ناهید هاشمی امین

شبکه های اجتماعی باعث ایجاد تغییرهای اساسی در نحوه ارتباط و تعامل مردم شده و اثرات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی زیادی به همراه دارد. هدف این پژوهش، تحلیل نقش شبکه های اجتماعی بر کاربران روستایی در استان خوزستان (دهستان کوت عبدالله) است. ابزار اصلی گردآوری داده ها در این پژوهش پرسشنامه است. روایی پرسشنامه را استادان و متخصصان مرتبط با موضوع تأیید کردند و به منظور پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که برای بخش های مختلف پرسشنامه نتایج قابل قبولی به دست آمد. جامعه آماری پژوهش شامل افرادی است که به شبکه های اجتماعی دسترسی دارند و در دهستان کوت عبدالله ساکن هستند. به صورت تصادفی دو روستای عمیره و مظفریه و 133 نفر با استفاده از فرمول کوکران به عنوان نمونه مورد بررسی انتخاب شدند. این تحقیق با روش توصیفی تحلیلی به انجام رسیده و برای آزمون های آماری از نرم افزارهای Lisrel 8.8 و SPSS 23 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد استفاده از شبکه های اجتماعی بر سازه های اجتماعی فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و عملکرد فردی تأثیر گذاشته است. بررسی شاخص های برازندگی نشان می دهد، مدل اندازه گیری، برازش مناسب و مقبولی دارد.    

تحقیق حاضر، با هدف امکان سنجی ایجاد انجمن آب بران با استفاده از روش استروم در دهستان مهربان سفلی در شهرستان کبودرآهنگ، به روش توصیفی- تحلیلی به انجام رسید. افزون بر مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات منظم، از پرسشنامه به عنوان ابزار اصلی گردآوری داده های میدانی استفاده شد. روایی صوری پرسشنامه به تأیید استادان و متخصصان مرتبط موضوع رسید؛ و به منظور ارزیابی پایایی آن، از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد، که 0/90 به دست آمد. جامعه آماری شامل 107 نفر از کشاورزان این دهستان به صورت تصادفی ساده انتخاب شد. آزمون های آماری با بهره گیری از نرم افزارهای SPSS23 صورت گرفت. نتایج تحقیق نشان داد که همه قواعد برای تشکیل انجمن آب بران ضروری است؛ اما از آن میان، هزینه- منفعت و اطلاعات ضروری ترین قواعد مورد نیاز در دهستان یادشده به شمار می روند و در حال حاضر، بستر نهادی ایجاد انجمن آب بران در این دهستان مهیا نیست. از این رو، پیشنهاد شد که با شناسایی ظرفیت های موجود در دهستان مهربان سفلی، کسب وکارهای غیرزراعی توسعه یابد تا به موازات کشاورزی، امکان ایجاد منابع گوناگون کسب درآمد فراهم شود و همچنین، آموزش هایی برای جلوگیری از حفر چاه های غیرمجاز در این دهستان در راستای حفاظت از آب های زیرزمینی و نیز تشویق کشاورزان به کشت ارقام با نیاز آبی کمتر و بهره گیری از روش های نوین آبیاری در راستای افزایش بهره وری منابع آب به آنها ارائه شود. افزون بر این، نتایج نشان داد که نگرش نسبت به انجمن آب بران با تمایل به عضویت در آن دارای رابطه ای معنی دار است؛ بنابراین، پیشنهاد شد که با برگزاری کلاس های آموزشی و ترویجی و بهره گیری از فیلم های آموزشی و رسانه های محلی نظیر رادیوی استانی و دیگر منابع اطلاعاتی در راستای ارتقای سطح آگاهی و دانش کشاورزان در زمینه مزایای مشارکت، زمینه همکاری و همیاری آنها در مدیریت منابع آب فراهم شود.

