سارا صلح چی

در دهه های اخیر، حقوق مالکیت فکری به موازات پیشرفت های فنی و اجتماعی جامعه، با صدور آرای قضایی، مسیر تطور و تکامل خود را پیموده است. حمایت از صنعت سرگرمی که امروزه سهم چشمگیری از گردش اقتصادی را به خود اختصاص داده است، از جمله این پیشرفت ها به شمار می رود. چگونگی مالکیت شخصیت های ادبی و گرافیکی جزء جدایی ناپذیر صنعت سرگرمی است و حمایت از حقوق پدیدآورندگان آن ها از موضوعات چالش برانگیز نظام کپی رایت است. این مقاله می کوشد با روش تحلیلی توصیفی و شیوه ی گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای با بررسی رویه قضایی آمریکا به این پرسش پاسخ دهد که در رویه قضایی این کشور از شخصیت های ادبی و گرافیکی تحت چه شرایطی حمایت می شود و استثنائات این حمایت چیست؟ دستاورد پژوهشگران این است که رویه قضایی آمریکا بین شخصیت های ادبی و گرافیکی تفکیک قائل می شود و از شخصیت های گرافیکی به دلیل تأثیر بصری آن ها در ذهن خوانندگان به نسبت شخصیت های ادبی حمایت بیشتری به عمل می آورد. استفاده منصفانه، دکترین تکرار صحنه های مشابه و فن فیکشن از استثنائات حقوق پدیدآورنده در این خصوص محسوب می شود.

شخصیت های خیالی، ابتکارهای فرهنگی و فناورانه ای هستند که در نظام حقوق مالکیت فکری مورد حمایت قرار می گیرند و این حمایت، حقوق مادی و معنوی مشخصی را برای شخصیت ها به ارمغان می آورد. برای نمونه، در نظام حقوقی علائم تجاری، از شخصیت های خیالی به منظور جلوگیری از گمراهی مصرف کننده، شناسایی منبع واحد کالا و خدمات، حفظ شهرت و منع رقابت غیرمنصفانه حمایت می گردد. حمایت از نام، نمایش تصویری متمایز و لباس شخصیت های خیالی به عنوان علامت تجاری از مصادیق حمایت این نظام از شخصیت های خیالی هستند. بااین حال، قوانین ملی در اکثر کشور ها و اسناد بین المللی مربوط، مقررات جامعی را در این خصوص وضع نکرده اند؛ لیکن با بررسی رویه قضایی به ویژه رویه دادگاه های ایالات متحده آمریکا، می توان ابعاد حقوقی نظام حمایتی علائم تجاری را درمورد شخصیت های خیالی استخراج کرد. از این رو، این مقاله تلاش دارد با روش توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای، ابعاد، عناصر قابل حمایت، شرایط حمایت و نقض علامت تجاری شخصیت های خیالی را با استناد به قوانین و رویه قضایی تبیین کند. درنهایت یافته پژوهش نشان می دهد حمایت از شخصیت های خیالی در نظام حقوقی علامت تجاری به طیف وسیعی از عناصر ازجمله نام، ظاهر بصری، لباس و حتی گفته های مهم مرتبط و شعار شخصیت با احراز شرایط مورد نیاز تعلق می گیرد.  

