دوگانه

این مقاله که سعی در بررسی ویژگی ها و پیدایش دوگانه ی راست و چپ در جهان سیاست دارد، ابتدا به تبیین این مفاهیم جهان شمول در زندگی انسان می پردازد. برتری دست راست نسبت به دست چپ در فرهنگ ها و نیز نسبت دادن این دوگانه به زوج مرد و زن با ارائه ی مثال های در ادبیات کهن فارسی بخش دیگری از این پژوهش است. پژوهشگر سپس به حضور و اهمیت این دوگانه در مذهب و متون مقدس می پردازد و شباهت رویکرد مذاهب مختلف در قبال این دو مفهوم با برتری بخشیدن به جهت راست و نسبت دادن آن به نیکان و سمت چپ به بدان را به تصویر می کشد. پس از بررسی حضور این دوگانه در سیاست در طی انقلاب کبیر فرانسه در جریان جلسات مجلس مؤسسان فرانسه و قرار گرفتن طرفداران قدرت بی حد و حصر شاه در سمت راست و طرفداران مردم و انقلابیون در سمت چپ، به اهمیت نقش جراید از سال 1815 به بعد در عمومی کردن این واژگان در عرصه ی سیاسی فرانسه می پردازد. ساده، تغییر پذیر و قابل فهم بودن این مفاهیم برای بیگانگان با دنیای سیاست به عنوان دلائل موفقیت این واژگان در سیاست معرفی می شوند

    قرن نوزدهم رویای ثبت همیشگی جهان را ممکن ساخت و البته آن گونه که پیش از آن امکانش مهیا نبود. هنر برای نمایش زمانه به چیزی جدای از نقاشی، گرافیک و مجسمه سازی نیاز داشت که در حقیقت از جنس عصر جدید باشد فناوری دست به کار شد و با کمک مهندسان، شیمی دانان و فیزیکدانان و البته با دخالت مستقیم روح هنر، عکاسی در دهه ی سوم قرن نوزدهم از رحم مشترک هنر و فنآوری زاده شد. (آلن سکولا، 1388: 69). عکاسی« دو گانه هایی» را با خود به ساحت هنر آورد؛ «هنر- صنعت؛ یکه نما – کثرت نما؛ اصالت – بدلیت» که تا پیش از آن چندان سکه ی رایج نبودند. مقاله ی حاضر با مفروض ساختن وجود «دوگانه ها» به تحلیل کارکردهای دو سویه این خصلت ها پرداخته و با اشاره به بسترهای تاریخی و زیبایی شناسانه روشن می نماید که ویژگی های «دوگانه» اگرچه در آغاز خصلت ها و نمودهای جهان مدرن را به رخ می کشاند، اما در ادامه، خود به پاشنه ی آشیل آن بدل گردید و به گذار از دوران مدرن و ظهور عصر پست مدرن یاری رساند. هر چند هیچ گاه “دوران مدرن“ به سان سایر دوره ها نه حیات قطعی یافت و نه فرشته مرگ را در آغوش کشید.

«دوگانه ها» در انتقال معنای روایا ت همواره نقشی اساسی دارند و معنا از طریق ساختار این «دوگانه ها» و تعاملاتشان ایجاد و منتقل می شود. برخی ساختارگرایان بر این باورند که همه روایات بر پایه ساختاری ثابت از «دوگانه ها» استوار هستند. این پژوهش، روایات مربوط به «آفرینش» در متون بندهش، زادسپرم، قرآن و تورات را بر اساس نقش دوگانه ها انطباق داده تا از این طریق ساختار بنیادین آن را مشخص کند. با این هدف، ابتدا با بررسی اسطوره واج های متون اصلی و برخی متون دیگر، ساختاری فرضی ترسیم شد، سپس با مطالعه دوباره متون مورد بحث، این ساختار اثبات شد و توانایی توجیه رویدادهای متن را پیدا کرد. طبق این ساختار، مفاهیم ظلمت/ نور و مذکر/ مؤنث «دوگانه های» اصلی مرحله آغازین روایت آفرینش به شمار می روند. از ترکیب این دوگانه ها چهار شخصیت «مذکرِ روشن»، «مونثِ روشن»، «مذکرِ تاریک» و «مونثِ تاریک» ایجاد شده است. این چهارشخصیت در فصل بهار بندهش شامل روشنی بی کران (هرمزد)، روشنی مادی، تاریکی بی کران (اهریمن) و تاریکی مادی است. در باب نخست تورات نیز شامل روز، زمین، شب و دریا می شود. این شخصیت ها در قرآن بر داستان آفرینش آدم انطباق می یابد و شامل آدمِ پیش از بهشت (روح)، زوجِ آدم، ابلیس و فرشتگان است. ویژگی دیگر مرحله اول آفرینش این است که در جهان روشن، آفرینش صرفا مینوی است و آفرینش مادی اتفاق نمی افتد.<br />  

مقاله پیش رو عمدتاً به حیث نظری حکمرانی (ایده حکمرانی) در اندیشه رهبران انقلاب توجه کرده است. در این مکتوب، با طراحی یک منطق، شرایطی مهیا شده است که بتوان دوگانه های متلائم و سازگار شده در اندیشه رهبری را به طرزی هندسه مند و ساختاریافته مورد فهم و مداقه قرار داد. این کارکرد درخصوص دوگانه های ناسازگار هم وجود دارد. همچنین سعی شده است آرمان گرایی واقع بینانه و غرب گزینی انتقادی (دو دوگانه حساس تر نسبت به سایر دوگانه ها) را در کانون تحلیل و فهم ساختار سازگاری دوگانه ها در اندیشه مقام معظم رهبری آیت الله خامنه ای قرار دهیم. این دو، مصداقی از کاربست منطق پیشنهادی این جستار برای تحلیل عمیق تر سایر دوگانه های موجود در اندیشه آیت الله خامنه ای از جمله دوگانه های مطرح شده بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی است؛ دوگانه هایی از قبیل دین و ثروت، حقیقت و سیاست، تمدن و فرهنگ و ... که در بیانیه مذکور به نحوی سازمندانه مطرح شده اند. پرسش این است که منطق دوگانه های ناظر به حکمرانی در اندیشه رهبران انقلاب اسلامی ایران چگونه است؟ فرضیه (مدعا) این است که منطق دوگانه های حکمرانی در اندیشه رهبران انقلاب در الگوهای مبتنی بر وجوه ایجابی (موافقت) عبارتند از: «تلفیق» (تلازم)، «تأیید»، «واسازی» و «گزینش» و در الگوهای برخاسته از وجوه سلبی (مخالفت) عبارتند از: «تقابل» و «تنافی».    منطق مذکور به مثابه یک مدل (که این مقاله برای اولین بار مطرح کرده است)، در مقام فهم و کنش، ساختاری برای منطق یابی دوگانه هایی است که حتی در این مقاله بیان نشده و ممکن است در آینده مسئله یا مطرح شوند. پیش فرض به کارگیری روش «نظام مفاهیم»، سازگاری در اندیشه رهبران انقلاب است. همچنین این مقاله ضمن نشان دادن برخی دوگانه های ناسازگار، معتقد است که دوگانه انگاری یا دوآلیسم یا ثنویت دکارتی، با توجه به آبشخور صدرایی رهبران انقلاب، با انتقاد و واسازی آنها مواجه شده است. در عین حال برخی دوگانه ها که می توان آنها را غیرذاتی دانست (مانند استضعاف/استکبار)، قابل سازگار شدن نیستند.