رسول زوارقی

هدف: پژوهش حاضر به منظور تدوین ابزاری استاندارد برای سنجش سواد داده ای دانشجویان تحصیلات تکمیلی به روش توصیفی- پیمایشی انجام شده است. روش: برای تهیه پرسشنامه اولیه سنجش نظرات دانشجویان در راستای تهیه ابزار نهایی سنجش سواد داده ای، منابع مرتبط در خصوص صلاحیت ها و شایستگی های دانشجویان از نظر سواد داده ای بررسی شده و از میان آن ها برخی از مهم ترین شاخص ها استخراج شد. در گام بعدی، برای سنجش روایی صوری و محتوایی، سؤالات طراحی شده در اختیار اساتید گروه های علم اطلاعات و دانش شناسی و برخی از دیگر متخصصان قرار گرفت. پس از کسب حداقل های شاخص های روایی محتوایی، پرسشنامه اولیه به منظور بررسی پایایی، در بین 27 نفر از دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی توزیع گردید. ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شده برای این پرسشنامه اولیه، 91/0 بدست آمد. پس از کسب حداقل های شاخص های روایی محتوایی سؤالات، و بررسی آن از نظر شاخص پایایی، برای ابزارسازی نهایی بر مبنای نظرات دانشجویان تحصیلات تکمیلی، این پرسشنامه در اختیار 363 دانشجوی تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز که به شیوه نمونه گیری طبقه ای تصادفی انتخاب شده بودند، قرار گرفت. برای تحلیل داده ها و شناسایی ابعاد مهم و اساسی ابزار سواد داده ای، از آزمون تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شد. یافته ها: نتیجه تحلیل عاملی داده های پژوهش به منظور طراحی و اعتبارسنجی ابزار سنجش سواد داده ای برای دانشجویان تحصیلات تکمیلی، کاهش 20 شاخص یا متغیر به 4 عامل یا معرف شامل: درک داده؛ جمع آوری، سازمان دهی و ارزیابی داده ها؛ تجزیه وتحلیل و تفسیر داده ها؛ و اشتراک گذاری داده ها با ملاحظه مسائل حقوقی و استنادی است. این ساختار مجموعاً 58 درصد از واریانس سواد داده ای را پوشش می دهد و نشانگر رضایت بخش بودن تحلیل عاملی و متغیرهای مورد مطالعه می باشد. نتیجه گیری: با توجه به اینکه بررسی ابزار پیشنهادی، نشانگر اثربخشی آن در سنجش سواد داده ای دانشجویان تحصیلات تکمیلی است، استفاده از آن برای سنجش سطح سواد داده ای دانشجویان تحصیلات تکمیلی در دانشگاه های مختلف کشور پیشنهاد می شود.  

هدف: این پژوهش با هدف بررسی سطح سواد داده ای دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز و عوامل مؤثر بر آن انجام شده است.روش شناسی: این پژوهش با توجه به هدف پژوهش، کاربردی بوده و از نظر نوع، نحوه گردآوری داده ها و تجزیه وتحلیل اطلاعات، توصیفی-پیمایشی است.  جامعه مورد مطالعه این پژوهش، دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه تبریز بود که 6702 دانشجو ارزیابی شدند. طبق جدول کرجسی و مورگان (1970) تعداد 363 دانشجو به عنوان حجم نمونه برآورد شد. روش نمونه گیری به صورت طبقه ای تصادفی است. ابزار به کار رفته در این پژوهش پرسش نامه حاصل پژوهش قنبری (1398) است که  هدف گذاری این ابزار بر اساس ابعاد درک داده، جمع آوری و سازماندهی، مدیریت، ارزیابی و استفاده از داده ها  طراحی شده بود. همچنین، برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های آماری کروسکال-والیس و یومان-ویتنی و ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد.یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که سطح سواد داده ای دانشجویان مشارکت کننده در پژوهش برای پرسش های مربوط به سواد داده ای 0967/4 و در حد خوبی قرار دارد. به علاوه، مشخص شد که تفاوت معناداری در سطح سواد داده ای دانشجویان از نظر متغیرهایی چون جنسیت، حوزه علمی و رشته تحصیلی وجود ندارد. با وجود این، نتایج این پژوهش نشان داد که تفاوت معناداری در سطح سواد داده ای دانشجویان مورد بررسی از نظر متغیرهایی چون بازه های مختلف سنی، مقطع تحصیلی ارشد و دکتری و همچنین بین انتخاب یا عدم انتخاب واحد پروپوزال و مراحل مختلف تدوین و نگارش پایان نامه وجود دارد. همچنین، علاوه بر عوامل زمینه ای مؤثر بر سطح سواد داده ای، رابطه معناداری میان برگزاری کلاس های دانشگاهی، کارگاه های آموزشی و کلاس های غیررسمی و سطح سواد داده ای دانشجویان مشاهده شد.نتیجه گیری: بر مبنای نتایج این پژوهش، می توان گفت که با توجه به تفاوت معنادار در سواد داده ای در بین دانشحویان مقاطع مختلف تحصیلی، و دانشجویانی که وارد مرحله پایان نامه/رساله شده اند و وجود رابطه معنادار میان دوره های آموزشی سپری شده توسط دانشجویان و میزان سواد داده ای آنها، باید بر تقویت دوره هایی که باعث درگیری عملی دانشجو در پایان نامه/رساله می شود در راستای افزایش سطح سواد داده ای آنها اهتمام لازم در دانشگاه های مختلف کشور وجود داشته باشد.

