محمد محمدظاهری

با توجه به تأثیرگذاری زیاد تصمیمهای مدیران عالی در سطوح مختلف جامعه همراستایی سبک مدیریتی این مدیران با راهبردهای اصلی کشور ضرورتی انکارناپذیر است. جمهوری اسلامی ایران متناسب با راهبردهای خود سبک نوینی از حکمرانی و بهتبع آن الگوی مدیریت در سطح عالی را ارائه داد که برخی از مدیران سطوح عالی در راستای تحقق اهداف نظام و در طی 40 سال اخیر مطلوب عمل کرده و برخی دیگر دچار ضعفهایی بودند. شهید سپهبد قاسم سلیمانی بهعنوان تنها مدیر عالی در نظام جمهوری اسلامی که موفق به گرفتن نشان ذوالفقار از رهبری معظم ایران شده است نهتنها در عملکرد شغلی خود موفق بود بلکه با محبوبیتی کمنظیر در سطوح و سلایق مختلف جامعه همراه شد. در این پژوهش کاربردی اکتشافی، با رویکرد آمیخته و با هدف ارائه الگوی مدیریتی مطلوب برای مدیران عالی در جمهوری اسلامی ایران مبتنی بر سبک مدیریت شهید سلیمانی با استفاده از تحلیل مضمون مصاحبهها، فیلمها و دادههای متنی مرتبط با شهید سلیمانی، 44 مضمون پایه، 17 مضمون سازماندهنده و شش مضمون فراگیر از طریق نرمافزار مکس کیو. دی. آ. (2018) مشخص شد. مضمونهای فراگیر برای الگوسازی ساختاری تفسیری در محیط نرمافزاری متلب در اختیار 30 نفر از خبرگان قرار گرفت که به شیوه گلوله برفی انتخاب شده بودند. مبانی اعتقادی بهعنوان اثرگذارترین مضمون در سطح چهارم، زمینههای فردی در سطح سوم، مشیهای سیاسی فرهنگی اقتصادی و سیاسی در سطح دوم، و زمینههای شغلی بهعنوان اثرپذیرترین مضمون در الگوی پیشنهادی در سطح اول قرار گرفت. پیشنهاد میشود مدیران عالی از ویژگیهایی همچون روحیه انقلابی، وحدتآفرینی بین مسئولان و مسئولیتپذیری این شهید تأثیر بیشتری بپذیرند.

با وجود تأکید بر بکارگیریِ منابع انسانی نخبه در تصمیم سازی ها و اجرای تصمیمات در سازمان های دولتی، در عمل، تعداد قابل توجهی از مدیران در سطوح مختلف، به دلایل گوناگون و با استراتژی های متفاوت، از بکارگیری و تعامل مؤثر با نخبگان طفره می روند. پژوهش اکتشافی-کاربردی حاضر با رویکردی آمیخته و با هدف واکاوی استراتژی های نخبه گریزی مدیران در سازمان های دولتی ایران انجام شده است. در بخش کیفی، داده های موردنیاز از طریق مطالعه کتابخانه ای منابع موجود و مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 15 تن از خبرگان سازمان های دولتی شهر همدان و همچنین تحلیل محتوای کیفی مصاحبه ها جمع آوری شد. در بخش کمی، ابتدا با استفاده از روش دلفی فازی، اتفاق نظر خبرگان پیرامون استراتژی های شناسایی و دسته بندی شده، احصا و در ادامه، به منظور رتبه بندی استراتژی های کلی و استراتژی های مرتبط با هر یک از آنها، 108 نفر از جامعه 153 نفری خبرگان سازمان های دولتی شهر همدان (مطابق جدول مورگان) به شیوه تصادفی انتخاب شدند. ضمن اینکه پرسشنامه های جمع آوری شده برای رتبه بندی استراتژی ها با روش سوارا مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها نشان دادند مدیران از 39 استراتژی در قالب 4 استراتژی کلی به ترتیب اولویت: فردی، مدیریتی، سازمانی و شغلی، استفاده می کنند.

