مهدی غلامعلی

ویژگیهای حدیث پژوهی راویان، اولین عرصه جرح آنان در نزد رجالیان متقدم بوده است.  حدیث پژوهی راوی را می توان پایبندی به فرایند تحدیث دانست. در فرایند تحدیث راوی در دوره تحصیلات خویش از اساتیدی که شایستگی تدریس آنها اثبات شده است، حدیث می شنود. وسپس با ضبط درست روایات در دوره استادی اش، روایات را به نسل بعد منتقل می سازد. در گذشته قوانینی در این فرایند (از تحمّل تا اداء) میان جامعه علمی حدیثی آن روز حاکم بوده است. رجالیان نیز اگر فردی برخلاف فرایند تحدیث عمل می کرد، عملکرد او را تقبیح و نوعی ذم ویا جرح می شمردند. چه اینکه شرایط روایتگری او مخدوش می شد. رجالیان با عنایت به همین شرایط راوی، آنچه که در نقل روایات راوی آسیب می دانستند را به خوبی برشمرده اند تا آموزه های نادرست راوی وارد مجموعه آموزه های امامیه نشود ویا گاه با بیان نکات، قواعد و شیوه هایی، حدود آسیبهای روای را تبیین نموده اند تا برای محدثان کاملا قابل تشخیص بوده باشد.

هدف از اجرای این پژوهش، استخراج مؤلفه های اثربخش برنامه درسی مجازی به منظور دست یابی به نقاط مشترک در تحقیقات پیشین و ارائه چهارچوبی از نحوه پیاده سازی برنامه درسی مجازی با رویکرد مشارکتی بود. روش پژوهش، کیفی بود و با استفاده از راهبرد سنتزپژوهی اجرا شد. جامعه آماری شامل منابع مرتبط با هدف پژوهش بود که درمجموع از بین 112 پژوهش، 49 نمونه به صورت هدفمند انتخاب شد. سپس مؤلفه های اثربخش برنامه درسی دانشگاه های مجازی استخراج شد و با تحلیل آنها چهارچوبی برای ارائه برنامه درسی مجازی در دانشگاه های مجازی ارائه داده شد. نتایج تحلیل نشان داد که مهم ترین مؤلفه های اثربخش؛ مؤلفه های مشارکت، مؤلفه های درون دادی، ارزشیابی، منطقی و زیرساخت ها بود. پس از آن، با بررسی و توصیف مؤلفه های اثربخش در برنامه درسی مجازی بر اساس رویکرد مشارکتی، نه عامل، شامل مؤلفه های بازده مشارکت، ترکیب گروه، فناوری، تکالیف شغلی، نقش های گروهی، فرایندها و آموزش ها، زمان، آموزش مهارت های گروهی، دانش پیشین یادگیرنده و مشوق ها شناسایی شد.

شریف حسن بن حمزه مرعشی مامَطیری(د. 358ق.) محدث امامی سده چهارم هجری قمری است. درک مشایخ متعدد در طبرستان، خراسان، مکه، کوفه، ری، قم و سپس هجرت به بغداد، او را به حلقه میانی مدارس حدیثی متعدد مبدل ساخت. اثرگذاری وی در فرآیند انتقال میراث حدیثی به مدرسه بغداد به گونه ای است که نام او در شرح حال 125 راوی در فهرست اسماء مصنفی الشیعه نجاشی، الفهرست و مشیخه شیخ طوسی ذکر شد. وی علاوه بر انتقال میراث های مهم حدیثی به بغداد، استاد محدثانی همچون شیخ صدوق و شیخ مفید است. مسأله پژوهش، یافتن نقش ابنحمزه در فرآیند انتقال میراث حدیثی قم به بغداد است. پس از بازشناسی شخصیت وی، نخست با روش توصیفی تحلیلی، میراث مشایخ قمی ابن حمزه علی بن ابرهیم قمی، ابن بطه قمی، احمد بن ادریس قمی و احمد بن عبدالله برقی مورد ارزیابی قرار گرفت و سپس به مقایسه با محدثان معاصر و نقش آفرین در فرآیند انتقال میراث حدیثی قم به بغداد پرداخته شد. یافته های پژوهش، برای نخستین بار با سندپژوهی و تحلیل فهرستی طریق ابن حمزه به یافته های نوینی دست یافت که بر آن اساس، ادعای پیشتازی سایر انتقال دهندگان بر ابنحمزه در تمام ابعاد و انگاره غلط بودن طریق فهرستی وی به ابن بطه، ناصواب است.