مرضیه زرین بال

در سامانه پایان نامه ها و رساله های الکترونیک (پارسا)، اشاعه گزینشی اطلاعات رساندن اسناد «پارسا» به کاربرانی است که آن اسناد احتمال سودمندی بیشتری برای کاربران داشته باشند. هدف این پژوهش ارائه مدلی برای اشاعه گزینشی اطلاعات با بهره گیری از بافت های کاربران و بافت های «پارسا» در یک پایگاه اطلاعات «پارسا»هاست. هسته این مدل یک سیستم پیشنهادهنده بافت آگاه محتوامحور است که در آن بافت «پارسا» با بافت کاربر مقایسه و کاربران هدف با احتمال سودمندی بیشتر برگزیده می شوند. روش پژوهش، مطالعه به شیوه علم طراحی است که در آن یک مصنوع (سامانه نرم افزاری) دارای نوآوری ساخته می شود. نوآوری این پژوهش مدل بافت کاربران، مدل بافت «پارسا»ها، و روش وزن دهی به بافت های کاربر و «پارسا» برای سامانه «پارسا»ست. در اشاعه گزینشی اطلاعات، بافت های کاربر و «پارسا» بر اساس روش پیشنهادی مقاله حاضر، «سی اف-آی سی اف» وزن دهی و مقایسه شدند تا نزدیک ترین کاربران به «پارسا»های قابل انتشار گزینش شوند. برای ارزیابی مدل از پارسا»های منتشرشده در سال تحصیلی 1401-1402 تعداد 10860 «پارسا» به صورت تصادفی انتخاب و تعداد 30 «پارسا»ی دارای بیشترین شباهت بین بافت «پارسا» با بافت کاربر برای 163 کاربر بر اساس مدل یادشده ارسال شد. «پارسا»های بازگشتی از آن ها رتبه بندی و بازخورد دریافت شد. یافته ها نشان می دهد که پنج پیشنهاد اول کمینه به میزان 56 درصد برای کاربران خیلی مفید بوده اند. برای همین پیشنهادها، شاخص تمرکز برابر 73/0 از 1 و کمینه شاخص سود تجمعی نرمال شده برابر 69/0 از 1 است. این روش مدلی را برای اشاعه گزینشی اطلاعات مبتنی بر محتوا و بافت کاربران و «پارسا»ها ارائه می دهد که در پنج گزینه پیشنهادی اول بهترین تمرکز را داراست و می تواند برای توسعه دهندگان و مدیران سامانه «پارسا» مفید باشد.

استخراج کلیدواژه یکی از مهمترین قدم های فرآیند نمایه سازی مستندات است. کلیدواژه ها توصیفگرهای مفهومی هستند که می توانند در جستجو و بازیابی اطلاعات و نیز اشاعه آنها بکارگرفته شوند. در پایگاه های دربردارنده اسناد علمی مانند پایگاه علمی گنج پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران، کلیدواژه ها نقش مهمتری دارند و تخصیص کلیدواژه های تخصصی چالش برانگیزتر است چرا که این پایگاه ها دربرگیرنده اسناد تخصصی با حوزه های علمی مختلفی هستند. فرآیند نمایه-سازی دستی بسیار زمان بر است و با توجه به افزایش حجم تولید و ثبت مستندات علمی، نیاز است که این فرایند با سرعت بیشتری صورت گیرد. لذا استفاده از روش های ماشینی هوشمند برای پیشنهاد و تخصیص کلیدواژه ضروری است. تحلیل آماری و معنایی اسناد و استفاده از روش های یادگیری ماشین از جمله روش های پرکاربرد در بسیاری از پایگاه های اطلاعات علمی دنیا است. بر همین اساس، در این پژوهش روشی برای پیشنهاد کلیدواژه به مستندات علمی فارسی بر مبنای روش های هوشمند پردازش متن و یادگیری ماشین ارائه شده است. این روش بر مبنای سیستم های پیشنهاددهنده و استدلال نمونه محور است که براساس آن، مجموعه ای از کلیدواژه های مرتبط با یک سند به نمایه ساز پیشنهاد می شود تا او سریعتر بتواند کلیدواژه های مناسب را انتخاب کند. به بیانی دیگر، ابتدا اسناد مشابه با سند جدید براساس روش های TFIDFو روش های بازنمایی کلمه-به-بردار، بازیابی شده و سپس کلیدواژه های کاندید از بین اسناد مشابه براساس یک تابع رتبه بندی انتخاب می شوند. روش پیشنهادی بر مجموعه ای از اسناد پایگاه گنج در سه حوزه فنی و مهندسی، هنر و ادبیات، و علوم انسانی، پیاده سازی و نتایج آن با معیارهایی نظیر دقت، فراخوانی و نظرات متخصصین ارزیابی شده است.