توانایی یک سازمان در استقرار فرهنگ سازمانی مطلوب مزیت بزرگی است که می تواند در تسهیل رسیدن به اهداف سازمانی نقش بزرگی را ایفا کند. از سوی دیگر آسیب شناسی و پی بردن به چالش ها و موانع پیاده سازی فرهنگ سازمانی مطلوب نیز برای یک سازمان اهمیت بالایی دارد. در پژوهش حاضر باهدف مدل سازی چالش ها و موانع رفتاری کارکنان در استقرار فرهنگ سازمانی مطلوب با محوریت سازمان های دولتی با رویکردی آمیخته ابتدا منابع موجود و مصاحبه های انجام شده با 210 خبره در 15 سازمان دولتی(تولیدی-خدماتی-نظامی  امنیتی) با روش تحلیل محتوای کیفی جهت دار کدگذاری و تحلیل شدند که در نهایت109 زیر مقوله ،26مقوله  و 10تم احصا شدند برای روایی یافته ها در این مرحله از روش ارائه بازخورد به خبرگان برای روایی و روش پایای کوهن برای پایایی استفاده شد. در مرحله بعد به منظور مدل سازی چند سطحی تم ها و تعیین اثرگذاری و اثرپذیری آن ها با روش مدل سازی ساختاری تفسیری پرسشنامه های ساختاری تفسیری تکمیل شده توسط خبرگان جمع آوری و داده ها با استفاده از نرم افزار متلب تحلیل شدند. در نهایت تم های دین ابزاری، تصور عقل کلی، ضعف عقلانیت و اصالت سلسله مراتب به عنوان اثرگذارترین تم ها در سطح سوم  و تم های ظاهرگرایی، بخشی نگری و فردگرایی معیوب در سطح دوم قرار گرفتند. تم های بی تفاوتی، فقر اعتماد و طلبکاری به عنوان اثرپذیرترین تم ها در سطح اول مدل قرار گرفتند. در قسمت پایانی پژوهش نیز پیشنهادهایی به منظور برطرف ساختن این موانع و چالش ها ارائه گردید.

استفاده از منابع انسانی نخبه در تصمیم سازی ها و اجرای تصمیات اتخاذ شده در سازمان های دولتی ضرورتی پذیرفته شده از سوی بسیاری از مدیران و خبرگان سازمانی می باشند، با این وجود در عمل تعداد قابل توجهی از مدیران در سطوح مختلف به دلایل مختلف و با استراتژی های متفاوت از بکارگیری و تعامل موثر با نخبگان طفره می روند. پژوهش حاضر با هدف واکاوی استراتژی های نخبه گریزی مدیران در سازمان های دولتی ایران با رویکردی ترکیبی انجام شده است. در بخش کیفی داده های مورد نیاز از طریق مطالعه کتابخانه ای منابع موجود و مصاحبه های نیمه ساختار یافته با 15 نفر از خبرگان سازمان های دولتی شهر همدان و تحلیل محتوای کیفی مصاحبه ها احصا شد.جامعه آماری در هر دو بخش کیفی و کمی پژوهش خبرگان شاغل در سازمان های دولتی شهر همدان بودند.در بخش کمی ابتدا با استفاده از روش دلفی فازی اتفاق نظر 15 خبره (مرحله مصاحبه) پیرامون استراتژی های شناسایی شده و دسته بندی آنها احصا گردید. در ادامه به منظور رتبه بندی استراتژی ها مطابق جدول مورگان 108 پرسشنامه به شیوه تصادفی بین جامعه 153 نفری خبرگان سازمان های دولتی شهر همدان توزیع شد. پرسشنامه های جمع آوری شده برای رتبه بندی استراتژی ها با روش سوارا مورد تحلیل قرار گرفتند.یافته ها نشان دادند مدیران از 39 استراتژی در قالب 4 استراتژی کلی به ترتیب اولویت: فردی،مدیریتی،سازمانی و شغلی استفاده می کنند. در پایان پژوهش نیز پیشنهاد های اجرایی و پژوهشی ارائه شده است.

