حمیدرضا ایزدبخش

این مقاله مدلی تلفیقی از تحلیل پوششی داده ها (DEA) و تحلیل مولفه های اصلی (PCA) در جهت کاهش ابعادی مجموعه داده ها ارائه می دهد. روش تحلیل پوششی داده ها به عنوان ابزاری موثر برای ارزیابی و الگوبرداری بکار گرفته شده است. در این روش برای افزایش قدرت تمایز بین واحدهای کارا و ناکارا بایستی تعداد واحدهای مورد ارزیابی متناسب با تعداد متغیرهای ورودی و خروجی باشد. برای رفع این ضعف ابتدا به جای متغیرهای اصلی از نسبت تک خروجی به تک ورودی استفاده شده است و با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصلی کاهش بعد انجام می شود. مولفه های اصلی انتخاب شده به عنوان ورودی های مدل تحلیل پوششی داده ها استفاده و تحلیل می شوند. تفاوت اصلی روش ارائه شده در مقاله بکارگیری برخی نقاط قوت مدل های ارائه شده این حوزه در قالب یک روش و چندهدفه ساختن مدل DEA جهت تسهیل در محاسبات است. این روش برای رتبه بندی عملکرد شعبه¬های یکی از بانک های ایران استفاده شده است.

از آنجا که صندوق های بازنشستگی از جمله نهادهای مهم و تاثیرگذار بر شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه به شمار می روند، مطالعه و بررسی دقیق مسائل پیش روی آن ها اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. مدیریت دارایی و بدهی ابزاری مفید و اثربخش جهت بررسی و شناخت صندوق بازنشستگی و ذینفعان آن است. در این مقاله سعی شده است عوامل کلیدی تأثیرگذار بر مدیریت دارایی و بدهی در صندوق های بازنشستگی شناسایی شود و توسط پویایی شناسی سیستم ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. سپس با استفاده از سیستم استنتاج فازی ریسک های مهم موثر بر مدیریت دارایی و بدهی، ارزیابی شده و در راستای ریسک گرا شدن مدیریت دارایی و بدهی به مدل اضافه گردیده و با آزمون راهکارها و سناریوهای مختلف تاثیر هریک از عوامل و ریسک ها بر مدریت دارایی و بدهی در صندوق های بازنشستگی تعیین شده است. نتایج مؤید این نکته است که کلیدهای موفقیت مدیریت دارایی و بدهی، نگاه یکپارچه به دارایی ها و بدهی ها و منافع ذینفعان طرح و توجه به ریسک های جمعیتی و به طور خاص ریسک گرایی است.

همواره در مسائل کیفی و غیرعددی و خبره محور با طیفی از ابهام، عدم اطمینان و ریسک در متغییرها مواجه هستیم. ریشه این ابهام می تواند در خود متغییر و یا سایر متغییرهای مرتبط با آن و اظهارات خبرگان باشد. نگاشت ادراکی فازی یکی از مدل های رایج برای شناخت بهتر مسائل است که به ارتباط علت و معلولی بین متغییرها توجه می کند. زمانی که با مسئله های سرکارداریم که داده های عددی مرتبط با آن در دسترس نباشد و یا ماهیت خود مسئله کیفی باشد، نگاشت ادارکی بوسیله اظهار نظر خبرگان ساخته می شود. یکی از مشکلات استفاده از مدل رایج نگاشت ادراکی در نظر نگرفتن عدم اطمینان، ریسک و خطا در اظهار نظر های خبرگان می باشد. این ایراد کیفیت و اعتبار مدلهای ایجاد شده در مسائل پیچیده را تحت تاثیر قرار می دهد. در این مقاله بمنظور کمک به درک صحیحی از مسئله و رفع عدم اطمینان، ابهام و ریسک در اظهار نظر خبرگان در خصوص متغییرها و ارتباطات علت ومعلولی بین آنها از رویکرد ترکیبی زی نامبر و آر نامبر در نگاشت ادراکی فازی استفاده شده است. روش پیشنهادی در این مقاله با لحاظ کردن خبرگان خوشبینانه، بدبینانه و بی طرف به مدل سازی روابط علت و معلولی میان استراتژی های موثر بر توانمندسازی افراد در نظام سلامت پرداخته است. رویکرد پیشنهادی این پژوهش می تواند بعنوان یک روش پشتیبان تصمیم در مسائلی که ماهیت کیفی داشته و خبره محورند موثر باشد.