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر ساختار سازمانی بر یادگیری و نوآوری سازمانی کتابداران دانشگاه های دولتی شهر تبریز انجام شده است. روش پژوهش: پژوهش جاری از نظر هدف کاربردی و از نظر نوع توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر 63 نفر از کتابداران کتابخانه های دانشگاه های دولتی شهر تبریز است. ابزار گردآوری اطلاعات سه پرسشنامه بود؛ برای سنجش روایی، پرسشنامه ها در اختیار 5 نفر از صاحب نظران حوزه علم اطلاعات و دانش شناسی قرار گرفت و بررسی پایایی پرسشنامه ها از آلفای کرونباخ استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی صورت گرفت.یافته ها: نتایج ضریب همبستگی پیرسون r=0/32 و p=0/011 نشان داد که بین ساختار سازمانی و یادگیری سازمانی کتابداران دانشگاه های دولتی شهر تبریز رابطه مثبت معنا داری وجود دارد. همچنین بین رسمیت و یادگیری سازمانی (0/05>p و 0/34=r) و بین تمرکز و یادگیری سازمانی (0/05>p و 0/28=r) رابطه مثبت معنا داری وجود دارد؛ اما بین پیچیدگی و یادگیری سازمانی رابطه معنا داری مشاهده نشد (0/05<p). همچنین نتایج نشان داد که بین ساختار سازمانی و نوآوری سازمانی کتابداران دانشگاه های دولتی شهر تبریز رابطه مثبت معنا داری وجود دارد. دیگر نتایج پژوهش نشان داد که بین نوآوری سازمانی و یادگیری سازمانی کتابداران دانشگاه های دولتی شهر تبریز رابطه مثبت معنا داری وجود دارد.نتیجه گیری: به نظر می رسد که چالش اصلی سازمان های امروزی، حمایت از نوآوری است که فرایند سازگاری با بسیاری از تغییرات محیطی را تسهیل کند. در نتیجه، انتخاب ساختار سازمانی مناسب یکی از شرایط ضروری جهت سازگاری موفقیت آمیز با تحولات است و این کار با طراحی مداوم ساختار سازمانی امکان پذیر خواهد بود.

هدف: هدف از انجام این پژوهش مطالعه ساختار اداری هیأت امنای کتابخانه های عمومی کشور ایالات متحده آمریکا در راستای ارائه الگویی برای کاربست در انجمن های کتابخانه های عمومی کشور ایران است. روش: پژوهش حاضر کاربردی بوده و ازنظر روش شناسی از نوع تحلیل محتوای کمی و کیفی است. برای پاسخگویی به سؤالات پژوهش در خصوص کتابخانه های عمومی ایالات متحده امریکا از قوانین ایالتی، دست نامه ها، فصلنامه ها، استانداردها، جعبه ابزارها و راهنماهایی است که هیئت امنا کتابخانه های عمومی، انجمن هیئت امنا، دپارتمان کتابخانه، دپارتمان آموزش و کتابخانه های ایالتی در هر ایالت منتشر کرده اند، استفاده شد. برای شناسایی کتابخانه های مورد بررسی و اشخاص و ارکان هر کتابخانه نیز از وب سایت com . www.publiclibraries ، www.ala.org و موتورهای جستجو و شبکه های اجتماعی استفاده شد. یافته ها: یافته های این پژوهش نشان داد که تمرکز اعضای هیئت امنای کتابخانه های عمومی ایالات متحده آمریکا بیشتر بر مباحث مالی، اداری، انسانی و سیاست گذاری است؛ مباحث مربوط به ارتباط با جامعه، مجامع رسمی و قانونی اجتماعی، مشارکت، هماهنگی و همکاری بین هیئت ها، انجمن ها و مجامع، مباحث آموزشی و کارگاهی، نظارت بر قراردادها و .... نیز از دیگر وظایف این هیئت ها هستند؛ در ترکیب اعضای آن ها تنوع در وظایف و مسئولیت ها در مناطق جغرافیایی مختلف به روشنی قابل مشاهده است؛ وظایف و اختیارات آن ها به صورت تفصیلی و با رویکرد عمل گرایانه تری تدوین شده اند و بیشتر انعکاسی از وجه محلی کتابخانه ها هستند؛ رویه تعریف شده ای برای انتصاب یا انتخاب اعضای هیئت امنای آن ها وجود ندارد و رویه انتصاب اعضای هیئت امنای کتابخانه های عمومی هر ایالت تقریباً با سایر ایالت ها متفاوت است؛ اغلب اعضای آن ها را اعضای حقیقی تشکیل می دهند؛ 41 درصد آن ها در مؤسسات غیرانتفاعی مشغول به کار هستند؛ 57 درصد اعضای آن ها را زنان تشکیل می دهند؛ میانگین سنی اعضای آن ها 47 سال بود. ارزش/ اصالت: این پژوهش توصیه می کند ساختار اداری انجمن های کتابخانه های عمومی ایران بر اساس ساختار اداری حاکم بر هیئت امنای کتابخانه های عمومی ایالات متحده آمریکا به شکلی تغییر یابند که با ترکیبی متوازن از حمایت های محلی و دولتی برخوردار باشند، و نسبت به تنوع جمعیتی، جنسیتی، سنی، شغلی، و کارکردی آن ها در انجمن های آن ها اهتمام لازم وجود داشته باشد. همچنین باید وظایف و کارکردهای نوینی برای انجمن های کتابخانه های عمومی ایران تعریف شده و میزان اختیارات آن ها افزایش یابد. درنهایت پیش بینی می شود با بهره گیری از تجارب سایر کشور و به تبع آن افزایش وظایف و اختیارات انجمن های کتابخانه های عمومی ایران، وجه محلی کتابخانه های عمومی ایران تقویت شده و روند تصمیم گیری نیز سرعت خواهد گرفت.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تحلیل مضامین تربیتی در کانال های مرتبط با تربیت کودکان و نوجوانان در شبکه اجتماعی همراه تلگرام انجام شده است. ارائه الگویی برای مدیران کانال های شبکه اجتماعی مجازی جهت درج پیام از اهداف دیگر این پژوهش است. روش شناسی: این پژوهش به روش تحلیل محتوی کمی و کیفی و مجازی سنجی انجام شده که با استفاده از سیاهه وارسی محقق ساخته بررسی شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل سه کانال پرمخاطب در حوزه تربیت کودک و نوجوان برگرفته از بخش سبک زندگی سایت تلگرامرز است. نمونه آماری، بررسی شش ماهه همین کانال ها بوده است. داده ها با استفاده از ابزارهای مشاهده و بررسی در اکسل وارد شد، سپس با استفاده از نرم افزارهای اکسل و SPSS20  مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته ها: نشان داد بین تعداد پیام های درج شده در کانال ها و تعداد اعضای آن کانال رابطه مستقیمی وجود دارد. همچنین سایر نتایج نشان داد استفاده از قالب های متنوع و بسیار در پیام های کانال شبکه اجتماعی تلگرام، استفاده از مراجع فکری برای مطالب، و بکر و اصیل بودن مطالب در جذب اعضای کانال های تربیتی تلگرام تأثیرگذار بوده است. دیگر یافته های این پژوهش نشان داد که اگر هر کانال در موضوعی که محور اصلی آن کانال است پیام هایش را درج کند در جذب مخاطب موفق تر خواهد بود. از دیگر یافته های این پژوهش می توان به برتری محتوای مبتنی بر مطالب واضح و جدی (نسبت به مطالب طنز) اشاره کرد که این نوع محتوا، ضریب نفوذ بیشتری در بین کاربران داشته است. همچنین بر مبنای نتایج این پژوهش، بین تعداد اعضا و ضریب نفوذ این کانال ها رابطه ای مشاهده نشد. دیگر نتایج این پژوهش نشان داد که تبلیغات درج شده در کانال های تلگرامی مورد مطالعه به صورت کامل با موضوع کانال در ارتباط نیستند و در این کانال ها از مناسبت های ملی و بین المللی (که رویدادها تاریخی مثلاً روز پدر) بیشتر از سایر رخداد های اجتماعی (مثل اخبار روزانه) استفاده شده است. نتیجه گیری: در این پژوهش ضمن ارائه دیدگاهی دقیق و متقن در خصوص فعالیت های صورت گرفته در سطح شبکه اجتماعی تلگرام در موضوع تربیت، به برخی عوامل مؤثر در جذب مخاطب و ساختار دقیق موضوعی در این بستر اشاره ارائه شده است.

