حسین جلودار

از بررسی اجمالی سوره های قرآن چنین بر می آید آیات زیادی بر پیامبر اسلام نازل گردیده که دارای ساختاری روایی - تصویری اند؛ به عبارت دیگر ویژگی های تصویری و تجسمی آیه ها، هم تراز جنبه های دیگرزبانی با تصویرسازی، ذهن خواننده را برای دریافت پیام  آیات آماده می سازند. تصویر حرکت ابرها، ظهور روشنایی، پایان تاریکی، لرزش زمین، گریختن مردمان، شکافتن آسمان، خروج محتویات از زمین، حرکت کشتی ها بر روی دریا، اسبان در حال حرکت، فروپاشی کوه ها، شکافته شدن قبرها، رهاسازی کودک شیرخوار، درهم پیچیدن خورشید، جرقه ی سم اسبان و انبوهی ازتصاویر دیگر که در متن آیات سوره های قرآن مجید قابل مشاهده اند، همگی حاکی از به کارگیری ظرفیت های فراوان شیوه ی تصویری- روایی برای زمینه سازی جهت تشریح دقیق ترِ وقایع و رویدادها یی است که برای انسان سرنوشت  سازند. در پژوهش پیش رو سوره هایی از قرآن بررسی گردیده که در آیات ابتدایی سوره از شیوه ی روایی- تصویری بهره برده اند و سایر«سور» کتاب مقدس مورد نظر نبوده است. روش تحقیق، مبتنی بر شیوه ی تطبیقی بوده و با بررسی ویژگی های ساختاری آیات مورد نظر با مبانی و اصول هنرهای تصویری( سینما) و هنرهای تجسمی (عکاسی، گرافیک، نقاشی و...) نشان می دهد کارکردهای تصویرگرایانه آیه های مذکور ازدقت، مناسبت، جذابیت و هدف گذاری های کم نظیری برخوردارند، اما هیچ گاه پرداختِ تکنیکی به غایت تبدیل نگشته و صرفاً در راستای بیان مفاهیم والایی از قبیل: قیامت، تقواپیشگی و خداترسی به کار رفته است. پیشینه پژوهش های انجام شده مرتبط نشان می دهد که غالب تحقیق های انجام گرفته معطوف به ویژگی های تصویری قرآن در ارتباط با کتابت، تذهیب و نگارگری بوده و از این میان، اثری از سید قطب قابل تأمل می باشد. منابع ترجمه و تفسیری مورد استفاده از دانشمندان و عالمان برجسته ای همچون؛ مرحوم علامه طباطبایی (تفسیر المیزان)، آیت الله مکارم شیرازی (تفسیر نمونه)، آیت الله جوادی آملی(تفسیر موضوعی)، آقای بهاءالدین خرمشاهی و آقای عزت الله فولادوند (ترجمه قرآن) بوده است.

    قرن نوزدهم رویای ثبت همیشگی جهان را ممکن ساخت و البته آن گونه که پیش از آن امکانش مهیا نبود. هنر برای نمایش زمانه به چیزی جدای از نقاشی، گرافیک و مجسمه سازی نیاز داشت که در حقیقت از جنس عصر جدید باشد فناوری دست به کار شد و با کمک مهندسان، شیمی دانان و فیزیکدانان و البته با دخالت مستقیم روح هنر، عکاسی در دهه ی سوم قرن نوزدهم از رحم مشترک هنر و فنآوری زاده شد. (آلن سکولا، 1388: 69). عکاسی« دو گانه هایی» را با خود به ساحت هنر آورد؛ «هنر- صنعت؛ یکه نما – کثرت نما؛ اصالت – بدلیت» که تا پیش از آن چندان سکه ی رایج نبودند. مقاله ی حاضر با مفروض ساختن وجود «دوگانه ها» به تحلیل کارکردهای دو سویه این خصلت ها پرداخته و با اشاره به بسترهای تاریخی و زیبایی شناسانه روشن می نماید که ویژگی های «دوگانه» اگرچه در آغاز خصلت ها و نمودهای جهان مدرن را به رخ می کشاند، اما در ادامه، خود به پاشنه ی آشیل آن بدل گردید و به گذار از دوران مدرن و ظهور عصر پست مدرن یاری رساند. هر چند هیچ گاه “دوران مدرن“ به سان سایر دوره ها نه حیات قطعی یافت و نه فرشته مرگ را در آغوش کشید.

بیان مسئله: یکی از رسانه های پرسابقه که مفاخر، نمادها، مناسک و مکنونات ملل را به نمایش می گذارد، تمبرهای پستی است. تمبرها علاوه بر نشان اعتبار مرسوله، نشان دهنده دغدغه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی ملت ها نیز هست یکی از این دغدغه ها ابَربحران های اقلیمی است که سرتاسر جهان را فراگرفته و بر مبنای گزارش های علمی و پژوهشی، ادامه زندگی بسیاری از گونه های جانوری به نقطه غیرقابل بازگشت رسیده است. براین اساس از دهه های متوالی، بسیاری از کشورها و سازمان های بین المللی به موازات تلاش های علمی و عملی، از ظرفیت های کارآمدِ حوزه هنر، جهت حساسیت بخشی در سطح ملی و جهانی بهره برده اند. یکی از این ظرفیت ها، انتشار تمبرهای پستی است. این پژوهش به مقایسه تطبیقی تمبرهای پستی گونه های جانوری انتشاریافته در ایران و جهان پرداخته و در نهایت به این سؤال پاسخ خواهد داد که بازخورد موضوع جانوران در حال انقراض در تمبرهای پستی ایران در مقایسه با دیگر کشورهای جهان چگونه بوده است؟هدف: پژوهش حاضر با مطالعه موردیِ انتشار «تمبرپستی» حوزه زیست جانوری در خطر انقراض ایران، بر کار ویژه «هنرهای تجسمی» در راستای ایفایِ تعهدات ذاتی و آگاهی بخش در مقیاس داخلی و جهانی، تأکید و به مخاطبان و کارگزاران این حوزه شناخت لازم را ارائه میدهد.روش پژوهش: این پژوهش کیفی است که به شیوه  توصیفی-تحلیلی «تمبرهای پستی» ۵۱ کشور جهان را با تمرکز بر هشت گونه جانوریِ در خطر انقراض که در فهرست مشترک سازمان حفاظت محیط زیست ایران و IUCN قرار دارد، با استفاده از منابع کتابخانه ای و داده های پایگاه های اطلاع رسانی، در چارچوب جداول ۸گانه تصویری، بررسی نموده است.یافته ها: در پژوهش حاضر، مشخص گردید که ایران با وجود برخورداری از پیشینه کهن در حوزه هنرهای تصویری و ازجمله پیشگامی در انتشار تمبرهای پستی، در استفاده هوشمندانه از این ظرفیت هنری و فرهنگی در راستای اثرگذاری بر مردم و حاکمیت، برای حفاظت اثربخش از گونه های طبیعی، از بُعد کمی و نیز دامنه انتشار تمبرهای پستیِ گونه های جانوری، جایگاه شایسته ای ندارد. چنانکه در حد فاصل سال های۱۳۲۰ تا ۱۴۰۰ ه.ش فقط سه تمبر با موضوع گونه های جانوری در خطر انقراض ایران منتشر شده است.