سید هادی موسوی

در این مقاله، مسئله ما این است که با استفاده از روش توصیفی تحلیلی متکی به اسناد کتابخانه ای، مفهوم دو مؤلفه «اقامه دین» و «حاکمیت دین» در دین شناسی آیت الله خامنه ای و ادله کلامی ایشان برای اثبات «اقامه دین» و «حاکمیت دین» به عنوان اجزای دین اسلام را تحقیق و تبیین کنیم. یافته های تحقیق نشان می دهد که «اقامه دین» به معنای عمل به آن در همه شئون زندگی، یکی از اجزای اسلام است. مجموع «معارف و احکام» و «تحقق خارجی» آنها دین اسلام را شکل می دهد و اسلام بر اقامه همه اجزای دین و عدم اکتفا به تحقق بعضی از آنها اصرار دارد. «حاکمیت دین» نیز یکی از اجزای دین اسلام است. اسلام هم دارای «حاکمیت عام حُکمی» است که به معنای شمول احکام نظام بخش آن بر همه شئون حیات انسان است و هم دارای «حاکمیت عام عینی» بر جامعه است که مظهر آن، حاکمیت سیاسی اجتماعی اسلام است.

یکی از مفاهیم کلیدی در بطن تعریف تمدن نوین اسلامی، مفهوم معنویت است. در این مقاله، مسئله اصلی ما، تحقیقِ مؤلفه های ذاتی و ماهوی معنویتِ موجود در تمدن نوین اسلامی و سرشار بودن تمدن نوین از معنویت و جایگاه هدایت گرانه و راهبری معنویت در این تمدن از منظر آیت الله خامنه ای است. هدف ما در این پژوهش، ارائه ی درکی عمیق از مفهوم معنویت اسلامی و احصاء وجوه تأثیرِ معنویت در زمینه سازی، تکامل و پیشرفت و تحقق تمدن نوین اسلامی در اندیشه ی آیت الله خامنه ای است. در این پژوهش، از روش توصیفی - تحلیلی استفاده شده است. از نظر آیت الله خامنه ای، معنویت اسلامی، ایمان به غیب، طهارت باطن انسان در پرتو غیب و تسلیم و عبودیت نسبت به غیب است. مفهوم سرشار بودن تمدن نوین اسلامی از معنویت نیز ناظر به وجود ایمان آگاهانهو حاکمیت فضایل و محوریت عبودیت الهی در سراسر تمدن نوین اسلامی است. وجوه مؤثر و هدایت گر معنویت اسلامی برای تمدن نوین اسلامی، وجوه شش گانه زمینه ساز، هویت ساز، معرفت بخش، استحکام و استقامت بخش، مصونیت ساز و سرعت دهنده ی تمدن نوین اسلامی است. معنویت اسلامی، از آغاز تا غایاتِ تمدن نوین اسلامی را پوشش می دهد، زمینه ی شکل گیری تمدن نوین را فراهم می کند، به آن هویت و تشخّص می بخشد، معرفت زیربنایی آن را تأمین می نماید، پایه ها و موجودیت آن را مستحکم می کند و آن را در برابر انحطاط و ارتجاع و توقف و رکود، مصون می سازد و به حرکت آن برای رسیدن به غایاتش، سرعت و سهولت می دهد.

یکی از موضوعات مهم در اندیشه آیت الله خامنه ای، مبحث حکومت اسلامی و مبانی آن است. در این مقاله، با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، تبیینی دقیق و مستدل از مبانی «منشائیت» و «مشروعیت» حکومت اسلامی از منظر آیت الله خامنه ای ارائه و به پرسش های پژوهش پاسخ داده شده است. یافته های مقاله حاضر نشان می دهد از نظر آیت الله خامنه ای، با توجه به مبادی سه گانه منشائیت حکومت اسلامی، یعنی حق حاکمیت انحصاری و مطلق خداوند بر انسان ها، عدم ولایت استقلالی انسان ها بر یکدیگر و ضرورت تشکیل حکومت انسانی به منزله مجرای حاکمیت الهی، تنها منبع و منشأ حکومت اسلامی، خداوند متعال و اذن اوست. بر همین اساس، از نظر آیت الله خامنه ای، خداوند متعال به عنوان یگانه منبع حاکمیت اسلامی، عامل انحصاری مشروعیت حکومت اسلامی است و حاکم اسلامی اعم از معصوم یا فقیه جامع الشرایط، مشروعیت حاکمیت خود را تنها از منبع الهی اخذ می کند. اراده و قبول مردم نیز شرط لازم تحقق حکومت اسلامی از نظر شارع است و درصورت از بین رفتن این شرط، امکان تحقق شرعی حکومت اسلامی منتفی است.

