى تبیین کند.
۷.
کلیدواژه‌ها:
نقد محمد بن سنان قرائن تضعیف شواهد توثیق
محمد بن سنان از معروف ترین راویان حدیث و بسان هشام بن حکم و مفضل بن عمر، از اصحاب معارف ائمه اطهار(ع) است. از ایشان نزدیک به هزار روایت در کتب اربعه نقل شده است، با این حال، وثاقت وى بحث برانگیز بوده و رویکرد اندیشوران رجالى در باره او همخوان نیست; برخى از آنان وى را توثیق و عده اى او را تضعیف کرده اند. نوشتار حاضر در پى آن است که با واکاوى پرونده رجالى محمد بن سنان، به داورى پرداخته و وثاقت وى را اثبات کند. ابتدا دورنماى جامعى از زندگى و آثار وى ارائه و سپس با طرح و تبیین و نقد و بررسى ادله مخالفان، قرائن و شواهد توثیق عرضه شده است .
۸.
انالله و إنّا إلیه راجعون، در آخرین مراحل آماده سازى این مقاله خبر تأسف بار درگذشت ناگهانى نویسنده دانشمند آن را دریافت کردیم. مرحوم حجة الاسلام والمسلمین استاد على ابوالحسنى پژوهشگر سخت کوش تاریخ معاصر، نه از سر تفنن و ذوق شخصى بلکه از سر تعهد و غیرت دینى پژوهشى در عرصه ابهام آلود تاریخ معاصر را وجهه همت بلند خود قرار داد و آثار پرشمار او در این عرصه چنانکه از ادبیات غیرتمندانه و نثر آتشینش پیداست، پیش از آنکه تاریخنگارانه باشد روشنگرانه است. دانش او البته منحصر به تاریخ پژوهى نبوده و وى در مجموعه معارف اسلامى معلومات گسترده اى داشت. «فقه اهل بیت» ضمن تسلیت این ضایعه به خانواده محترم ایشان و جامعه علمى، علوّ درجات آن فقید فرزانه را از حضرت حق مسئلت دارد.
