فاطمه صفری

اگر هیأت منصفه در دادگاه رسیدگی به جرایم مطبوعاتی به برائت متهم باور داشته باشد، به  موجبِ اصل برائت و دیگر بنیادهایی که در حقوق کیفری روان است، این نظر برای دادگاه لازم الاتباع است. بر همین بنیاد آیا باید گفت که حکم برائت صادر شده از مرجع قضاییِ نخستین در ارتباط با جرایم مطبوعاتی خصوصیت ویژه ای نسبت به حکم مجرمیت دارد یا ندارد؟ اثر این پرسش در سنجش قطعیت رأی است. در این راستا، در برداشت از تبصره 3 ماده 43 قانون مطبوعات، اختلاف میان شعب ماهیتی و شعب دیوان عالی در یک پرونده پدید آمده و موضوع در هیأت عمومی شعب کیفری مطرح شده است. این هیأت عمومی رأی برائت را قطعی و نهایی دانسته است. چنین به دیده می رسد که اصل اختلاف با توجه به حکم تبصره 3 ماده 43 قانون بالا گفته، اختلافی قابل تعبیر و تفسیر چندگانه است و گرایش به قطعیت حکم برائت با ماهیت حقوق و آزادی های مطبوعات سازگارتر است.

وجود ریاکاری به عنوان پدیده ای بین فردی و اجتماعی و استمرار آن در فرایند تجربیات جامعه پذیری نظر ما را به مسأله ای مهم در جامعه جلب می نماید. تفاوت یا تضاد هسته اصلی مفهوم ریاکاری است و عبارت از: گفتار در مقابل کردار، اعتقادات متظاهرانه در مقابل اعتقادات واقعی و صادقانه و اعتقادات در مقابل امیال است. ریاکاری اگرچه پدیده ای بین فردی است اما به سطح گروه ها، نهادها و سازمانهای اجتماعی نیز گسترش می یابد. عملکردهای ریاکارانه از دو نوع الگوی خودآگاهانه و خودفریبانه پیروی می کنند. در این نوشتار با توجه به این که سینما علاوه بر بعد زیباشناختی دارای بعد اجتماعی نیز می باشد و روحیات جمعی و فرهنگ ملت ها را به نمایش می گذارد. همچنین فیلم ضمیر ناخودآگاه جمعی و گرایش های روحی و روانی جوامع را منعکس می سازد. از این رو پنج فیلم از پنج کارگردان با درون مایه اجتماعی که به طورغیرمستقیم پدیده ریاکاری را مطرح نموده اند گزینش شده اند. این نمونه ای هدفمند با تحلیل هم نشینی و تحلیل جانشینی و نیز باتوجه به رمزگان ها نشانه شناسی شده اند. سپس نشانه های عملکردهای ریاکارانه با توجه به مدلی مفهومی از ریاکاری و دیدگاه نمایشی گافمن مورد تحلیل قرارگرفته اند. بنابر یافته های تحقیق، از منظر فیلم های مورد مطالعه، متعاقب هنجارهای متعارض، ریاکاری در سطح افراد، گروه ها و نهادهای اجتماعی قابل تشخیص است. درحالی که به درستکاری و انسجام اخلاقی توصیه می شود، ریاکاری تعلیم و اشاعه می یابد. علل و انگیزه های کنش های ریاکارانه دو عامل منفعت شخصی و فشار موقعیتی همراه با عواملی چون ویژگی های پایدار شخصیتی، عادتها و عوامل روان شناختی می باشند. فشار موقعیتی عاملی اجتماعی و جامعه شناختی می باشد. منفعت شخصی عاملی روان شناختی اجتماعی است. منفعت شخصی رفتارها و کنش های افراد را به طور اساسی جهت داده و هدایت می کند. افراد منفعت شخصی خود را با توجه به افراد دیگر، گروه ها، جامعه و فشار موقعیتی تعریف و تعیین می کنند.