پژوهشنامه حمل و نقل

راههای دوخطه دوطرفه، بخش عظیمی از شبکه برون شهری اکثر کشورهای دنیا را تشکیل می دهند که کشور ایران نیز از این امر مستثنی نیست. در این مطالعه شناسایی عوامل مؤثر بر افزایش شدت مصدومیت رانندگان و سرنشینان ناشی از تصادفها در این راهها، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. استفاده از مدل-های آماری، یکی از متداول ترین روش هایی است که تاکنون در مدل های شدت تصادفها بکارگرفته شده است. در این مطالعه، ضمن بررسی این مدل ها و بیان نقاط ضعف آنها، روش کارت معرفی می شود. روش کارت که یکی از پرکاربردترین روش های داده کاوی است، برای تحلیل آمار تصادفهای سه سال (1385-1387) مورد استفاده واقع شد. از خروجی های بسیار مفید این روش، ارایه مدل ها در قالب درخت های تصمیم است که می تواند نتایج را به صورت قوانین واضحی بیان کند. در روند مدل سازی با تبدیل متغیر پاسخ سه تایی به مدل هایی با متغیر پاسخ دوتایی، هشت مدل مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تقریباً در همه مدل ها وضعیت استفاده از کمربند ایمنی و علت تامه تصادف به عنوان مهم ترین متغیرها در افزایش شدت مصدومیت شناسایی شدند.

استفاده از دوربرگردانها به عنوان یکی از روش های مدیریت دسترسی و تسهیل روانی حرکت، از اواخر سال 1382، به طور وسیعی در شهر تهران و گسترش یافت که در آن تقاطعهای چراغدار به دوربرگردان تبدیل شدند. دوربرگردانهایی که در سطح تهران اجرا شده اند به طور عمده در معابر بزرگراهی درون شهری قرار دارند. هدف از اجرای طرح، کاهش تأخیر و افزایش ظرفیت روانی رانندگان بوده است. این مقاله به مطالعه تأثیر این دوربرگردانها بر ایمنی تردد می پردازد. برای تحلیل ایمنی دوربرگردانهای اجرا شده، از روش های آماری قدرتمند برای تحلیل و مدلسازی تعداد و نحوه تصادفها در ارتباط با پارامترهای هندسی و ترافیکی استفاده شده و طی آن 6 نمونه جهت ارزیابی ایمنی مطالعه شده اند، نتایج در رابطه با هندسه دوربرگردانها نشان می دهد که به طور متوسط، 10% افزایش در عرض بازشدگی شعاع جزیره پروانه و فاصله از تقاطع (طول تداخل) به ترتیب سبب 6/12، 6/37 و 36/2 درصد کاهش در تعداد تصادفهای جلو- پهلو می شود و 10% افزایش در عرض خط منجر به 20 درصد کاهش در تعداد کل تصادفها می شود. با افزایش سرعت در مسیر اصلی، تصادفهای جلو- عقب به دلیل تفاوت بیشتر سرعت مسیر اصلی و خصوصاً در خط سرعت، با سرعت های کم وسایل نقلیه ای که قصد دورزدن در بریدگی دوربرگردان را دارند افزایش می یابد و نیز با افزایش سرعت در مسیر فرعی همگرا به مسیر اصلی، تصادفهای جلو- عقب کاهش می یابند. همچنین تصادفهای با افزایش حجم ترافیک در مسیر اصلی و نیز حجم ترافیک دور زننده، افزایش می یابند.

هدف از این مقاله، ارایه روشی برای حل یکی از مسایل پیش روی کارشناسان در حوزه حمل و نقل ریلی یعنی مسئله گروه-بندی واگن ها در راه آهن باری است. مسئله گروه بندی واگن ها یکی از مسایل مهم مطرح شده در حوزه راه آهن باری است، به طوری که با حل آن می توان تا حدود زیادی هزینه های عملیاتی راه آهن را کاهش داد و در زمان رسیدن کالاها به مقصد صرفه جویی کرد. حل این مسئله با استفاده از نرم افزارهای تجاری، به دلیل بزرگی ابعاد آن برای راه آهن های بزرگ دنیا تقریباً غیر ممکن است. در این مقاله، پس از بررسی مسئله گروه بندی واگن ها و ارایه مدل ریاضی برای مسئله، روشی برای حل این مسئله با استفاده از الگوریتم شبیه سازی حرارتی1 ارایه می شود که قادر است مسایل بزرگ را در زمان معقولی حل کند. برای نشان دادن کارآیی الگوریتم، تعدادی مسئله نمونه که به صورت تصادفی تولید شده اند، با استفاده از الگوریتم شبیه سازی حرارتی پیشنهادی و نرم افزار CPLEX حل شده اند و نتایج آن گزارش شده است. ابتدا برای نشان دادن اعتبار الگوریتم، تعدادی مسئله نمونه با ابعاد کوچک با هر دو روش حل دقیق2 و الگوریتم پیشنهادی حل شده و نتایج با یکدیگر مقایسه گردیدند. همچنین برای نشان دادن کارآیی الگوریتم تعدادی مسئله نمونه با ابعاد بزرگ تر تهیه شده است و نتایج حل آنها با استفاده از هر دو روش از جهت زمان حل و دقت جواب ها مقایسه شده است.