هدف : پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان رعایت معیار های مرتبط با حفاظت از محمل های اطلاعاتی غیرچاپی در کتابخانه های دانشگاه تبریز و علوم پزشکی بر اساس استاندارد ۱۸۹۲۵ ISO انجام شده است. روش شناسی پژوهش : روش پژوهش توصیفی-پیمایشی است و جامعه آماری را مسئولان 25 کتابخانه دانشگاه تبریز و علوم پزشکی تشکیل می داد. گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه برگرفته از متن استاندارد ایزو ۱۸۹۲۵ بود که پس از تأیید روایی و پایایی اجرا شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از آمار توصیفی و نرم افزار های اکسل و SPSS انجام شده است. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که در بین ۲۵ کتابخانه مورد بررسی، کتابخانه های دانشکده تربیت بدنی، دانشکده حقوق و کتابخانه دانشکده پزشکی به ترتیب با میانگین۵۷/۳، ۴۵/۳ و ۴۳/۳، در بیشترین سطح و کتابخانه های دانشکده اقتصاد، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی و دانشکده مامایی و پرستاری به ترتیب با میانگین ۵۰/۱، ۵۵/۱ و ۵۷/۱ در کمترین سطح میزان رعایت استاندارد قرار دارند. سایر نتایج نشان داد از بین 7 مؤلفه مربوط به استاندارد ۱۸۹۲۵ ISO مؤلفه های محفظه ذخیره سازی و محوطه نگهداری به ترتیب با میانگین ۵۵/۳ و ۶/۳ بیشترین و مؤلفه های اقدامات لازم در برابر آتش سوزی و فرایند آماده سازی به ترتیب با میانگین ۸۰/۱ و ۶۹/۱ در کمترین سطح رعایت شده اند. میانگین کل میزان رعایت هفت مؤلفه استاندارد در کتابخانه های دانشگاه تبریز ۴۶/۲ و در کتابخانه های دانشگاه علوم پزشکی تبریز ۵۰/۲ است. نتیجه گیری : یافته های پژوهش حاکی از آن است که اغلب کتابخانه های مورد بررسی در زمینه حفاظت از محمل های اطلاعاتی غیرچاپی، از شیوه های منطبق بر استاندارد استفاده نمی نمایند که این امر می تواند در درازمدت برای کتابخانه به عنوان یک چالش مطرح شود.

