روانشناسی بالینی و شخصیت (دانشور رفتار)

یکی از برنامه های پیشگیری در مقابل اعتیاد، استفاده از رویکرد نشر اطلاعات در برنامه پیشگیری از اعتیاد است. در این گونه برنامه ها تصور می شود که افراد، اطلاعاتی را در مورد نتایج اعتیاد کسب می کنند. نوجوانانی که با تجارب منفی معتادان خود معرف و خانواده هایشان مواجه گردیده اند می توانند مقدار زیادی در مورد نتایج منفی اعتیاد بیاموزند و رفتارها و نظر خود را در آینده براساس آن تنظیم کنند. در این پژوهش معتادان خود معرف و خانواده ایشان با هدف توضیح نتایج منفی اعتیاد و تاثیر مخرب آن بر زندگی روانی اجتماعی شان در دبیرستان ها حضور یافتند. بیش از هزارنفر از دانش آموزان دبیرستان به عنوان گروه تجربی بعد از پاسخ گویی به آزمون سنجش نگرش نسبت به اعتیاد در این برنامه در قالب 7 جلسه حضور یافتند. آنان همچنین به این آزمون بعد از حضور در این جلسات، مجددا پاسخ دادند. نتایج نشان می دهد که تفاوت معناداری در نگرش دانش آموزان نسبت به اعتیاد ایجاد گردید، به طوری که در مقایسه با گروه کنترل که حضوری در برنامه های مواجهه نداشت، نظر آزمودنی ها در گروه آزمایشی در نتیجه مواجهه با معتادان و خانواده هایشان، در مورد اعتیاد منفی تر گردید.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی پایایی و اعتبار مقیاس سلامت روانی بود. یکصد و شصت دانشجو از دانشگاه تهران و دانشگاه علم و صنعت ایران در دو گروه بیمار (80-n؛ 50 دختر، 30 پسر) و بهنجار (80-n؛ 50 دختر، 30 پسر) با اجرای مقیاس سلامت روانی، مقیاس افسردگی بک، مقیاس اضطراب بک، و پرسشنامه سلامت عمومی در این پژوهش شرکت کردند. پایایی بازآزمایی مقیاس سلامت روانی بر حسب نتایج دو بار اجرای آزمون و همسانی درونی مقیاس برحسب ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد و مورد تایید قرار گرفت. اعتبار همزمان مقیاس سلامت روانی برحسب ضرایب همبستگی زیر مقیاس های بهزیستی روان شناختی و درماندگی روان شناختی با نمره کلی پرسشنامه سلامت عمومی بررسی و تایید شد. نتایج مربوط به اعتبار تفکیکی مقیاس سلامت روانی نیز نشان داد که این مقیاس می تواند افراد دو گروه بیمار و بهنجار را متمایز کند.

"هدف از پژوهش حاضر، بررسی رابطه کارایی خانواده و دینداری با بحران هویت در دانش آموزان است. بدین منظور 312 دانش آموز دختر و پسر پایه سوم دبیرستان در رشته های تحصیلی علوم تجربی، انسانی و ریاضی با روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند که نهایتا 287 پرسشنامه برای تجزیه و تحلیل آماده شد. ابزار مورد استفاده در این پژوهش، پرسشنامه کارایی خانواده (family assessment devic:FAD)، آزمون معبد و آزمون هویت شخصی بوده است. داده های به دست آمده با روش های آماری «تی» برای مقایسه دو گروه، همبستگی و رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بین کارایی خانواده و دینداری با بحران هویت رابطه معکوس معنادار وجود دارد. بین سازه های کارایی خانواده، یعنی نقش ها و حل مساله با بحران هویت نیز رابطه معکوس معنادار مشاهده شد. همچنین مشخص گردید که از بین دو عامل دینداری و کارایی خانواده، دینداری، و از بین سازه های کارایی خانواده، نقش ها و سپس حل مساله، بیش ترین تغییرات مربوط به بحران هویت را تبیین می کنند. علاوه بر این مشاهده شد که بین دینداری دختران و پسران تفاوت معنادار وجود دارد و دختران نسبت به پسران باورهای مذهبی قوی تر دارند. اما بین بحران هویت دو گروه تفاوت معناداری یافت نشد. در این تحقیق، تاثیر کارایی خانواده و دینداری بر بحران هویت تایید شد که این بیانگر اهمیت نقش خانواده و مذهب در هویت یابی نوجوانان است. "