بی تردید نقش ناوگان حمل و نقل فوق سنگین در احداث و توسعه زیربناهای صنعتی کشور بسیار برجسته است. در همین راستا موضوع برون سپاری حمل و نقل تجهیزات فوق سنگین با ارزش بسیار زیاد، مورد توجه بسیاری از سازمان ها در سطح دنیا قرار گرفته است. هدف این مقاله، رتبه بندی ارائه دهندگان خدمات لجستیک حمل و نقل فوق سنگین با استفاده از رویکردهای تصمیم گیری چندمعیاره است. دلیل این امر آن است که در انتخاب گزینه مناسب برای برون سپاری فعالیت های لجستیکی فوق سنگین، معمولاً معیارهای مختلفی مد نظر قرار می گیرند که در تناقض با یکدیگر عمل می کنند. در همین راستا ابتدا با استفاده از نظرخواهی و مصاحبه با متخصصان و با توجه به شاخص های انتخابی در تحقیقات گذشته، به کمک روش دلفی شاخص هایی به منظور رتبه بندی تعیین شده است. سپس متخصصان با استفاده از پرسشنامه به مقایسه زوجی شاخص های ارزیابی پرداخته اند. پس از جمع آوری نظرات متخصصین و تشکیل ماتریس مقایسات زوجی، از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) برای وزن دهی معیارها استفاده شده است. سپس، ارائه دهندگان خدمات لجستیک فوق سنگین با استفاده از روش تاپسیس فازی رتبه بندی شده اند. در گام بعد، نتایج حاصله با استفاده از روش الکتره مورد ارزیابی قرار گرفته است. رویکرد تصمیم گیری چندمعیاره ارائه شده به منظور ارزیابی خدمات دهندگان لجستیک فوق سنگین صنایع نفت، گاز و پتروشیمی ایران مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج ارزیابی هر دو روش تاپسیس فازی و الکتره نشان دهنده این است که شرکت A7 با بالاترین امتیاز، برترین شرکت حمل و نقل فوق سنگین داخلی بوده و بعد از آن 9 شرکت دیگر به ترتیب رتبه بندی شده اند. به عبارت دیگر، نتایج حاصل از رتبه بندی شرکت های حمل و نقل فوق سنگین به کمک هر دو روش مذکور دارای همخوانی کامل هستند.

همراستایی فناوری اطلاعات در کسب وکار، عملکرد و اثر بخشی فناوری اطلاعات به کار گرفته شده در کسب وکار سازمان را افزایش داده، اهداف، استراتژی ها، منابع، یکپارچه سازی، سرمایه گذاری و سایر عوامل مرتبط در کسب وکار را بهبود می بخشد. تاکنون مدل های همراستایی مختلفی بیان شده اند که به کسب وکار سازمان ها کمک کنند تا فناوری اطلاعات را آنچنان که با کسب وکارشان همراستا باشد، به کارگیرند و منافع آن را افزایش دهند. هر یک از این مدل ها، شاخص ها و معیارهایی که از دید خود اهمیت داشته اند را بررسی کرده اند. مدل های معروف و پرکاربردی که نقش فناوری اطلاعات در کسب وکار یا یک سازمان را از جهت استراتژیک، همراستایی، عملیاتی، کاربردی و سایر ابعاد فناوری اطلاعات در کسب وکار را مطرح کرده اند بررسی و با مقایسه تطبیقی این مدل ها به استخراج شاخص های آنها پرداخته می شود. پس از تجمیع شاخص ها، اشتراک و همپوشانی آنها حذف و الگویی مفهومی به دست آورده خواهد شد که شاخص های همراستایی را به صورت جامع تری از هر یک از مدل ها بیان می دارد. روش پژوهش توصیفی- همبستگی است و در ارزیابی میزان همراستایی، نمونه گیری تصادفی از کارشناسان سازمان صندوق بازنشستگی نفت و برای تحلیل داده ها از مدل معادلات ساختاری استفاده خواهد شد. نتایج پژوهش بیان کننده مدلی مفهومی است که میزان همراستایی فناوری اطلاعات در سازمان را به وسیله چهار شاخص اصلی و متغیرهای آشکار هر شاخص، قابل اندازه گیری می کند و به صورت کمی عددی را برای همراستایی نمایش می دهد تا سازمان ها به کمک این مدل همراستایی خود را اندازه گیری کرده، بتوانند مقدار آن را افزایش دهند.