در عصری که توجه به اطلاعات و داده در سازمان ها، منجر به رشد عملکرد و ذهنیت مثبت نسبت به سازمان می شود، در سازمان های بزرگ دولتی شاهد کم توجهی به داده و داده محوری هستیم که این موضوع منجر به بی بهره شدن سازمان از مزایای سازمان داده محور خواهد شد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و مدل سازی چالش های استقرار فرهنگ داده محور در سازمان های دولتی ایران به منظور رفع موانع و استقرار فرهنگ داده محور در سازمان های مذکور انجام شده است. منظور از سازمان های دولتی در پژوهش حاضر (محدوده پژوهش) سازمان های تابع وزارت دفاع (ودجا) می باشد. این پژوهش کاربردی-توصیفی در پارادایم تفسیرگرایی و با رویکردی آمیخته (کیفی-کمی) انجام شده است. داده ها با استفاده از روش های مطالعه منابع دانشی موجود، مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسش نامه ساختاری تفسیری گردآوری و با استفاده از روش های تحلیل محتوای کیفی جهت دار و مدل سازی ساختاری تفسیری تحلیل شدند. جامعه آماری پژوهش حاضر در هر دو بخش کمی و کیفی این پژوهش، شامل خبرگان فرهنگ سازمانی و علم داده در سازمان های دفاعی بودند که با روش نمونه گیری هدفمند و تا رسیدن به اشباع نظری 16 مصاحبه انجام شد. خروجی تحلیل محتوا به منظور بررسی روایی ابعاد و مؤلفه های استخراج شده در اختیار خبرگان گذاشته شد و جرح وتعدیل لازم صورت گرفت و پایایی خروجی تحلیل محتوا با روش هولستی سنجیده شد که ضریب آن 0.8 حاصل گردید. نتیجه منجر به طراحی مدل چالش های استقرار فرهنگ داده محور در سازمان های دفاعی گردید. یافته ها نشان داد که 8 بعد سازمانی، تصمیم گیری، بافتار داده، فرهنگ محیطی، مدیریتی، استراتژیک، لجستیکی، فردی-شخصیتی به عنوان چالش های مهم و کلیدی در مسیر استقرار فرهنگ داده محور هستند که این ابعاد مدل یکپارچه مذکور را شکل می دهند و این ابعاد با یکدیگر در تعامل هستند. نتایج همچنین نشان داد که مؤثرترین و تأثیرگذارترین بعد فرهنگ محیطی می باشد و ابعاد لجستیک، بافتار داده و مؤلفه های فردی- شخصیتی اثرپذیرترین ابعاد احصا شدند.

امروزه، سازمان ها با توجه به شرایط رقابتی و پویایی محیط، نشاط سازمانی را به عنوان نیازی بلندمدت و استراتژیک قلمداد می کنند. در این پژوهش، ضمن بررسی و مطالعه دانش موجود 30 عامل اثرگذار بر نشاط سازمانی در سه حوزه نهاده های سازمانی، شرایط و اقدامات داخلی و عوامل محیطی دسته بندی، استخراج و در قالب پرسشنامه با طیف لیکرت از بیشترین(5) تا کمترین اثر(1) در اختیار 25 تن از خبرگان مدیریت و مدیران سازمان های کوچک استان همدان(به شیوه گلوله برفی) قرار گرفت سپس 8 عامل که بیشترین اثر را بر نشاط سازمان های کوچک استان همدان داشتند، احصاء شد و با کمک مدیران این سازمان ها و از طریق روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) و با کمک نرم افزار Expert choiceبه ترتیب:عقلانیت سازمانی، عدالت سازمانی، کارمندیابی، جبران خدمت، ارزش های اخلاقی، نیمرخ ذی نفعان، یادگیری سازمانی، ساختار اولویت بندی شدند.