هدف: هدف از این پژوهش دستیابی به یک روش اصولی در تصویرسازی کتاب های کودک با تحلیل عملکرد تصویرگران و ناشران کتاب های مذهبی کودکان بر اساس رویکرد نشانه شناسی اجتماعی است. روش شناسی: روش بررسی استفاده از سیاهه وارسی برگرفته از کتاب گرامر طراحی تصویری کرس و لیوون است که به عنوان منبع اصلی در تحلیل نشانه شناختی کتاب های مصور به کار می رود. بر اساس این سیاهه، کلیه کتاب های مذهبی کودکان با موضوع شخصیت های مذهبی برای گروه سنی الف از نظر شش عنصر ترکیب بندی، زاویه دید، بُعد، شکل، رنگ و بافت ارزیابی شدند. یافته ها: نتیجه این پژوهش نشان داد که در طراحی کتاب های تصویری کودکان با این موضوع بیشترین توجه به بعد رنگ با نمره 54/3 می شود. بعد از آن ابعادی چون شکل با نمره 3/1، ترکیب بندی با نمره 2/6 ، و بافت با نمره 1/28 قرار دارند. بحث مربوط به زاویه دید نیز به صورت کیفی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتیجه این ارزیابی کیفی نیز نشان داد که بیشترین موارد استفاده در زاویه دید، روبه رو و عمومی و دور است. ارزیابی این آثار بر اساس ناشران نشان داد که انتشارات جامعه پژوهش و انتشارات جامعه القرآن بهترین نتیجه را در این خصوص به دست می آورند. همچنین ارزیابی این کتب از نظر تصویرگران نیز نشان داد که کارهای تصویرگری معصومه برومند بیشترین نمرات کمی را به خود اختصاص داده اند.

هدف: هدف این پژوهش بررسی ارگونومیک فعالیت های کاربران در بخش اطلاع رسانی کتابخانه مرکزی دانشگاه تبریز است. روش شناسی: با توجه به کثرت جامعه آماری پژوهش، با استفاده از فرمول کوکران 385 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین و به صورت تصادفی انتخاب شدند. برای گردآوری داده های پژوهش از پرسشنامه محقق ساخته ای با مقیاس 5 درجه ای لیکرت استفاده و نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 22 تحلیل شد. یافته ها: بیشترین میزان استفاده روزانه از رایانه بین 1 تا 2 ساعت بود. 7/7 درصد از مراجعه کنندگان دارای بیماری اسکلتی- عضلانی بودند. میانگین نمرات دانشجویان شرکت کننده در پژوهش از نظر متغیرهای «ارگونومی عوامل محیطی کتابخانه مرکزی»، «انطباق نگرش و بهره گیری کاربران با اصول ارگونومی» و «رعایت اصول ارگونومیکی شخصی» به ترتیب برابر 77/2، 06/3، 85/2 به دست آمد. دو متغیر «ارگونومی عوامل محیطی» و «رعایت اصول ارگونومیکی شخصی» به طور معنی داری پایین تر از حد متوسط و «انطباق نگرش و بهره گیری کاربران با اصول ارگونومی» در حد متوسط قرار دارند. ارگونومی عوامل محیطی در کاربران مرد به طور معنی داری بیشتر از کاربران زن است. همچنین از نظر آماری تفاوت معنی داری بین کاربران دارای بیماری اسکلتی- عضلانی و سایرین، دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی و دانشجویانی با میزان متفاوت استفاده از رایانه، از نظر میزان رعایت «ارگونومی عوامل محیطی»، «انطباق نگرش و بهره گیری کاربران با اصول ارگونومی» و رعایت «اصول ارگونومیکی شخصی» وجود ندارد. نتیجه گیری: میزان ارگونومی عوامل محیطی در بین کاربران و رعایت اصول ارگونومیکی شخصی کتابخانه مرکزی دانشگاه تبریز به طور معنی داری پایین تر از حد متوسط و میزان انطباق نگرش و بهره گیری کاربران با اصول ارگونومی در حد متوسط است.

هدف: در پژوهش حاضر، ساختار مدارک علم اطلاعات و دانش شناسی ایران در وبگاه علوم از منظر تحلیل الگوهای نویسندگی، هم نویسندگی، و شاخص های مدل نفوذ علمی مورد بررسی قرارگرفته است. روش : این پژوهش از نوع کاربردی است که با رویکرد علم سنجی و تحلیل شبکه های اجتماعی انجام گرفته است. رکوردهای پژوهش بر مبنای مقالات انتشاریافته پژوهشگران ایران در 35 مجله علم اطلاعات و دان ش شناسی نمایه شده در وبگاه علوم در خلال سال های 1970 تا 2016 گردآوری شده است. ترسیم و تحلیل ساختار منتج از تحلیل هم نویسندگی بر اساس نرم افزار سایت اسپیس، و محاسبه شاخص های مرکزیت، اچ، جی و اچ. سی، به ترتیب به کمک نرم افزارهای یو. س.ی آی. نت، بایب اکسل و اکسل صورت پذیرفته است. یافته ها : نتایج بررسی ها نشان داد که الگوی نویسندگی غالب در رکوردهای علم اطلاعات و دانش شناسی ایران، الگوی دونویسندگی است. جمالی با 25 مقاله و کوشا با 481 استناد، به ترتیب، عنوان پرتولیدترین و پراستنادترین نویسندگان را در بین نویسندگان علم اطلاعات و دانش شناسی ایران به خود اختصاص داده اند. عنوان بیشترین سهم همکاری با مؤسسات خارجی در بین دانشگاه های ایران به دانشگاه آزاد اسلامی تعلق گرفت. بر اساس شاخص های مدل نفوذ علمی، جمالی در مجموع شش ملاک، شاخص ترین پژوهشگر مطالعات ایران در بازه زمانی مورد بررسی محسوب می شود. همچنین بررسی ها نشان داد که قریب به نیمی از مقاله های بخش ایران (46/3 درصد) با همکاری نویسندگانی از سایر کشورها تهیه شده است و پژوهشگران ایرانی علم اطلاعات و دانش شناسی، در بین کشورهای آسیایی، بیشترین همکاری را با پژوهشگران مالزیایی داشته اند. نتیجه گیری: وجود ارتباط معنی دار میان دو شاخص توان علمی (Productivity) و تأثیر نشان داد که نویسندگان مطالعات علم اطلاعات و دانش شناسی ایران، در عین توجه به افزایش تعداد مقاله ها و سطح توان علمی خود، به کیفیت مقاله ها نگاشته شده نیز توجه داشته اند. نتایج نشان داد که صرف میزان استنادهای دریافتی یک نویسنده، به تنهایی، معیار مناسبی برای قضاوت در مورد میزان اثرگذاری یک نویسنده نیست.