پایه های اساسی مطبوعات -به عنوان رکن چهارم دموکراسی- خبرنگاران هستند. این اشخاص، به اعمال یکی از حقوق شناخته شده بشری، یعنی حق دسترسی آزاد به اطلاعات می پردازند. خبرنگاران از طریق اطلاع رسانی صحیح، روشن و دقیق از عملکرد مسئولین و مقامات، مردم را نسبت به اعمال وظایف و هم چنین خطاهای آنها آگاهی می بخشند؛ بنابراین اگر آزادی مطبوعات سلب نشود، آنها می توانند در پیشرفت و توسعه جامعه گام های مؤثری بر دارند. توجه به حقوق خبرنگاران به موجب اسناد بین المللی، ابزارهای قانونی و اخلاقی ارزشمندی را فراهم کرده است تا این حقوق در سرتاسر جهان تضمین شده و از آزادی بیان و اطلاع رسانی مستقل حمایت گردد. در این راستا، در چارچوب سازمان ملل متحد نیز فعالیت های متعددی صورت گرفته است؛ اما همواره خبرنگاران با مسائل متععدی روبرو بوده اند و حقوق آنان مورد تضییع قرار گرفته است. از این رو، سؤال پژوهش حاضر آن است که خبرنگاران در زمان صلح، تحت چارچوب اسناد سازمان ملل متحد دارای چه حقوقی می باشند؟ بدین منظور سعی شده است با روش توصیفی– تحلیلی و شیوه ی گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای به این سؤال داده شود. یافته های این پژوهش نشان می دهد که در راستای تضمین حقوق و آزادی های خبرنگاران، همکاری فعّال تر با سازمان ملل متحد و رعایت اسناد مرتبط، بسیار اهمیت دارد. این اقدامات می توانند به جلوگیری از نقض حقوق خبرنگاران؛ حمایت از آنان در مواجهه با محدودیت ها و تهدیدات؛ و تسهیل فعالیت های حرفه ای آنها کمک نماید.پایه های اساسی مطبوعات -به عنوان رکن چهارم دموکراسی- خبرنگاران هستند. این اشخاص، به اعمال یکی از حقوق شناخته شده بشری، یعنی حق دسترسی آزاد به اطلاعات می پردازند. خبرنگاران از طریق اطلاع رسانی صحیح، روشن و دقیق از عملکرد مسئولین و مقامات، مردم را نسبت به اعمال وظایف و هم چنین خطاهای آنها آگاهی می بخشند؛ بنابراین اگر آزادی مطبوعات سلب نشود، آنها می توانند در پیشرفت و توسعه جامعه گام های مؤثری بر دارند. توجه به حقوق خبرنگاران به موجب اسناد بین المللی، ابزارهای قانونی و اخلاقی ارزشمندی را فراهم کرده است تا این حقوق در سرتاسر جهان تضمین شده و از آزادی بیان و اطلاع رسانی مستقل حمایت گردد. در این راستا، در چارچوب سازمان ملل متحد نیز فعالیت های متعددی صورت گرفته است؛ اما همواره خبرنگاران با مسائل متععدی روبرو بوده اند و حقوق آنان مورد تضییع قرار گرفته است. از این رو، سؤال پژوهش حاضر آن است که خبرنگاران در زمان صلح، تحت چارچوب اسناد سازمان ملل متحد دارای چه حقوقی می باشند؟ بدین منظور سعی شده است با روش توصیفی– تحلیلی و شیوه ی گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای به این سؤال داده شود. یافته های این پژوهش نشان می دهد که در راستای تضمین حقوق و آزادی های خبرنگاران، همکاری فعّال تر با سازمان ملل متحد و رعایت اسناد مرتبط، بسیار اهمیت دارد. این اقدامات می توانند به جلوگیری از نقض حقوق خبرنگاران؛ حمایت از آنان در مواجهه با محدودیت ها و تهدیدات؛ و تسهیل فعالیت های حرفه ای آنها کمک نماید.

یکی از شماره های اخیر یکی از مجلات مشهور رایانه ای، این پرسش را طرح کرد که اگر یک اتومبیل خودران (رانندگی خودکار بدون راننده) عابر پیاده ای را بکشد، چه قوانینی قابل اعمال خواهد بود. این مقاله به بررسی پرسش، پیرامون مسئولیت قانونی در سیستم های رایانه ای هوش مصنوعی می پردازد. در این مقاله بحث می شود که آیا مسئولیت کیفری اساساً قابل اعمال است یا خیر؛ بر چه کسی ممکن است اعمال شود؛ و مطابق قانون مدنی، آیا هوش مصنوعی محصولی است که بتواند موضوع قانون طراحی محصول یا خدمت قرار بگیرد به نحوی که شامل شبه جرم ناشی از قصور و غفلت شود یا خیر. مسئله گارانتی های فروش نیز مورد توجه قرار گرفته است. همچنین به برخی محدودیت های عملی که سیستم های هوش مصنوعی دارای آن می باشند، پرداخته شده است.