ن مدیریت دولتی به عنوان نحله ای که به دنبال تحقق حداکثر منفعت عمومی برای حداکثر افراد جامعه است. در سیر تکوینی خود با نظریه های متعددی تبیین شده است. پژوهش حاضر با رویکردی کیفی، هدف اکتشافی و به لحاظ نتیجه بنیادی در دوبخش انجام شده است. در بخش نخست که نقد نظریه های غالب در فضای دانشی مدیریت دولتی و جابه جایی مدیران آن است. داده ها از طریق مطالعه کتابخانه ای دانش موجود و مصاحبه نیمه ساختاریافته با 21 خبره دانش مدیریت دولتی گردآوری شدند و سپس خروجی تحلیل محتوای کیفی داده ها و نقد های احصا شده در اختیار خبرگان قرار گرفت و در سه مرحله جرح و تعدیل نظرات خبرگان انجام و مورد تأیید نهایی تمامی خبرگان مشارکت داده شده در پژوهش قرار گرفت. در بخش دوم با استفاده از روش استراتژی استدلال استعاره ای به عنوان یکی از شیوه های نظریه پردازی در پارادایم نمادین تفسیری و با طی گام های روش نظریه پردازی دانایی فرد (1386) به منظور تبیین ماهیت و کارکرد مدیریت دولتی و جابه جایی مدیران نظریه ای نوین در حوزه دانشی مدیریت دولتی با عنوان نظریه ابرهای بارانی ارائه شد. جامعه آماری پژوهش حاضر خبرگان دانش مدیریت دولتی ایران بودند که نمونه ای 21 نفری (خبرگان مرحله اول پژوهش) از آن ها به شیوه هدفمند جهت مشارکت در فرایند انجام پژوهش انتخاب شدند. نظریه ارائه شده با استفاده از استعاره ابرهای بارانی، رویکردی جامع و کل نگر در تبیین ماهیت و کارکرد مدیریت دولتی به ویژه جابه جایی مدیران دولتی داشته است و در عین حال ابهام ها و سؤالات مغفول در نظریه های پیشین را بررسی و این موارد را با نگاهی نقادانه در نظریه ای جدید در نظر گرفته است. از سوی دیگر، این نظریه توانایی و انعطاف لازم برای تبیین و توصیف مدیریت دولتی در کشورهای توسعه یافته، در حال توسعه و توسعه نیافته را به همراه داشته و از قدرت انتقال مفاهیم قابل قبولی برخوردار است.

بازار سرمایه وتشویق حضور قشرهای مختلف در این بازار با وجود ظرفیت ها و فرصت هایی که برای توسعه اقتصادی می تواند فراهم کند در صورتی که از ابعاد گوناگون مورد مداقه قرار نگیرد میتواند به عنوان یک تهدید عمل کند. حضور یکباره بخش زیادی از کارکنان سازمان های دولتی در این بازار و همزمانی فعالیت در آن با وقت اداری می تواند موجب چالش هایی برای ذی نفعان سازمان شود. پژوهش حاضر با هدف واکاوی چالش های پیشایندی حضور کارکنان سازمان های دولتی در بازار سرمایه در وقت اداری رویکردی آمیخته را در پیش گرفت و پس از مصاحبه با 20 نفر از خبرگان سازمان های دولتی شهر همدان و با مطالعه عمیق منابع موجود داده های گردآوری شده با روش تحلیل مضمون تحلیل شدند و بعد از احصای 38 مضمون پایه، 15 مضمون سازمان دهنده و 4 مضمون فراگیر شبکه مضامین نیز ترسیم شد. در ادامه مضامین فراگیر با استفاده از روش ساختاری تفسیری مدلسازی شدند. نتایج پژوهش نشان داد در مدل سه سطحی ساختاری تفسیری چالش های مدیریتی به عنوان اثر گذارترین چالش در سطح سوم بر چالش های سازمانی و شغلی در سطح دوم اثر می گذارند و چالش های سازمانی و شغلی نیز برچالش های فردی به عنون اثرپذیرترین سطح اثر می گذارند. در پایان پژوهش نیز پیشنهاد های اجرایی و تحقیقاتی ارائه شده است.