پژوهش حاضر با هدف مطالعه میزان رعایت استاندارد ایزو ۲۱۴ در تهیه های فارسی پایان نامه های رشته های فنی_ مهندسی دانشگاه  تبریز انجام شد. روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا بود. ابزار گردآوری اطلاعات سیاهه وارسی استاندارد ایزو 214 و جامعه آماری پژوهش 2959 فارسی پایان نامه های تحصیلات تکمیلی رشته های فنی مهندسی دانشگاه تبریز بود که 342 مورد به عنوان نمونه پژوهش انتخاب و داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که از میان دانشکده های مورد بررسی، در دانشکده عمران با میانگین کل 95/81 درصد مؤلفه های ایزو ۲۱۴ بیشتر از سایر دانشکده ها رعایت شده است. در رشته های مهندسی خاک با میانگین 29/86، نقشه برداری با میانگین 55/85 و ساخت و تولید با میانگین 76/84 درصد دانشجویان مؤلّفه های ایزو ۲۱۴ را نسبت به سایر رشته های فنّی-مهندسی بیشتر رعایت کرده اند. میزان رعایت مؤلفه های ایزو 214 در رشته های بیوالکتریک، مهندسی برق-قدرت و الکترونیک به ترتیب با 33/73، 62/73 و 13/74 در کمترین سطح بوده است.  از بین ۱۵ مؤلفه مورد بررسی ایزو ۲۱۴،  استفاده از افعال معلوم و بیان ضمایر در قالب سوم شخص با میانگین کل 100 درصد بیشترین و مؤلفه بیان یافته های پژوهش با میانگین کل 6/14 درصد کمترین فراوانی را داشته اند. نتایج آزمون خی دو نیز نشان داد که بین رعایت استاندارد 214 و متغیرهای دانشکده و رشته تحصیلی رابطه معنادار وجود دارد. میانگین رعایت مؤلّفه های ایزو 214 در تمام سال های مورد بررسی 72/78 درصد بوده است که تا حدود زیادی با استاندارد ایزو 214 هماهنگی دارد.

هدف: هدف از انجام این پژوهش بررسی ویژگی های ساختاری پایان نامه های رشته های فنی و مهندسی دانشگاه تبریز براساس مولفه های استاندارد ایزو 7144  است. روش پژوهش : روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است. ابزار گردآوری اطلاعات، سیاهه وارسی براساس 25 مولفه استاندارد ایزو ۷۱۴۴ است. از بین 2959 پایان نامه و رساله  ۳۹۸ مورد به عنوان نمونه پژوهش با روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای نسبی انتخاب و داده ها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تجزیه وتحلیل شدند. یافته ها : یافته ها نشان داد مؤلّفه های ایزو ۷۱۴۴، در رشته کامپیوتر با میانگین کلّ 77/77 درصد بیشتر از سایر رشته های مورد بررسی رعایت شده است. دانشجویان مرد نسبت به دانشجویان زن و دانشجویان دکتری نسبت به دانشجویان کارشناسی ارشد مؤلّفه های ایزو ۷۱۴۴ را بیشتر رعایت کرده اند. از بین مؤلّفه های ایزو 7144، مؤلّفه اصطلاحنامه با میانگین کلّ 05/8 درصد، و مؤلّفه پیوست ها با میانگین کلّ 1/20 درصد در کمترین حالت در پایان نامه ها رعایت شده است. همچنین از بین مؤلّفه های ایزو ۷۱۴۴، مؤلّفه های نمایه، زندگی نامه و غلطنامه در هیچ کدام از پایان نامه های مورد بررسی درج نشده است. نتایج آزمون خی دو نیز نشان داد بین متغیّرهای دانشکده و مقطع تحصیلی و رعایت مولفه های ایزو 7144 رابطه معنی داری وجود دارد و بین جنسیت و رعایت مولفه های ایزو 7144 رابطه معنی داری مشاهده نشد. نتیجه گیری : نتایج نشان داد که 78/70 درصد از مولفه های استاندارد ایزو ۷۱۴۴ در پایان نامه های فنی و مهندسی دانشگاه تبریز رعایت شده است. توجه به مولفه های رعایت نشده، به استاندارد شدن پایان نامه ها کمک خواهد کرد.