این تحقیق با هدف تحلیل تأثیرات کشت وصنعت بر بهبود دارایی های معیشتی کارگران کشت وصنعت میان آب در استان خوزستان و به روش توصیفی تحلیلی به انجام رسیده است. علاوه بر مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات منظم، از پرسش نامه به مثابه ابزار اصلی گردآوری داده های میدانی استفاده شد. روایی صوری پرسش نامه به تأیید استادان و متخصصان مرتبط موضوع رسید و به منظور پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که نتیجه آن برای سرمایه طبیعی (84/0)، انسانی (77/0)، اجتماعی (84/0)، فیزیکی (85/0) و اقتصادی (75/0) حاصل شد. جامعه آماری شامل همه کارگران کشت وصنعت میان آب است که مشتمل بر 500 خانوار هستند و از این میان، با استفاده از فرمول کوکران 140 نفر از کارگران، مثابه نمونه تحت بررسی انتخاب شدند. برای انجام آزمون های آماری از نرم افزارهای LISREL8.8 و SPSS18 استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که سازه های سرمایه طبیعی، سرمایه انسانی، سرمایه اجتماعی، سرمایه فیزیکی و سرمایه اقتصادی برای سنجش تأثیرات کشت وصنعت میان آب با توجه به مقدار گزارش شده شاخص های برازندگی (نیکویی برازش مطلق (90/0AGFI= و 94/0GFI=)، تطبیقی (97/0NNFI=، 98/0CFI=) و برازندگی فزایند (98/0=IFI)، مقتصد (066/0=RMSEA و 51/1=x2/df)، مشاهده می شود که مدل اندازه گیری برازش مناسب و مقبولی دارد. سرمایه طبیعی (90/0λ=) قوی ترین شاخص برای سنجش معیشت پایدار خانوارهای کارگران کشت وصنعت میان آب است.

گردشگری به طور فزاینده ای با مسئله ی کاهش فقر در کشورهای درحال توسعه دارای پیوند مستقیم بوده و به کار گرفته می شود. چارچوب معیشت پایدار توریسم محور (SLFT)، یکی از رویکردهای تحلیلی جدید، در زمینه توسعه روستایی است که در سال های اخیر برای بررسی توسعه روستایی و کاهش فقر، بسیار مورد توجه و کاربرد قرار گرفته است. بنابراین، این تحقیق با هدف تحلیل پیامدهای معیشت (اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و نهادی پایدار) گردشگری در روستاهای ملهم دره و ترخین آباد همدان به صورت پیمایشی انجام شد. جامعه آماری ۳۰۱ نفر از سرپرست خانوارهای روستایی را تشکیل داده که با استفاده از فرمول کوکران و به صورت تصادفی ساده ۱۴۰ نفر به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. ابزار مورد استفاده برای جمع آوری داده ها پرسشنامه بود که روایی صوری آن به وسیله اساتید و متخصصین نرم افزار موضوعی تأیید و پایایی ضریب آلفای کرونباخ (81/0= α) حاصل شد. جهت انجام آزمون های آماری از نرم افزارهای SPSS 21 استفاده شده است. نتایج تحلیل عاملی، نشان می دهد که چهار عامل در مجموع 14/50 درصد واریانس کل را تبیین کرده اند و از دیدگاه جامعه ی مورد مطالعه، چهار مؤلفه ی پیامدهای اقتصادی پایدار، پیامدهای اجتماعی پایدار، پیامدهای زیست محیطی پایدار، پیامدهای نهادی پایدار به ترتیب از مهم ترین مؤلفه های مؤثر مربوط به پیامدهای معیشت پایدار گردشگری روستایی هستند.

پژوهش حاضر با هدف کلی بررسی وضعیت ناامنی غذایی و عوامل مؤثر بر آن در جامعه روستایی دهستان بستان در استان خوزستان انجام شد. روش تحقیق پیمایشی بود و از پرسشنامه استاندارد مقیاس ناامنی غذایی خانوار (HFIAS) استفاده شد. همچنین، با استفاده از روش کوکران، 101 نفر سرپرست خانوار روستایی به روش تصادفی ساده انتخاب شدند و میزان پایایی پژوهش با کمک آلفای کرونباخ 78/0 به دست آمد. نتایج پژوهش نشان داد که فقط 73/26 درصد از خانوارهای روستایی بررسی شده در امنیت کامل غذایی هستند و 27/73 درصد از آنها در درجات مختلف ناامنی غذایی به سر می برند. نتایج تحلیل همبستگی نیز نشان داد که وضعیت اقتصادی، سرمایه اجتماعی (حمایت، اعتماد)، و دانش تغذیه ای با ناامنی غذایی خانوار رابطه معنی دار دارند. همچنین، بر پایه نتایج تحلیل مسیر، تأثیرگذارترین متغیر بر ناامنی غذایی خانوارهای روستایی مورد مطالعه دانش تغذیه ای است. 