زمینه و هدف : سازمان های دولتی با توجه به ماهیت و هدف خود نیازمند مدیرانی هستند که با وجود تهدید های گوناگون حتی از دست دادن برخی امتیازها باز هم به هنگام تصمیم گیری، شجاعت و اخلاق مداری خود را حفظ کنند. این پژوهش با هدف مدلسازی سنجش شجاعت اخلاقی مدیران ارشد در سازمان های دولتی ایران انجام شده است.  روش : در پژوهش توسعه ای - کاربردی حاضر، با رویکردی کیفی - کمی، ابتدا از طریق دانش موجود، شجاعت اخلاقی و مصاحبه با خبرگان، ابعاد و شاخص های اثرگذار احصاء شدند سپس با غربال آنها با روش دلفی فازی، مهم ترین شاخص ها و ابعاد انتخاب شدند و با روش ساختاری تفسیری مدلسازی انجام شد. به منظور سنجش شجاعت اخلاقی، با اقتباس از مدل سبک های رهبری بلیک و موتون و تأیید 15 تن از خبرگان به شیوه دلفی فازی مدل نهایی ارائه شد. یافته ها : در این پژوهش مدل ساختاری تفسیری از عوامل مؤثر بر شجاعت اخلاقی مدیران ارشد، همین طور مدل دو بعدی و پنج بخشی طبقه بندی مدیران بر مبنای شجاعت اخلاقی با احتساب امتیاز های کسب شده در پرسشنامه استاندارد طراحی شده در پژوهش، ارائه شد. نتایج : در سطح اول مدل ارائه شده عوامل محیطی، در سطح دوم عوامل سازمانی (اثرگذار ترین)، مدیریتی، فردی و در سطح سوم عوامل شغلی (اثرپذیرترین) قرار می گیرند. همچنین مدل نهایی طبقه بندی که بر مبنای امتیاز حاصل از پرسش نامه مدیران ارشد در یکی از 5 گروه (مدیران منجی، مدیران مرگبار، مدیران بی باک، مدیران مطیع و مدیران محافظه کار) قرار می گیرند، ارائه شد.

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر رهبری زهرآگین بر سکوت سازمانی کارکنان در مراحل مختلف چرخه حیات سازمان های دانش بنیان انجام پذیرفت. رویکرد این پژوهش از نوع کیفی بوده و اطلاعات گردآوری شده به دو شیوه اطلاعات میدانی(مصاحبه) و منابع کتابخانه ای گردآوری شده است که برای جمع آوری اطلاعات مورد نظر از دو مصاحبه نیمه ساختاریافته ای با20 تن از خبرگان(مدیران شرکت های دانش بنیان، اساتید دانشگاه) با استفاده از نمونه گیری گلوله برفی به عمل آورد که برای پایایی آن ها به دو شیوه(کدگذاری در دو مقطع زمانی) و میان دو کدگذار(بهره گیری از فردی دیگر جهت کدگذاری مصاحبه ها به شیوه تحلیل تم) اندازه گیری شد که به ترتیب 77% و 79% محاسبه گردید. داده های به دست آمده با روش تحلیل تم مورد بررسی قرار گرفتند. یافته های این پژوهش نشان می دهد که رهبری زهرآگین در سازمان های دانش بنیان در مرحله کارآفرینی و شکل گیری اولیه منجر به کاهش سکوت سازمانی کارکنان، در مراحل کنترل(رسمیت) و پیچیدگی افزایش سکوت سازمانی کارکنان و در نهایت مرحله افول موجب کاهش سکوت سازمانی کارکنان سازمان های دانش بنیان می گردد.

