درآمدی بر هستان شناسی قرآنی و تأثیر آن بر واژگان شناختی با تأکید بر مفهوم عمل صالح
حوزه های تخصصی:
معنای واژه عمل صالح، موضوعی چالش برانگیز در میان پژوهشگران اسلامی بوده است. بیشتر بررسی های معنایی این واژه قرآنی بر پایه تحلیل های لغوی و اصطلاحی و برداشت های شخصی محققان و مفسران از آیات قرآن و منابع اسلامی صورت گرفته، و تنها در مواردی اندک، روند معنایابی این واژه به صورت نظام مند دنبال شده است؛ این در حالی است که به ویژه در چند دهه اخیر، دانش معناشناسی به عنوان بخشی از دانش به سرعت تحولات گسترده ای را تجربه کرده است؛ و جا دارد که معنایابی های قرآنی، همگام با پیشرفت این دانش به هنگام شوند. با نگاهی گذرا به مطالعات معناشناسی به ویژه در دوره معاصر، می توان معنایابی را در سه سطح واژه، سیاق و گفتمان دنبال کرد. این پژوهش به تحلیل معنایی واژه قرآنی عمل صالح در سطح گفتمان، با معرفی و به کارگیری هستان شناسی ]این مفهوم قرآنی[ می پردازد. هستان شناسی، به عنوان یک ابزار نوظهور در دانش رایانه و اطلاعات، واژگان کلیدی به کار آمده در محدوده ای از دانش را شناسایی، ارتباط میان آن ها را تعیین، و بدین ترتیب معانی را استاندارد می کند. در هستان شناسی پیشنهادی قرآنی، با در نظر گرفتن چند رابطه مهم معنایی (تعمیم، روند و ترکیب)، ارتباط میان مفاهیم مرتبط در قالبی مناسب و به صورت نمودارهای شبکه ای با پیکان های ساده و خط چین و خطوط هَمرَس نمایش می یابد. ملاحظه خواهد شد که به کارگیری ابزار هستان شناسی در تحلیل معنای سطح گفتمانی مفهوم عمل صالح، درک تازه و روشنی را از این مفهوم قرآنی پیش رو خواهد گذاشت که ناگزیر تبعات و رویکردهای تربیتی نوینی را به دنبال خواهد داشت.