"هدف اساسی پژوهش حاضر، وارسی جنبه های روان سنجی «پرسشنامه شخصیتی 5 عاملی نئو» (NEO-FFI) است. بدین خاطر پس از انجام مراحل مقدماتی و رفع مشکلات احتمالی، وارسی این مقیاس در دو مطالعه انجام پذیرفت: در مطالعه اول، برای محاسبه پایایی با استفاده از روش ثبات درونی، 604 دانشجوی دوره کارشناسی دانشگاه های تهران، امیرکبیر و شاهد (334 دختر و 270 پسر) با میانگین سنی (sd=2.49) 21.8، به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و NEO-FFI را تکمیل کردند. نتایج این مطالعه نشان داد که تنها عوامل روان آزرده گرایی و مسوولیت پذیری در تمام آزمودنی ها، ثبات درونی قابل قبولی دارند (یعنی بزرگ تر از 0.70) که البته آلفای کرونباخ عوامل برون گرایی و توافقی بودن نیز، از سطح توصیه شده برای مقایسه های گروهی بالاتر است (یعنی بزرگ تر از 0.50). بنابراین تنها عامل پذیرا بودن، فاقد ثبات درونی قابل قبول است. در مطالعه دوم، به منظور بررسی اعتبار سازه NEO-FFI، همبستگی گشتاوری پیرسون بین 5 عامل NEO-FFI و 9 بعد «سیاهه نشانگان تجدید نظر شده 90 ماده ای» (SCL-90-R) محاسبه شد. نتایج این تحلیل ها نشان می دهد که عامل روان آزرده گرایی با تمام ابعاد SCL-90-R، عامل مسوولیت پذیری نیز با تمام ابعاد SCL-90-R به غیر از بعد افکار پارانویید (بدون در نظر گرفتن تصحیح بونفرونی) و وسواسی- اجباری (با در نظر گرفتن تصحیح بونفرونی)، عامل های توافقی بودن و برون گرایی نیز با توجه به تصحیح بونفرونی به ترتیب با 7 و 3 بعد SCL-90-R همبستگی معنادار دارد و عامل پذیرا بودن با هیچ بعدی ارتباط معناداری ندارد. لازم به ذکراست که در بین این عوامل تنها رابطه روان آزرده گرایی با ابعاد SCL-90-R رابطه مثبت است و بقیه عوامل یا رابطه منفی دارند و یا رابطه معناداری ندارند. در مجموع، نتایج مطالعه کنونی، با توجه به مرور پیشینه پژوهشی در مورد بررسی ویژگی های روان سنجی NEO-FFI در فرهنگ های غیرانگلیسی زبان، لزوم وارسی ساخت عاملی این ابزار را در جمعیت ایرانی نمایان می سازد. "

"هدف از تحقیق حاضر ساخت فرم کوتاه «مقیاس استرس پلیس ایران» (Iran Police Stress Scale:IPSS) به وسیله تحلیل عوامل (factor analysis) و سنجش اعتبار و پایایی آن بود. 3650 نفر از کارکنان ناجا در سراسر کشور IPSS را تکمیل کردند. براساس تحلیل عوامل اطلاعات جمع آوری شده، 40 آیتم از 85 آیتم پرسشنامه حذف و در نتیجه فرم کوتاه IPSS (موسوم به(Iran Police Stress Scale-Abbreviated From:IPSS-A) تهیه شد. اعتبار IPSS-A(validity) از طریق تعیین ضریب همبستگی بین فرم بلند و فرم کوتاه (برای عامل اول r=0.98 و برای عامل دوم (r=0.96 و پایایی (reliability) آن به وسیله دو روش بازآزمایی (test-re-test) (برای عامل اول r=0.78 و برای عامل دوم (r=0.80 و همسانی درونی (internal consistency) «ضریب آلفای کرانباخ»، (برای عامل اول a=0.98 و برای عامل دوم a=0.96) محاسبه شد. در کل، ضرایب اعتبار و پایایی به دست آمده برای IPSS-A بسیار رضایت بخش بود، در سطح p<0.001 معنادار است. طبق نتایج این تحقیق IPSS-A واجد شرایط لازم برای کاربرد در پژوهش های روان شناختی و تشخیص بالینی استرس پلیس است. "

