مهدی دشت بزرگی

اسماعیلیه و اثناعشریه دو مذهب شیعی هستند که میان آنها وجوه اشتراک و اختلاف بسیاری وجود دارد. یکی از مشترکات آنها این است که پیامبر مکرم اسلام (ص)، جانشین پس از خود را به صورت آشکار تعیین کرده است. اما اختلاف از اینجا شروع می شود که امامیه، امام و وصی را یکی می دانند، یعنی اصل وصایت همان اصل امامت است، اما اسماعیلیه آنها را متمایز از هم لحاظ و بررسی می کنند. در نظر اینان، مقام وصایت به حضرت علی ابن ابی طالب (ع) اختصاص دارد، یعنی همان امام است که در دوران زندگی رسول ناطق همراه اوست و امین اسرارش به حساب می آید. پس از وصی، مقام امامان شروع می شود که در نظر گروهی از آنان، امام حسن، امام اول و اسماعیل ابن صادق، امام ششم به حساب می آید. به جز حضرت علی (ع) که در هر دو مذهب وصی است، سایر امامان، از امام حسن به بعد در نگرش اسماعیلیان از مقام وصایت برخوردار نیستند. آنچه در این مقاله اثبات می شود همین تمایز مقام امامت و وصایت است که با ذکر شواهدی از آثار متکلمان اسماعیلی و دیگر پژوهش گران ارائه می شود.

پژوهش حاضر با هدف بررسی نگرش شهروندان در مورد نقش مستندها، برنامه های آموزشی و گرافیک های تلویزیونی در فرهنگ ترافیکی شهر تهران است. روش پژوهش، پیمایشی و ابزار اندازه گیری، پرسشنامه محقق ساخته است که میزان پایایی آن با محاسبه آلفای کرانباخ، 84/0 تعیین شد. جامعه آماری شامل شهروندان 20 تا 35 ساله از مناطق 22 گانه شهر تهران هستند و برای تعیین حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران، نمونه ای به حجم 400 نفر به صورت نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای انتخاب شد. یافته ها نشان داد که مستندها، برنامه های آموزشی و گرافیک های تلویزیونی در فرهنگ ترافیکی شهر تهران تأثیر معناداری دارد. نتایج نیز نشان داد برنامه های پخش شده از رسانه های ملی بر ارتقای فرهنگ ترافیکی شهروندان تأثیر معناداری دارد. تیزرها و گرافیک های تلویزیونی در افزایش فرهنگ ترافیکی شهروندان تأثیر معناداری دارد. برنامه های پخش شده آموزشی مرتبط با ترافیک بر تغییر نگرش مخاطبان نقش مؤثری دارد. همچنین بر تغییر رفتار شهروندان در مواجه بافرهنگ ترافیکی تأثیر معناداری دارد. از دیدگاه مخاطبان، میزان برنامه های ارائه شده از رسانه ملی در مورد فرهنگ ترافیکی کافی نیست.

خواجه نصیرالدین طوسی از منظر دو دانش کلام و فلسفه، شخصیتی دوگانه به نظر می آید. زیرا گاهی در یک مسئله علمی دو رأی مختلف داده است؛ یکی به شیوه اهل کلام و دیگری به روش فیلسوفان. در وهله نخست به ذهن می آید، که خواجه دچار تعارض شده است. برای نمونه، خواجه با دیدگاه فلسفی، اعاده معدوم را جایز نمی داند و ازسویی در مقدمات بحث معاد پذیرفته است که اِعدام عالم ممکن و مطابق ادله نقلی است. در این مقاله به مطالعه «معاد» خواهیم پرداخت و سپس در مقام داوری، احتمالات ممکن را طرح کرده و از میان آن ها، دیدگاهی را که از دید ما با واقعیت مطابق است، به عنوان دیدگاه برگزیده انتخاب می کنیم. این نوشتار در داوری خود، برپایه عبارات خواجه نصیر و درنظر داشتن موقعیت اجتماعی و علمی و ویژگی روزگار زندگی وی که با هجوم گسترده متکلمان بر ضد فیلسوفان روبه رو بود، همچنین باتوجه به شخصیت میانه رو، حق محور و دانش دوست مرحوم خواجه، غبار تعارض را از چهره او می زداید و چنین حکم می کند که شخصیت وی متعارض نماست و نه متعارض. این تحقیق براساس پژوهش در آثار خواجه شکل گرفته است. این آثار بیشتر به صورت کتابخانه ای انجام شد. ولی در همه این موارد کوشیده ایم تا دیدگاه خواجه پس از تحلیل و بررسی جهات محتمل، نقل شود. ازاین رو، در جاهایی که نیاز بود، از عبارات شارحان نیز، یاری گرفته ایم.