سامانه های بافت آگاه با فراهم نمودن اطلاعات هم سو با ترجیحات و بافت کاربر به او خدمت می کنند. هدف این پژوهش شناخت بافت های مربوط به موجودیت های یک پایگاه اطلاعات پایان نامه ها و رساله های الکترونیکی است. پژوهش از نظر هدف کاربردی-توسعه ای است که در شناسایی مفاهیم، کدگذاری و دسته بندی بافت ها، از روش اسنادی استفاده شده است. سهم این پژوهش در افزایش دانش، شناخت بافت های موجودیت های سه گانه ی کاربر، مدرک الکترونیکی «پارسا» و سامانه است. یافته ها نشان داد که بافت های موجودیت کاربر در 10 دسته ی: هویت کاربر، علاقه و ترجیحات، فعالیت ها و تاریخچه، ارتباطات اجتماعی، بافت رایانشی، مکان های کاربر، زمان های کاربر، سطح دسترسی، وضعیت کاربر و محیط فیزیکی کاربر دسته بندی می شود. بافت های موجودیت پارسا دارای 8 دسته ی: هویت پارسا، سطح دسترسی به پارسا، مخاطبان، فعالیت ها و رویدادها، محتوای پارسا، زمان، مکان و قالب پارسا است. بافت های موجودیت سامانه در 8  دسته ی: ویژگی های سامانه، امکانات تعامل با کاربر، قابلیت نمایه سازی، ارتباط با سامانه ها، ذخیره سازی داده های کاربران، بافت رایانشی، فعالیت و مکان دسته بندی شد. انجام این پژوهش به توسعه دهندگان و تصمیم گیران سامانه های پارسا، شناختی از بافت ها می دهد که با درنظر گرفتن امکانات سامانه های بافت آگاه برای پاسخ به نیازهای کاربران، پیشنهاددهی مدرک، بازیابی اسناد کاربرمدار و تدوین روال های سازگاری سامانه، به بازطراحی سامانه و برطرف کردن  نیاز کاربران بیردازند. در مطالعه حاضر سعی شده است همه بافت های یک سامانه ی پارسا شناسایی شود و علاوه بر بافت کاربر، به بافت های پارسا و سامانه نیز توجه شده است. توسعه دهندگان سامانه ی بافت آگاه پارسا بر اساس نوع خدمات مبتنی بر بافت به بخشی از بافت های شناسایی شده نیاز خواهند داشت.

کاربران نقش کلیدی در موفقیت سامانه ها و ارتقاء آنها برعهده داشته و اطمینان از رضایت آنان از اهمیت بسیار برخوردار است. این امر در مورد سامانه های پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) اهمیت بیشتری دارد؛ چرا که این کاربرانند که داده های مورد نیاز سامانه ها را فراهم آورده و از اطلاعات فراهم شده استفاده می کنند. لذا فراهم آوردن ابزارهایی که امکان تعامل بیشتر با کاربران و درک درست تری از اطلاعات فراهم آورده شده توسط سامانه ها را برای آنان ایجاد کرده و کمک کند تا سریع تر به پاسخ پرسش های خود دست یابند، ضروری است. یکی از روش های بهبود تعامل با کاربران، معنادار کردن اطلاعات مورد نیاز آنان است که از آن با عنوان معنابخشی یاد می شود. در این مقاله تلاش شده است تا با بکارگیری مفهوم معنابخشی و ادغام آن با مفاهیم موجود در طراحی سیستم های پشتیبانی کننده از جستجو، مدل مفهومی برای معنابخشی به خدمات ارائه شده در سامانه گنج ایرانداک طراحی شود. برای این منظور 9 سامانه خارجی و 6 سامانه داخلی، که وظیفه ای مشابه با گنج را دارند بررسی شده و مدل بهبود خدمات قابل ارائه در سامانه گنج از منظر معنابخشی در سه دسته خدمات قابل ارائه در کوتاه مدت، بلندمدت و خدمات نیازمند پژوهش بیشتر ارائه شد.

بازی وارسازی یکی از روش های پرکاربرد در کسب، حفظ و بهبود مشارکت و وفاداری کاربران بوده و به معنای بکارگیری تفکر مبتنی بر بازی در کاربردهای جدی است تا بدین وسیله بر اشتیاق کاربران افزوده شده، مسائل حل شده و رفتارهای مورد نظر صورت پذیرد. در این مقاله تلاش شد تا با بکارگیری مفاهیم بازی وارسازی و تجارب اجرای آن، الگوی مفهومی اجرای بازی وارسازی ارائه شده و بر سامانه ثبت پایان نامه ها و رساله های پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) نگاشته شود تا بدین وسیله بتوان مشارکت مخاطبان این سامانه را افزایش و تجربه استفاده از سامانه را بهبود داده و در نتیجه با ارتقاء سطح تعامل مخاطبان با سامانه بر صحت و دقت اطلاعات ورودی افزود.

از آنجا که صندوق های بازنشستگی از جمله نهادهای مهم و تاثیرگذار بر شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه به شمار می روند، مطالعه و بررسی دقیق مسائل پیش روی آن ها اجتناب ناپذیر به نظر می رسد. مدیریت دارایی و بدهی ابزاری مفید و اثربخش جهت بررسی و شناخت صندوق بازنشستگی و ذینفعان آن است. در این مقاله سعی شده است عوامل کلیدی تأثیرگذار بر مدیریت دارایی و بدهی در صندوق های بازنشستگی شناسایی شود و توسط پویایی شناسی سیستم ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. سپس با استفاده از سیستم استنتاج فازی ریسک های مهم موثر بر مدیریت دارایی و بدهی، ارزیابی شده و در راستای ریسک گرا شدن مدیریت دارایی و بدهی به مدل اضافه گردیده و با آزمون راهکارها و سناریوهای مختلف تاثیر هریک از عوامل و ریسک ها بر مدریت دارایی و بدهی در صندوق های بازنشستگی تعیین شده است. نتایج مؤید این نکته است که کلیدهای موفقیت مدیریت دارایی و بدهی، نگاه یکپارچه به دارایی ها و بدهی ها و منافع ذینفعان طرح و توجه به ریسک های جمعیتی و به طور خاص ریسک گرایی است.