هنگامی که محمدرضا پهلوی در نیمه دوم سال 1355 از سوی محافل بین المللی و داخلی برای کاهش جو اختناق تحت فشار قرار گرفت، مجبور شد دست به اقدامات و اصلاحاتی بزند، اعلام فضای باز سیاسی در ایالات متحده امریکا توسط کارتر و انتصاب جمشید آموزگار به نخست وزیری در مرداد سال 1356 محصول این شرایط بود. روشن ساختن ابعاد این گفتمان جدید، آن هم بعد از سال ها فضای بسته سیاسی، نیازمند تامل در زمینه ها و مولفه های ایجاد شده آن در بستر زمانی مورد نظر پژوهش است. یکی از مهمترین مراجع برای تشخیص و شناسایی ویژگی های گفتمان فضای باز سیاسی، روزنامه اطلاعات و رویکرد آن در قبال تحولات و زمینه های گفتمان جدید است. سوال اصلی این تحقیق عبارت ازاین که گفتمان فضای باز سیاسی ایالات متحده امریکا چه بازتابی در دوره نخست وزیری جمشید آموزگار داشت؟ روش این پژوهش به صورت توصیفی-تحلیلی می باشد که پس ازتوصیف مطالب به تجزیه وتحلیل اطلاعات اقدام خواهد شد.نتایج ویافته های این تحقیق نشان می دهد که به دنبال اعلان فضای بازسیاسی ازسوی کارتر رییس جمهوری وقت امریکا محمدرضا شا هم اقداماتی درراستای جلب نظر امریکا انجام داد. انقلاب شاه و مردم، حزب رستاخیز، مشارکت مردم، آزادی بیان و قلم، حقوق بشر و آزادی فعالیت احزاب سیاسی، از شاخصه-های گفتمان فضای باز سیاسی در روزنامه اطلاعات بود و به مثابه گره گاهی بودند که گفتمان فضای باز سیاسی آن مفصل بندی شده است. .

مقدمه: در رویکردی به آسیبهای اجتماعی، ایده ای شکل گرفته که انگ زنی را مانع تکرار ارتکاب جرم و بزه از طریق مشروعیت زدایی از شخص می داند و معتقد است که می تواند عامل پیشگیری جرائم باشد. این ایده در ایران و آمریکا آزموده شد اما چون نتیجه موردنظر را نداشت، به آن پایان داده شد. روش: روش این مقاله مروری بوده و از نوع مرور روایتی استفاده شد و آنچه از منابع که مرتبط با موضوع و هدف مطالعه تلقی می شد، با رویکردی نقادانه مورد تحلیل قرار گرفت. بحث: تاتو، داغ زدن، بریدن و سوزاندن بخشی از پوست بردگان، مجرمان یا خائنان به کشور در دنیای باستان روشی جهت معرفی آنان به عنوان افراد مملوک و یا مفسدان اخلاقی بود که بعدها در دوره مدرن این داغ و ننگها به سوزاندن شخصیت و هویت افراد به منظور منزوی و از میدان بیرون کردن آنان انجامید که مباحث مربوط به بحران هویت و الیناسیون و مسخ در ادبیات کلاسیک دوران جدید به منظور تحلیل و تفسیر این فرایند بازتاب داده شد که ادغام این فرایند با ویژگیهای فضای مجازی بخصوص در ایران، تحلیلها و سیاست گذاریهای جدیدی را می طلبید. نتیجه: از چند جنبه پیامدی بخصوص ظهور فضای مجازی، رویکرد استفاده از کارکرد مثبت انگ و استیگما برای مقابله با گسترش آسیبهای اجتماعی و تلاش برای کنترل و پیشگیری آن ناکارآمد تلقی شد.