هدف: شناسائی تأثیرعوامل فرهنگی، آموزشی، و اجتماعی بر نگرش دانش آموزان مدارس استعدادهای درخشان به مطالعه و خواندن است. روش: 14 نفر از دختران دانش آموز دوره دوم مدارس استعدادهای درخشان شهر تبریز با نمونه گیری هدفمند در دسترس و گلوله برفی در این مطالعه شرکت کردند. داده ها با مصاحبه نیمه ساختار یافته گردآوری و تحلیل شد. یافته ها: از لحاظ فرهنگی همراهی پدر و مادر در خواندن کتاب موردعلاقه در کودکی سبب بالارفتن مهارت حل مسئله در اطلاع یابی و نگرش مثبت به مطالعه و خواندن در سنین بالاتر می شود. از لحاظ آموزشی مطالعه و خواندن در مدارس استعدادهای درخشان به طور عمده به کتاب های درسی، کمک آموزشی یا المپیادی محدود است. در مدارس استعدادهای درخشان اغلب به کتابخانه اهمیت داده نمی شود. اکثر دانش آموزان اعلام کردند که برای مشاوره به کتابدار مراجعه نمی کنند. از لحاظ تأثیر عوامل اجتماعی، یافته ها نشان داد اکثر دانش آموزان نگرش خود را در خصوص مطالعه و خواندن، در دوران مدرسه و از طریق دوستان یا معلم به دست می آورند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، شناسایی عوامل و موانع موثر بر پذیرش سامانه مدیریت اطلاعات پژوهش و فناوری (سیماپ) توسط اعضای هیأت علمی دانشگاه تبریز می باشد. روش شناسی پژوهش: در مطالعه ی توصیفی-پیمایشی حاضر، نمونه ی آماری شامل 260 نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه تبریز بود که به صورت طبقه ای تصادفی انتخاب و پرسشنامه بین آنها توزیع شد و در نهایت 174 پرسشنامه (67 درصد) تکمیل و عودت داده شد. داده های به دست آمده با استفاده از شاخص های آمار استنباطی (تحلیل عاملی، ضریب همبستگی پیرسون، آنالیز واریانس، t و کلموگروف - اسمیرونوف) تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: در پژوهش حاضر پنج بازدارنده شناختی، تجهیزاتی، آموزشی، دسترسی و پیگیری پذیرش سامانه سیماپ توسط اعضای هیأت علمی دانشگاه تبریز شناسایی شد. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نیز نشان داد بین درک بازدارنده های شناختی، تجهیزاتی، آموزشی، دسترسی و آهنگ پذیرش آنها رابطه معنی داری وجود دارد. نتیجه گیری:با توجه به یافته ها به نظر می رسد اعضای هیأت علمی دانشگاه تبریز تمایل دارند از سامانه سیماپ استفاده نمایند، هرچند در این بین بازدارنده هایی هم وجود دارد که می تواند استفاده از این سامانه را تحت تاثیر قرار دهد. با برطرف شدن این بازدارنده ها می توان امیدوار بود که اکثریت اعضای هیأت علمی این سامانه را پذیرش و استفاده نمایند.    

هدف : هدف از این مقاله شناسایی و داده کاوی عناصر نشر در استفاده از مجوزهای کریتیو کامنز در نشریات دسترسی باز پایگاه دوآج برای حمایت از حقوق مالکیت فکری است. روش: روش پژوهش داده کاوی توصیفی و جامعه آماری نشریات نمایه شده در پایگاه دوآج 9389 عنوان تا اوایل سال 2016 است. داده های مورد نیاز از پایگاه دوآج به صورت فراداده و با فرمت CVS شامل ناشران و 128کشور عضو این پایگاه ذخیره شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار رپیدماینر نسخه 7 و از مدل جدیدی بر اساس روش شناسی استاندارد کریسپ و الگوریتم درخت تصمیم C5.0 استفاده شد. یافته ها : نتایج حاصل از داده ها نشان داد که 46.44 از نشریات از مجوزهای کریتیوکامنز استفاده نکرده اند. بیشترین مجوزهای استفاده شده در این پایگاه، مجوز تخصیص است. ناشران در مجموع بیشتر از مجوز تخصیص با 28.88 درصد (711) عنوان و کمتر از مجوز اختیار- غیراشتقاقی0.4 درصد (37) عنوان استفاده کرده اند که ناشران دانشگاهی با 35.07 درصد بالاترین رتبه را در استفاده از این مجوزها به دست آورده است و از بین کشورها، مصر با 11.39 درصد رتبه اول، بریتانیا با 8.64 درصد رتبه دوم و برزیل با 8.33 درصد رتبه سوم را کسب نموده اند. در بین قاره ها، اروپا در استفاده از مجوزها رتبه اول را کسب کرده است. الگوریتم درخت تصمیم C5.0 با دقت 69.20 ، صحت 64.90 درصد و با خطای 35.10 درصد (صحت-1= نرخ خطا) برای ناشران کشورهایی نظیر آمریکا، برزیل، مصر، بریتانیا، لهستان مجوز تخصیص را پیش بینی کرده است که نشان دهنده تأیید یافته های مذکور است. نتیجه : استفاده از انواع مجوزها به خصوص مجوز تخصیص توسط کشورها و ناشران نشانگر پذیرش این مجوز ها از سوی جامعه و تداوم و تقویت فرایند توسعه دانش همراه با شتاب فزاینده ای در جهت تولید علم است.