"هدف از پژوهش حاضر، بررسی تاثیر آموزش گروهی عزت نفس با شیوه های رفتاری و رفتاری شناختی بر سازگاری اجتماعی دانشجویان ساکن خوابگاه دانشگاه اصفهان بود. به منظور دستیابی به هدف فوق 30 نفر از دانشجویان ساکن خوابگاه از طریق نمونه گیری داوطلبانه انتخاب و به صورت تصادفی به سه گروه (دو گروه آزمایش و یک گروه کنترل) تقسیم شدند. گروه های آزمایشی هر یک به طور جداگانه به مدت 8 جلسه تحت آموزش شناختی- رفتاری و رفتاری عزت نفس قرار گرفتند. ابزار این تحقیق، آزمون عزت نفس الیس پوپ و آزمون محقق ساخته سازگاری اجتماعی بود که پایایی و روایی آن ها مورد تایید است. نتایج تحلیل واریانس، حاکی از اثربخشی شیوه های مختلف آموزشی و افزایش معنادار سازگاری اجتماعی و همچنین عزت نفس بود. به عبارت دیگر، شیوه های رفتاری و رفتاری- شناختی عزت نفس با رویکرد گروهی، باعث افزایش سازگاری اجتماعی دانشجویان ساکن خوابگاه گردید، اگرچه نتایج نشان داد که آموزش شناختی- رفتاری موثرتر از آموزش رفتاری بوده، لکن این تاثیر از نظر آماری معنادار نبوده است. همچنین تفاوت میانگین های نمرات عزت نفس و سازگاری اجتماعی در سه گروه رفتاری- شناختی و رفتاری، و گروه کنترل در پیگیری پایدار بوده است."

هدف اساسی پژوهش حاضر، وارسی ساخت عاملی و جنبه های روان سنجی «مقیاس بازخورد نسبت به بیماری»IAS)) است. بدین خاطر پس از انجام مراحل مقدماتی و رفع مشکلات احتمالی، وارسی این مقیاس در سه مطالعه انجام پذیرفت: در مطالعه اول، با اجرای مقیاس بر روی 929 دانشجوی دانشگاه شاهد که به شیوه نمونه برداری خوشه ای انتخاب شده بودند، ساخت عاملی این ابزار با استفاده از تحلیل عاملی موازی، بررسی گردید. در این مطالعه، IAS در قالب 5 عامل مفهوم سازی شد: «ترس از بیماری و ناخوشایندی»، «فراوانی درمان»، «باورهای خود بیمارپندارانه و آثار نشانه»، «رفتار سلامتی» و «هراس از مرگ». در مطالعه دوم، پایایی ابزار با استفاده از محاسبه آلفای کرونباخ و ضریب پایایی به روش بازآزمایی (با فاصله 15 روز) و میانگین همبستگی بین آیتم ها، بررسی شد؛ نتایج حاکی از مناسب بودن پایایی ابزار مذکور در نمونه مورد مطالعه است. در مطالعه سوم نیز به وارسی اعتبار تشخصیص و سازه IAS پرداخته شد. نتایج تحلیل های اعتبار تشخیصی نشان داد که 4 عامل «ترس از بیماری و ناخوشایندی»، «فراوانی درمان»، «باورهای خودبیمارپندارانه و آثار نشانه» و «رفتار سلامتی» توانست به طور معناداری، بیماران دارای مشکلات روان شناختی را از آزمودنی های سالم متمایز کند. این نتیجه بیانگر اعتبار تشخیصی مناسب این 4 عامل است. در بررسی اعتبار سازه مقیاس مذکور نیز، همبستگی گشتاوری پیرسون بین نمرات مقیاس IAS با سه مقیاس دیگر یعنی مقیاس خودبیمارپنداری MMPI-2، خرده مقیاس شکایات جسمانی SCL-90-R و خرده مقیاس نشانه های بدنی GHQ محاسبه شد. نتایج این تحلیل ها نیز حاکی از اعتبار سازه مناسب عامل های IAS، به استثنای عامل هراس از مرگ است. در مجموع نتایج مطالعه کنونی شواهدی برای صحت ساخت عاملی و پایایی قابل قبول عامل های IAS ارایه می دهد. ضمن این که اعتبار عوامل این مقیاس به استثنای عامل هراس از مرگ نیز در مطالعه تایید شد.