هدف: گسترش روابط در زنجیره تأمین بدون در نظر گرفتن جزئیاتی همچون پایداری و تاب آوری، ریسک مقابله با تهدید ها را افزایش می دهد. یکی از عوامل افزایش تاب آوری زنجیره های تأمین، مدیریت جریان های نقدی و به ویژه مدیریت حساب های پرداختنی است که در صورت مدیریت صحیح، استفاده بهتر از منابع مالی را به همراه دارد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، ایجاد مدلی به منظور بهینه سازی زمان بندی بازپرداخت حساب های پرداختنی است. روش: برای بهینه سازی، از الگوریتم ژنتیک و برای محاسبه تابع برازندگی با توجه به پیچیدگی مدل، از شبیه سازی استفاده شده است. تابع هدف شامل هزینه توقف خطوط تولید، هزینه تولید محصول ناقص و هزینه استقراض تأمین کننده است و خروجی مدل،  تأمین کنندگان و مقدار پرداختی به آنها در هر دوره پرداخت را تعیین می کند. یافته ها: بررسی امکان پذیری به کارگیری روش ارائه شده از جمله یافته های اصلی این مقاله است که با توجه به نتایج به دست آمده کارآمدی مدل تأیید می شود. نتیجه گیری: مدل بر اساس داده های صنعت خودروسازی با هدف بهینه سازی منابع مالی اجرا شد. نتایج نشان می دهد که مدل از چنان قابلیتی برخوردار است که می تواند هزینه های تحمیلی را تا 7/44درصد کاهش دهد.  

در مدیریت شبکه زنجیره تامین خون وجود یک برنامه منسجم و دقیق می تواند به افزایش کارآیی و اثر بخشی شبکه کمک شایانی نماید. در این پژوهش مدل ریاضی یکپارچه در شرایط بحران به منظور کمینه نمودن هزینه ها و زمان تحویل خون ارائه شده است. در مدل حاضر برای اطمینان از تامین خون به موقع و به اندازه به خصوص در شرایط بحران از رویکرد جدید همچون تمرکز سطوح جمع آوری، فرآوری و توزیع خون در تسهیلات، در نظر گرفتن حمل و نقل اضطراری، ترافیک مسیر(تاخیر درتحویل)، جایگزینی گروه های خونی و تسهیلات پشتیبان بهره گرفته شد. تصمیمات مهم دیگری اعم از مکان یابی کلیه تسهیلات دائم و موقت در سه سطح جمع آوری، فرآوری و توزیع وکمبود خون نیز در مدل اعمال شد. مدل را با استفاده از روش اپسیلون محدودیت تکامل یافته برای مسائل مختلف حل شد. نتایج حاصل از محاسبات نشان داد استقرار تجهیزات فرآوری پیشرفته در بیمارستان های صحرایی، تمرکز سطوح در تسهیلات، جایگزینی گروه های خونی سبب بهبود قابل توجه شبکه شده است لذا مدیران و تصمیم گیرندگان می توانند از این رویکردها برای بهینه سازی شبکه زنجیره تامین خون به منظور به کاهش هزینه ها و زمان تحویل خون استفاده نمایند.

امروزه رشد شهرنشینی باعث تراکم جمعیت می شود و جمعیت مناطق شهری همواره به منظور انجام فعالیت های روزانه با مساله تقاضای سفر مواجه هستند. این امر در کلانشهرها از جمله تهران بسیار حیاتی است. مهمترین مساله در تهران این است که همواره تقاضای سفر با وسایل نقلیه شخصی بالاتر از وسایل نقلیه عمومی مانند مترو و اتوبوس می باشد و با توجه به بالا بودن تقاضا با حمل و نقل شخصی میزان آسیب ها، حوادت و سوانح و مرگ و میر نیز بالا خواهد بود بنابراین ارتقای ایمنی شهروندان در شبکه معابر شهری حیاتی است. در این مطالعه به منظور بررسی رفتار متغیرهایی که بر تقاضای سفر در تهران تاثیرمی گذارد مدل پویایی شناسی سیستم ها پیشنهاد شده است. مدل پیشنهادی شامل چهار زیر سیستم جمعیت، تقاضای سفر، سرمایه گذاری در حوزه حمل و نقل و تراکم ترافیک می باشد که براساس زیرسیستم های پیشنهادی مدل جریان-انباشت ساخته شده، پس از پیاده سازی روابط ریاضی، شبیه سازی، و در نهایت مدل ساخته شده اعتبارسنجی شده است. همچنین با استفاده از  مدل پیشنهادی، شبیه سازی سناریوهای متعددی را با استفاده از داده های واقعی شهر تهران شبیه سازی انجام شده است. از جمله سیاست های پیشنهادی می توان به کنترل کرایه ها، توسعه کمی و کیفی حمل و نقل عمومی و ریلی، کاهش استفاده از اتومبیل های شخصی و کنترل قیمت سوخت اشاره کرد. نتایج شبیه سازی نشان دهنده اثربخشی سیاست های پیشنهادی است. با توجه به این مطالعه، کنترل قیمت کرایه و توسعه کمی و کیفی حمل و نقل عمومی و ریلی، سیاست های موثرتری در راستای مدیریت تقاضای سفر و ارتقای ایمنی شبکه معابر هستند.