قاسم عباسیان

چین به عنوان کشوری قدرتمند در نظام بین الملل و عضوی فعال در تغییر سناریوهای بین المللی محسوب می گردد. از طرفی این کشور به عنوان یک بازیگر فعال در محدوده آبی شرق آسیا، با تکیه بر توانمندی خاص خود، به دنبال تثبیت موقعیت راهبردی خود در تامین امنیت منطقه ای در قلمرو آبی و دریایی است. این محدوده آبی با تمرکز بر دریای چین جنوبی و وجود منابع انرژی، موقعیت ژئواستراتژیکی خاصی را دارا ست که می تواند مورد توجه سایر قدرتهای جهانی نیز قرار گیرد. دریای چین جنوبی، یک دریای نیمه بسته بین کشورهای چین (تایوان)، ویتنام، فیلیپین، مالزی و برونئی است. آبهای این دریای بسته همواره محل اختلاف کشورهای حاشیه نشین اطراف خود، بوده است. کشورهای پیرامونی چین در دریای جنوبی بالاخص قدرت های آسیای جنوب شرقی، چین را نیز به عنوان منبع تهدید در پیرامون خود قلمداد می کنند. پژوهش حاضر بر واکاوی مولفه های اثرگذار بر ادراک ژئواستراتژیک چین در دریای جنوبی چین ، سامان یافته است. ماحصل پژوهش حاضر اشاره دارد که با توجه به اهمیت و جایگاه مهم ژئواستراتژیکی و ژئواکونومیکی دریای جنوبی چین و رقابت و منازعه تاریخی موجود میان کشورهای مختلف، شرایط و تحولات منطقه ای به گونه ای پیش می رود که منجر به رویکرد چندجانبه گرایی و تاکید بر دیپلماسی پیرامونی است و با رفع تصور تهدید از جانب چین ، زمینه را برای تحقق ثبات منطقه ای با رویکرد تعامل اقتصادی و جلوگیری از پیدایش چالش های ژئوپلیتیکی در دریای چین جنوبی، فراهم می نماید.

رفتار سیاسی یک کشور در عرصه فرامرزی و جهانی، برگرفته از ژئوپلیتیک و اهداف معطوف به آن است. امروزه کشورهای دنیا تلاش می کنند با بهره گیری از عوامل ژئوپلیتیکی و سایر عوامل مؤثر بر قدرت ملّی نسبت به اتخاذ سیاست گذاری های مناسب در راستای پیشرفت همه جانبه، اقدام نمایند. با توجه به تغییرات موجود در نظام بین الملل، ایران نیز همگام با سیاست های جهانی، درصدد بازتعریف سیاسى و تبیین نقش و جایگاه منطقه اى و بین المللى خود است. بدون شک حفظ و ارتقاى چنین جایگاهى، تنها با ارائه هدفى جدید و واگذارى به پارادایم جدید، یعنى دسترسى به یک قدرت منطقه اى، امکان پذیراست. تبدیل شدن ایران به یک هژمون منطقه اى البته نه به صورت مکانیکى و فیزیکى و یا صرفاً ایدئولوژیکى، بلکه به صورتى که بتوان از قدرت هاى رقیب در منطقه جلوتر رود، نیاز به برنامه ریزى جامعی دارد. پژوهش پیش رو با بهره گیری از روش تفسیری تحلیلی، در تلاش است تا با فرض وجود رقابت های گسترده بین قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای در حوزه شمال اقیانوس هند، با توجه به نقش و عملکرد کشور ایران در آب های اقیانوس هند، ابتدا به تبیین و تحلیل رابطه نقش ژئوپلیتیک شمال اقیانوس هند در تدوین سیاست گذاری های جمهوری اسلامی ایران پرداخته و سپس به ابعاد گوناگون عوامل ژئوپلیتیکی در نقش آفرینی ایران در این منطقه، بپردازد و در نهایت به ارائه ی راهکار هایی برای بهبود عملکرد سیاست گذاری های جمهوری اسلامی ایران در این پهنه ی مهم بپردازد. در این راستا، کشور ایران با بسترسازی اجماع منطقه ای و جهانی، فرصت های جدیدی را برای تضمین منافع اقتصادی و امنیت ملی خود تولید می نماید.