در حقوق مالکیت فکری، از جمله در نظامِ حقوق مالکیت ادبی و هنری، با هدف ایجاد انگیزه برای آفریننده و حمایت از دستاوردهای خلاقانه وی، از آثار او حمایت به عمل می آید. یکی از این آثار، شخصیت های خیالی هستند که نقش تأثیرگذاری در زندگی روزمره و فعالیت های سرگرمی ما دارند. این شخصیت ها انواع گوناگونی را شامل می شوند که می توانند در آثاری چون فیلم، کتاب، برنامه رایانه ای و غیره تجلّی پیدا کنند. پرسش اساسی مقاله حاضر این است که آیا امکان حمایت مستقل از شخصیت های خیالی در نظام حقوق مالکیت ادبی و هنری وجود دارد؟ به این منظور با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، از رویه قضایی دادگاه ها، به ویژه آمریکا، برای تبیین مبانی حقوقی و تعریف عناصر، امکان و معیار حمایت از شخصیت های خیالی استفاده شده است. این رویه خود می تواند الگویی برای حقوق سایر کشورها از جمله ایران باشد. دستاورد پژوهش این است که با در نظر گرفتن آزمون های توصیف متمایز، داستان روایت شده و آزمون سه بخشی و رعایت شرایط آزمون های پیش گفته، امکان حمایت مستقل از شخصیت های خیالی در نظام کپی رایت وجود دارد

ارتباطات جهانی و روابط متنوع بین المللی موجب گردیده است که اصول نسبتا یکسانی در بودجه بندی کشورها طی سندی به صورت قانون انعکاس یافته و در تمامی مراحل بودجه مجرا و لازم الرعایه باشند. اصول مذکور اساساً باید در تمام مراحل بودجه مراعا باشند اما درعمل ممکن است تعدادی از آن ها در نظام محاسبات عمومی برخی از کشورها رعایت نگردند. ازمیان اصول بودجه ریزی، قانونی بودن، سالانه بودن، وحدت، جامعیت، شاملیت، عدم تهاتر، تعادل، تقدم درآمدها بر هزینه ها، پیش بینی و تقدم، برآوردی بودن درآمدها، محدود بودن مخارج، تخصیص، ناخالص بودن، انعطاف پذیری و تمرکزعایدات موردتصریح قانون گذار اساسی و عادی ایران قرارگرفته اند و اصول حاکمیت قانون، مسئولیت، صحت، تناسب، تناوب، کفایت، شفافیت، مدیریت، تنوع، تفکیک اعتبارات مستمر و غیرمستمر، قابلیت اعتماد، قابلیت پیش بینی، درعمل و به شکل ضمنی در نظام بودجه ریزی ایران کم وبیش موردتوجه قرار دارند. اصول وحدت، جامعیت، تخصیص، سالانه بودن، عدم تهاتر، تعادل، دقت، شفافیت، مدیریت صحیح مالی و محاسبه براساس واحدپول مشترک در مصوبه مالی شماره 1605 مصوب 25 ژوئن 2002 شورای وزیران اتحادیه اروپا مورداشاره قرارگرفته اند. ازمیان اصول مذکور، اصل تنظیم بودجه براساس واحدپول مشترک، خاص نظام بودجه بندی اتحادیه اروپا می باشد. بانک جهانی نیز در کتابچه راهنمای هزینه های عمومی که در سال 1998 منتشر نمود، اصول شاملیت، انضباط، قانونی بودن، انعطاف پذیری، قابلیت پیش بینی، قابلیت اعتراض، اطلاعات، درستی، شفافیت، مسئولیت و پاسخگویی را به عنوان معیار بودجه مطلوب بیان داشته است. پژوهش حاضر مطالعه ای تطبیقی دررابطه با اصول فوق بین نظام های محاسباتی ایران و اتحادیه اروپا در پرتو اصول معیار بودجه بندی در گزارش سال 1998 بانک جهانی می باشد.

انتخابات آزاد و مردم سالاری در اروپا در سطح جهان می توانند به واسطه استفاده مخرب از فناوری های نوین، به ویژه هوش مصنوعی مورد سوءاستفاده قرار گیرند. هوش مصنوعی می تواند به عنوان ابزاری برای تولید و انتشار اطلاعات نادرست یا تسهیل هدف گذاری خرد الگوی روانی رأی دهندگان در دوره پیش از انتخابات به کار رود. در عین حال، هوش مصنوعی می تواند به طور مؤثری با کاربردهای این چنینی از فناوری مقابله کند. این پژوهش روش هایی که به واسطه آن آزادی انتخابات و مردم سالاری از خلال گسترش هوش مصنوعی متأثر می شود را مورد بحث قرار می دهد.