این مقاله، کنکاشی درباره معنا، مفهوم و ماهیت تحول من حیث هی هی در علوم انسانی به مثابه نرم افزار تمدن نوین اسلامی از منظر آیت الله خامنه ای است. آنچه با کاربست روش توصیفی تحلیلی از بیانات آیت الله خامنه ای استنباط می شود، این است که تولید علوم انسانی، به علت شأن و کارویژه فکری و جهت دهندگی آن، که در ویژگی نرم افزار بودن این علوم مندرج است، واجد نقشی بی بدیل در شکل گیری تمدن نوین اسلامی است. از دیدگاه ایشان، مفهوم تحول در علوم انسانی دارای دو جزء ذاتی و قوام بخش می باشد که حقیقت و مفهوم این تحول را معنا و تبیین می کند. نخستین جزء ذاتی مفهوم تحول در علوم انسانی، رویکرد سلبی به علوم انسانی موجود است. روح این وجه سلبی تحول که روی گردانی همه جانبه و فراروی از علوم انسانی غربی به علت بحران ذاتی آن هاست، مستلزم انقلاب و واژگونی این علوم در حیطه های گوناگون مبانی، اصول، روش، جهت گیری و غایات و نیز تنزل آنها از مقام «محور تشخیص و معرفت نهایی انسان» بودن است. دومین و واپسین جزء ذاتی ماهیت تحول در علوم انسانی، رویکرد ایجابی به تولید حقیقی علوم انسانی اسلامی است. حقیقت این وجه ایجابی تحول، اقبال تام و همه جانبه به تفکر و اندیشه اسلامی است که به شیوه ای محققانه بر متون و منابع الهی و فرهنگ عریق اسلامی تکیه می زند و با اتکا به چنین ظرفیت های عظیم و غنی و عمیق اسلامی ای، در مسیر پیوسته، دشوار و حیاتی تولید تأسیسی، اصالی و مبدعانه علوم انسانی اسلامی گام برمی دارد.

مقدمه: توجه به بهداشت باروری و آموزش مناسب در این زمینه، برای سلامت جامعه به ویژه در شرایط بحرانی بسیار اهمیت دارد. زیرا با پرداختن به آن می توان باعث کاهش مرگ و میر و جلوگیری از بسیاری از بیماری ها شد و نیز به اقشار آسیب پذیرتر ( زنان و کودکان) کمک شایانی کرد. از آنجا که جوانان می توانند نقشی پررنگ در یادگیری و اشاعه آموخته هایشان در جامعه داشته باشند، سازمان جوانان جمعیت هلال احمر این مطالعه را با هدف بررسی تأثیر کارگاه آموزشی بهداشت باروری در بحران بر روی سطح آگاهی، نگرش و عملکرد جوانان داوطلب عضو انجام داده است. روش ها: در این مطالعه، یک کارگاه آموزشی بهداشت باروری در بحران برای گروه هایی از بانوان جوان عضو سازمان جوانان جمعیت هلال احمر در سه استان آذربایجان شرقی ، سمنان و کردستان برگزار شد. آگاهی، نگرش و عملکرد افراد شرکت کننده قبل و بعد از برگزاری کارگاه آموزشی مورد سنجش قرار گرفت و سپس مقایسه ای بر روی این شاخص ها انجام شد. مدرسین ، این کارگاه را با روش مشارکتی و تسهیل گری اداره کردند. یافته ها: میانگین نمرات پیش آزمون در استان آذربایجان شرقی ، سمنان و کردستان به ترتیب 45/14 ، 71/10 و 6/19 از 40 بود همین طور میانگین نمرات پس از اجرای کارگاه در این استان ها به ترتیب 04/28 ،11/25 و 55/27 بود. درصد پیشرفت آگاهی، نگرش و عملکرد به ترتیب 5/113 درصد، 4/209 درصد و2/43 درصد به دست آمد. آنالیز آماری نشان داد که آگاهی ، نگرش و عملکرد جوانان شرکت کننده در کارگاه بهداشت باروری در بحران ها در هر سه استان قبل و بعد از برگزاری کارگاه آموزشی تفاوت معنی دار داشته است. ( p1=0.00, p2=0.00, p3=0.00) نتیجه گیری: برگزاری کارگاه آموزشی بهداشت باروری در بحران ها با روش مشارکتی و تسهیل گری تأثیر زیادی در بهبود وضع آگاهی ، نگرش و عملکرد جوانان دارد. بنابراین لزوم اجرای چنین برنامه آموزشی و تداوم آن در این استان ها و سایر استان های کشور کاملاً احساس می شود.