هدف از مقاله حاضر شناسایی عوامل مؤثر در توانمندسازی دانشی اعضای هیئت علمی علوم انسانی دانشگاه تبریز در راستای ایجاد تحول در این مقوله با روش تحلیل عامل اکتشافی است. مقاله حاضر از نوع توصیفی پیمایشی است و جامعه مورد مطالعه 204 تن از اعضای هیئت علمی بوده که از بین آن ها 78 تن به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و داده ها با استفاده از پرسشنامه گردآوری شده است. برای سنجش پایایی پرسشنامه، از آلفای کرونباخ و برای تعیین اعتبار سازه ای از فن تحلیل عاملی بر اساس تجزیه به مؤلفه های اصلی استفاده شد. نتایج تحلیل عوامل نشان داد که شش عامل اصلی (موانع روان شناختی، فردی، ارتباطی، فرایندی، سازمانی، نوآوری و فنّاوری) به ترتیب مهم ترین چالش های توانمندسازی دانشی از دیدگاه نمونه آماری اند. یافته ها نشان داد اعضای هیئت علمی چالش های سازمانی را «کمتر از حد متوسط»، چالش های ارتباطی و روان شناختی را در حد «متوسط» و چالش های فردی، فرایندی، نوآوری، و فنّاوری را «بیش از حد متوسط» درک کرده اند. نتیجه آزمون فریدمن هم نشان داد که میانگین شش عامل تفاوت معناداری با هم دارند. شناسایی و اولویت بندی چالش های توانمندسازی دانشی استادان حوزه های علوم انسانی می تواند به شناسایی ضعف های اساسی در این راستا و برنامه ریزی برای تقویت آن ها به منظور زمینه سازی برای ایجاد تحول در علوم انسانی منجر شود.

هدف از پژوهش حاضر، ترسیم و تحلیل ساختار فکری و روند تکامل علم اطلاعات و دانش شناسی ایران از منظر تحلیل الگوهای هم استنادی مدرک است. جامعه ی پژوهش حاضر را کلیه ی مقالات پژوهشی و مجموعه مقالات همایش ها تشکیل می دهد که در خلال سال های 1970 تا 2016 از پژوهشگران ایران در وبگاه علوم نمایه شده اند. به منظور تحلیل و دیداری سازی شبکه ی هم استنادی مطالعات ایران نیز از نرم افزار سایت اسپیس بهره گرفته شده است. تحلیل خوشه ای شبکه ی هم استنادی مدارک علم اطلاعات و دانش شناسی ایران در بازه ی 1970 تا 2016، منجر به شناسایی 5 خوشه یا تخصص گردید که عنوان بزرگ ترین وکوچک ترین تخصص ها بر حسب فراوانی موجودیت های هر خوشه، با 17 و 7 فراوانی به ترتیب به دو تخصص « ضریب تأثیر وب » و « سواد اطلاعاتی » تعلق گرفت. طبق بررسی های به عمل آمده، مطالعات سنجش علم نقش بسزایی در شکل دهی به ساختار فکری علم اطلاعات و دانش شناسی ایران در بازه ی مورد بررسی داشته است. نتایج حاصل از تحلیل مدارک شاخص و محوری در شبکه ی هم استنادی مطالعات ایران حکایت از آن داشت که دو تخصص «ضریب تأثیر وب» و «رفتار اطلاع یابی» بر اساس فراوانی گره هایِ حائز بیش ترین هم استنادی و نمره ی مرکزیت بینابینی، به ترتیب، عناوین شاخص ترین و محوری ترین تخصص ها را در بین دیگر تخصص های شناسایی شده به خود اختصاص داده اند. نتایج تحلیل محتوای موجودیت خوشه های پنجگانه ی هم استنادی از حیث ساختار روش شناختی آن ها در بازه ی 1970 تا 2016 نشان داد که مطالعات علم اطلاعات و دانش شناسی ایران با توجه به محتوای خوشه های #0 (ضریب تأثیر وب)، #1 (نشر دسترسی آزاد) و #3 (همکاری علمی)، تا حدود بسیار زیادی از روش های سنجش علم تأثیرپذیرفته است.

زمینه و هدف: رفتار اطلاع یابی همان تعامل بین کاربران با نظام منابع اطلاعاتی و هدف از پژوهش حاضر، بررسی رفتار اطلاع یابی دانشجویان در فضای مجازی بر اساس بعد تعامل نظریه تغییر بنیادین است. روش شناسی: این پژوهش کیفی و روش مورد استفاده نظریه زمینه ای است. جامعه پژوهش دانشجویان جدیدالورود کارشناسی دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی دانشگاه تبریز بودند که با روش گلوله برفی فرآیند نمونه گیری انجام شد و پس از مصاحبه با 21 نفر داده های مورد نیاز به اشباع رسید. برای تحلیل داده ها نیز از نرم افزار مکس کیو. دی .ای. استفاده شد. یافته ها: پس از سه مرحله کدگذاری باز، محوری، و انتخابی 9 طبقه مفهومی مرتبط به مقوله تعامل در فرآیند اطلاع یابی در بستر فضای مجازی شناسایی شد. این طبقات مفهومی عبارتنداز: میزان استفاده از فضای مجازی در طول روز، انگیزه و هدف استفاده از فضای مجازی، استراتژی های جستجوی اطلاعات، تأثیر فضای مجازی بر احساسات درونی افراد هنگام استفاده، تأثیر فضای مجازی بر احساسات درونی افراد هنگام یافتن اطلاعات، تأثیر محیط بر نحوه کسب اطلاعات، تأثیر خصیصه های فردی بر نحوه کسب اطلاعات، کارکردهای جالب و جذاب فضای مجازی و نحوه ذخیره و استفاده از منابع اطلاعاتی. نتیجه گیری: یکی از مراحل فرایند پیچیده رفتار اطلاع یابی در فضای مجازی تعامل است که فرد به هنگام استفاده از اطلاعات و مواجهه با سامانه های اطلاعاتی از خود بروز می دهد. نتایج این پژوهش نشان داد که اصلی ترین عوامل تاثیر گذار در این مرحله عبارتند از محیط و احساسات درونی فرد.