اقیانوس هند، به عنوان تسهیل کننده تجارت جهانی و جریان آزاد انرژی از نقش ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی ویژه ای برخوردار بوده و کناره های آن، در محل تلاقی محورهای بزرگ ارتباط زمینی که آسیای شرقی و جنوب شرقی و آسیای جنوبی و... را به آفریقا، اروپا و هند متصل می سازد، قرار دارد . ایران و هند دو کشور مهم در منطقه بوده و در طول تاریخ با یکدیگر روابط تنگاتنگی داشته اند، از این رو ژئواکونومیک این دو کشور با یکدیگر ارتباط ویژ ه ای داشته و بررسی و شناخت عوامل موثر بر آن، حائز اهمیت است. در پژوهش پیش رو که ماهیتی بنیادی دارد و و در پی یافتن واقعیت ها و شناخت بازتاب های برخاسته از کنش متقابل جغرافیا، اقتصاد و سیاست است و با بهره گیری از روش تفسیری تحلیلی در پژوهش، به بررسی اثر ژئوپلیتیک ایران در مناسبات اقتصادی با کشور هند پرداخته شده است. با مطالعه اهم مفاهیم پیرامون موضوع مذکور که از مسائل مهم سیاست خارجی و سازمان های بین المللی است و همچنین از آنجا که میزان ارتباط با دولت های خارجی و سازمان های بین المللی یکی از نماد های توسعه یافتگی یک کشور می باشد، در پژوهش حاضر ارتباط بین روابط اقتصادی ایران و هند با جایگاه ژئواستراتژیک ایران و عوامل واگرا و همگرای موثر در توسعه اقتصادی دو کشور پرداخته شده است. نتایج حاصل از این پژوهش، حاکی از آن است که کشور هند می تواند به عنوان پیوند دهنده ارتباط بین کشورهای حوزه آسیای مرکزی و قفقاز با کشور هند باشد و انتظار می رود که شاهد افزایش چشمگیری در تقویت همگرایی بین ایران و کشور هند باشیم.

هدف از تحقیق پیش رو، تاثیر مخاطرات زیست محیطی معدنکاری طلای آق دره از منظر ژئوپلیتیکی بر امنیت کشور است که در آن به بررسی عملیات معدنکاری طلای آق دره پرداخته شده که در محدوده شهرستان تکاب(از توابع آذربایجان غربی) واقع و عملیات احداث آن در سال 1382 شروع گردیده، به دلیل عدم رعایت استانداردهای لازم در فرآیند چرخه تولید (اکتشاف، استخراج مواد طبیعی و تبدیل آن به تولیدات صنعتی، مصرف انرژی، تولید مواد پسماند) محدوده اطراف را با چالش های اساسی مواجه نموده و به تبع آن حوزه های مختلف با محیط زیست، مصرف انرژی، ایمنی و بهداشت را متاثر نموده است. با توجه به گسترش صنایع و خدمات، پدید آمدن کلان شهرها و افزایش جمعیت، کشور ایران نیز به مانند سایر کشورها برای تامین نیازمندیهای خود، به دلیل عدم رعایت استانداردهای زیست محیطی باعث از بین رفتن بخشی از منابع طبیعی تجدید نشدنی خود گردیده است. این پژوهش نشان می دهد عملیات معدنکاری طلای آق دره به دلیل عدم رعایت مقررات زیست محیطی، زمینه های هفتگانه امنیت این منطقه را که شامل اقتصادی، غذایی، بهداشتی، محیط زیستی، شخصی، اجتماعی و سیاسی می باشد، با بحران مواجه ساخته به گونه ای که امکان جبران آن نه تنها در کوتاه مدت، بلکه در بلندمدت نیز وجود ندارد.