گردشگری روستایی ازجمله زمینه های مؤثر در توسعه ی روستا و پایداری معیشت مناطق روستایی بوده و در برنامه ریزی های برخی از کشورها منابع قابل توجهی از بودجه را به خود اختصاص می دهد. روستای نوره واقع در شهرستان سنندج؛ با داشتن توان بالای جغرافیایی و اکولوژیکی از موقعیت مناسبی در جذب گردشگر برخوردار است. پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از مدل  SWOT، راهبردهای مناسب را در زمینه توسعه پایدار گردشگری روستایی ارائه می نماید. روایی ابزار تحقیق با استفاده ازنظر کارشناسان تأیید و پایایی آن با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ محاسبه گردید (92/0=α). جامعه مورد بررسی شامل سرپرستان خانوار روستا و از کارشناسان و مدیران مرتبط انتخاب گردیدند. یافته های تحقیق نشان داد از میان استراتژی های چهار گانه برای توسعه ی گردشگری روستای نوره از نظر دو گروه جامعه آماری استراتژی های رقابتی مناسب ترین استراتژی می باشد. استفاده از بخش خصوصی به سرمایه گذاری در این روستا، بهره مندی از نیروی انسانی، توجه به صنایع دستی، اشتغال و مشارکت زنان از طریق سرمایه گذاری آموزشی و طراحی سازوکارهای جلب مشارکت آنان ازجمله برخی از راهبردهای شناسایی شده است.

گردشگری روستایی از راهبردهای مؤثر در توسعه ی روستا و پایداری معیشت مناطق روستایی است که از لحاظ پایداری ابعاد مختلف اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی دارد. روستای نوره، واقع در شهرستان سنندج استان کردستان، با داشتن توان بالای اکولوژیکی از ظرفیت و موقعیت مناسبی در جذب گردشگر برخوردار است. این تحقیق با هدف تحلیل آثار اجتماعی، اقتصادی و محیطی گردشگری این روستا به صورت پیمایشی انجام شده است. جامعه ی آماری 330 نفر سرپرست خانوار در روستای مذکور را تشکیل داده که با استفاده از فرمول کوکران و به صورت تصادفی120 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. علاوه بر مطالعات کتابخانه ای، ابزار مورد استفاده برای جمع آوری داده ها پرسشنامه بود که روایی صوری آن به وسیله اساتید و متخصصین موضوعی تایید و پایایی  آن با ضریب آلفای کرونباخ (85/0= α) تعیین گردید. جهت انجام آزمون های آماری از نرم افزار  SPSS 18 استفاده شد. به منظور بررسی برازش مدل اندازه گیری مربوط به سازه ی آثار گردشگری، داده ها با نرم افزار LISREL 8.8   و با روش تحلیل عاملی تأییدی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. نتایج تحلیل عاملی آثار اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی گردشگری نشان داد که از میان این سه عامل، «عامل اجتماعی» با ضریب تأثیر 55/0 بیش ترین میزان واریانس(با تبیین حدود30/0درصد از کل واریانس) به خود اختصاص داده و سهم قابل توجهی از آثار گردشگری روستایی را تبیین نمود. همچنین شاخص های نیکویی برازش مطلق (91/0 AGFI= و 92/0 GFI=)، تطبیقی(91/0NNFI= ، 90/0CFI= ) و مقتصد (075/0 = RMSEA و 818/1 = ) برازش عالی و مناسب مدل اندازه گیری آثار گردشگری روستای نوره با داده های مشاهده شده تأیید نمودند.