در بسیاری از تعامل های سازمانی کارمند و سازمان درک متفاوتی از تعهدات هر یک از طرفین و چگونگی انجام تعهدات خود دارند.واگرایی این ادراکات می تواند موجب سوءتفاهم، تضاد و حتی با نقض قرارداد همراه شود . هدف اصلی پژوهش حاضر "ارائه چارچوبی برای پایدارسازی رابطه کارمند و سازمان، موردمطالعه: اسنپ" است . این پژوهش ازنظر هدف کاربردی-توسعه ای و از لحاظ رویکرد آمیخته و از لحاظ روش گردآوری داده ها توصیفی-پیمایشی است. جامعه آماری مورداستفاده در این پژوهش مدیران و کارشناسان اسنپ در سطوح میانی و ارشد و حجم نمونه 15 نفر از خبرگان سازمانی شرکت اسنپ بودند.برای انتخاب این افراد از روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی استفاده شد. در این پژوهش برای شناسایی معیارها و کشف روابط میان آن ها، پس از مطالعه ادبیات و انجام مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته با حجم نمونه، از روش مدل سازی ساختاری تفسیری و تحلیل میک مک استفاده شد. یافته های پژوهش مبین استخراج شش مؤلفه "مشخصه های کارکنان،مشخصه های فرهنگی،عوامل ساختاری،الگوی حکمرانی،عقلانیت سیاست گذاری و زمینه محیطی در یک گراف ساختاری تفسیری چهار سطحی بود. زمینه های محیطی و عقلانیت سیاست گذاری به عنوان اثرگذارترین مؤلفه ها و مشخصه های کارکنان به عنوان اثرپذیرترین مؤلفه در پایدارسازی رابطه میان کارمند و سازمان شناسایی شدند.

مقدمه و هدف پژوهش : پژوهش حاضر با هدف اعتبار سنجی الگوی شجاعت اخلاقی مدیران ارشد در سازمان های دولتی انجام شده است.جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان بانک کشاورزی در استان همدان می باشد که از 597 نفر کارمند شاغل نمونه 355 نفری با روش تصادفی- طبقه ای انتخاب شده و تعداد 345 پرسشنامه مورد تحلیل قرار گرفت. روش پژوهش : در این پژوهش کاربردی با رویکرد کمی و روش پیمایشی به منظور اعتباریابی از تنها الگوی ارائه شده برای شجاعت اخلاقی مدیران ارشد در سازمان های دولتی ایران ابتدا پرسشنامه ای مقدماتی طراحی شد سپس این پرسشنامه در اختیار 15 نفر از خبرگان پژوهش قرار گرفته و جرح و تعدیل های مدنظر انجام و پس از اخذ روایی محتوا،30 گویه در قالب پرسشنامه اصلی پژوهش انتخاب شدند. یافته ها: پرسشنامه ها در اختیار نمونه آماری پژوهش قرار گرفتند و با استفاده از معادلات ساختاری و به کمک محاسبه پایای مرکب، روایی واگرا و همگرا و تحلیل عاملی تاییدی درجه اول و دوم، اعتبار مدل اصلی و فرضیه های آن آزمون شدند. نتیجه گیری : نتایج محاسبات با کمک نرم افزار لیزرل مبین تایید مدل و ارتباط بین متغیرهای آن بود. بر این اساس عوامل محیطی، متغیر مستقل بوده و بر عوامل سازمانی، فردی و مدیریتی اثرگذار می باشد از سوی دیگر عوامل سازمانی،فردی و مدیریتی بر یکدیگر اثرگذار بوده و بر عوامل شغلی نیز اثرگذار هستند و به عنوان متغیر میانجی نیز بر رابطه بین عوامل محیطی با عوامل شغلی اثرگذار هستند هم چنین در پایان پژوهش پیشنهادهای اجرایی نیز ارائه شده است.