این مقاله به بررسی هرمونتیکی متن سفرنامه ابن فضلان از سیاحان مسلمان قرن چهارم هجری پرداخته است. در واقع از منظری جدید به مقوله فهم و شناخت دیگر بودگی فرهنگی را بر اساس و قالب تز هرمنوتیکی گادامری مورد توجه قرار داده است. پرداختن به این سفرنامه با رویکردی نو بر پایه فاکتورهای از پیش تعیین یافته با توجه به فهم و مقوله انتزاعی سیاح از فرهنگ دیگری در جامعه جدیدی است که به آن گام نهاده. سیاح با مد نظر قرار دادن عوامل مؤثر در فرهنگ برداشت های خود را با در نظر گرفتن حیطه جغرافیایی خاص که در آن وقت خود را سپری نموده و به سفر پرداخته گزارش می دهد. عوامل مؤثر در جایگاه تخصصی هرمنوتیکی گادامر در ارائه این فاکتورها تعیین شده عبارتند از: زبان، جنسیت، شغل، ذهنیت، موقعیت و... است که در این مقاله به آنها توجه شده و دید تفسیری سیاح را از سرزمین های جدید شکل داده است. سفرنامه نویس در مقایسه با دیگر فرهنگ ها با ذهنیات نو در معرفی سنن آن ناحیه به معانی تازه ای دست خواهد یافت که در نتیجه برداشت های تفکری سفرنامه نویس را از مکان پیرامونی جدید که با آن مواجه شده به تصویر خواهد کشید.

افضل الدین محمد بن حسین بن محمد خوزه مَرَقی کاشانی، حکیم بزرگ اسلام و ایران در نیمه دوم قرن ششم و آغاز قرن هفتم است که با رساله های فارسی خویش در منطق و فلسفه شناخته شده است. آنچه در نوشته های وی مشهود است حاکی از نظریات بدیع در سبک نگارش و همچنین آراء فلسفی منحصر به فرد وی است که وی را از دیگر فلاسفه و عرفا متمایز می کند. آراء وی تا به آنجا حکایت از ذهن خلاق او می کند که صدرالمتالهین شیرازی فیلسوف بزرگ جهان اسلام از آراء کاشانی خصوصاً از رساله جاودان نامه اش بسیار تاثیر پذیرفته است. این اثر پذیری تا به جایی است که رساله اکسیرالعارفین خویش را که در مرحله بعد از نوشتن اسفار آغاز نموده با الهام از جاودان نامه به رشته تحریر در آورده است. ساختار اکسیر العارفین تا حد بسیار زیادی از جاودان نامه گرفته شده است و مطالب اکسیر العارفین نیز تحت تاثیر شدید جاودان نامه است. جاودان نامه رساله ای فلسفی-عرفانی است که حاوی مطالب ارزنده ای در حوزه شناخت جهان دنیوی و اخروی و همچنین شناخت انسان و نفس وی است اهمیت این رساله نزد صدرالمتالهین به گونه ای است که در ترجمه فقراتی از جاودان نامه که در اکسیر العارفین آمده است کمتر شاهد تغییر در اصل مباحث آن هستیم.