هدف: شناسایی الگوها و روندهای موضوعی مطالعات علم اطلاعات و دانش شناسی ایران و سیر تغییرات انجام شده در ساختار نظری این حوزه. روش شناسی: با استفاده از هم رخدادی کلیدواژه و با رویکرد مبتنی بر دیداری سازی حوزه دانش براساس کلیدواژه ها، ساختار فکری علم اطلاعات و دانش شناسی مطالعه شده است. جامعه پژوهش تمامی مقالات پژوهشی و مجموعه مقالات همایش هاست که در سال های 1970 تا 2016 از پژوهشگران ایران در مجلات علم اطلاعات و دانش شناسی منتشر و در وب گاه علوم نمایه شده است. برای تحلیل و دیداری سازی شبکه هم واژگانی مطالعات ایران نیز از نرم افزار سایت اسپیس استفاده شد. یافته ها: تحلیل خوشه ای به شناسایی 10 خوشه انجامید و درمجموع، مشخص شد کانون های اصلی پژوهش ذیل دو عنوان کلی "مطالعات سنجش علم" و "مطالعات اطلاعات" قرار گرفته اند که سهم هریک از این دو کانون پژوهش از کل خوشه های شناسایی شده به ترتیب، 4 و 5 خوشه است. بزرگ ترین خوشه برحسب تعداد گره ها، "مطالعات کاربران و نظام ها" و قدیمی ترین خوشه براساس میانگین سال تشکیل، "همکاری علمی" بود. نتایج تحلیل شاخص شکوفایی رخداد کلیدواژه ها نشان داد کلیدواژه های "اینترنت"، "وب جهان گستر"، "مطالعات کاربران"، و "موتورهای جستجو" به ترتیب، بیشترین توجه پژوهشگران علم اطلاعات و دانش شناسی را به خود جلب کرده اند و در زمره مباحث داغ رشته در بازه زمانی بررسی شده هستند. نتیجه گیری: شبکه هم رخدادی کلیدواژه های مدارک علم اطلاعات و دانش شناسی ایران شبکه ای نوپاست؛ به طوری که از مجموع 257 گره حاضر در فرایند تحلیل، 71 گره در سال های 2000 تا 2009 واقع شده اند. ازجمله نکات درخور تأمل در تحلیل گره های محوری شبکه هم رخدادی کلیدواژه ها، ثبت نکردن هرگونه نمره مرکزیت برای واژه "کتابخانه" است که نشان می دهد این واژه، باوجود برخورداری از فراوانی رخداد، نقش محوری خود را در مدارک علم اطلاعات و دانش شناسی ایران در این بازه زمانی از دست داده است.

هدف: بررسی ساختار فکری دانش در پژوهش های علم اطلاعات و دانش شناسی جهان برمبنای تحلیل دیدگاه صاحب نظران ایرانی این حوزه. روش شناسی: این مطالعه با رویکرد کیفی و با استفاده از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته و تحلیل محتوای کیفی با رویکرد قیاسی انجام شده است. درمجموع، 10 نفر از متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی ایران به روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب و آرا و نظرات آنها تجزیه وتحلیل شد. یافته ها: تحلیل کیفی نتایج حاصل از مصاحبه با متخصصان موضوعی علم اطلاعات و دانش شناسی، به شناسایی 8 مقوله اصلی و 37 مقوله فرعی انجامید. یافته ها نشان داد ماهیت روش شناختی و بین رشته ای مطالعات علم سنجی سبب شده است پژوهش های این حوزه در مقایسه با سایر حوزه های زیرمجموعه علم اطلاعات و دانش شناسی ازنظر تعداد مدارک و استناد وضعیت بهتری داشته باشند. همچنین، نتایج تحلیل محتوای مصاحبه ها حاکی از آن است که روندهای موضوعی سال های اخیر در علم اطلاعات و دانش شناسی را می توان ذیل مقوله کلی «مطالعات اطلاعات» قرار داد. نتیجه گیری: ماهیت بین رشته ای حوزه های مطالعاتی، نقش بسزایی در میزان تولیدات علمی و استنادهای دریافتی پژوهشگران آنها دارد. نتایج نشان داد آگاهی کشورها از ارتباط تنگاتنگ رشد علمی و توسعه اقتصادی، سرمایه گذاری همه جانبه بر ارتقای جایگاه علمی، اختصاص سهم درخور توجه از تولید ناخالص ملی به مباحث پژوهشی، و حمایت همه جانبه از طرح های پژوهشی در قالب اعطای پژوهانه، ازجمله مهم ترین عوامل تأثیرگذار در ساختار فکری دانش در علم اطلاعات و دانش شناسی هستند. طبق نتایج پژوهش حاضر، ضعف مبانی نظری و نوپابودن حوزه های مطالعاتی می تواند بر مقاله محوربودن آنها اثرگذار باشد؛ درحالی که حوزه هایی که مبانی نظری قوی تری دارند بیشتر به کتاب روی می آورند؛ زیرا کتاب ماهیت گذشته نگر دارد.