محمدحسن رازنهان

محمدحسن رازنهان

مدرک تحصیلی: دانشیار گروه تاریخ دانشگاه خوارزمی

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدیدترین

فیلترهای جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۴۰ مورد.
۲۱.

نقش عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و مذهب شیعه در ساختار شهری ایران در دوره صفوی

نویسنده:
منبع: تاریخ نو زمستان ۱۳۹۳ شماره ۹

کلیدواژه‌ها: دولت صفوی شهر صفوی اداره شهرها ساختار اقتصادی و اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۷۶ تعداد دانلود : ۸۴۸
قرن دهم و یازدهم هجری قمری تاریخ ایران همزمان است با شکل گیری نظام جهانی، عصری که بنیان اقتصادی، سیاسی و فرهنگی اروپای کنونی شکل گرفت. سلسله صفویه به عنوان یکی از مهم ترین حکومت-های ایران بعد از اسلام به جهت نوع ایدئولوژی که از آن برخاست و مدت زمان طولانی دوام آن، هم زمانی با سه حکومت مقتدر همسایه چون ازبکان، گورکانیان و عثمانیان و کشاکش و درگیری های آنان و همچنین شروع عصر استثمار در عرصه بین المللی از اهمیت بسزای در تاریخ ایران برخوردار است. این پژوهش ضمن بازگو کردن تاریخ سلسله صفوی و فرایندهای تاریخی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی این دوره به شرح تأثیر این فرایند بخصوص مذهب شیعه در شهرهای ایران دوره صفوی و اداره شهرها می پردازد و به دنبال این سؤال است که این فرایندها چه نکات بارزی را در شهرهای ایران دوره صفوی به جای گذارده اند.
۲۴.

دولت صفوی و برگزاری نماز جمعه از دیدگاه ملا خلیل قزوینی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال دهم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۳۶ 19-32

کلیدواژه‌ها: صفویه شیعه ملا خلیل مشروعیت حکومت نماز جمعه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۸ تعداد دانلود : ۵۳۶
حاکمیت صفویان در ایران زمینه مناسبی را برای فعالیت گسترده سیاسی و اجتماعی علمای شیعه ایجاد کرده و آن ها نه تنها روابط حسنه ای با صفویان برقرار کردند بلکه بالاترین مناصب مذهبی حکومت را نیز عهده دار شدند. این همکاری حاصل تغییر دیدگاه های فقهی سیاسی علما بود که پیش از آن در طول تاریخ فقه شیعه بی سابقه می نمود. ملا خلیل قزوینی از علمای برجسته زمان شاه عباس دوم صفوی است که در طیف علمای اخباری می باشد. نگرش فقهی سیاسی او به نوعی متفاوت از علمای هم مسلک معاصر خویش می باشد زیرا او ضمن تحسین و تمجید شاه عباس دوم به عنوان پادشاه شیعه مذهب، درعین حال با یکی از مراسم مذهبی که نشانه مشروعیت حکومت است یعنی نماز جمعه مخالفت و در رساله نماز جمعه خویش دلایل فقهی و عقلی را برای این مخالفت توضیح می دهد. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و بر اساس منابع تاریخی و با استناد به آثار مکتوب ایشان به بررسی دیدگاه های او نسبت به دولت صفوی؛ شاه عباس دوم و برگزاری نماز جمعه پرداخته است .
۲۸.

نقش سیاست های جانشینان ملکشاه در بی ثباتی سیاسی دولت سلجوقیان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال پنجاهم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 273 - 293

کلیدواژه‌ها: سلجوقیان بی ثباتی سیاسی جانشینان ملکشاه خواجه نظام الملک

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۹ تعداد دانلود : ۶۲۹
ماهیت استبدادی حکومت پادشاهان سلجوقی و جایگاه بی بدیل سلطان در ساختار این حکومت، در تحلیل و بررسی علل فروپاشی سلجوقیان، واجد کمال اهمیت است و ضعف و زوال حکومت جانشینان ملکشاه نیز برآیند چنین بی ثباتی سیاسی بود. با عنایت به این امر، بررسی و شناخت عوامل پدیدآورنده و تشدیدکننده بی ثباتی سیاسی در این برهه تاریخی اهمیت بسیار می یابد. در این مقاله درصدد پاسخ بدین پرسش بوده ایم که میان سیاست های جانشینان ملکشاه از قبیل نزاع بر سر جانشینی، بی توجهی به امور رفاهی مردم، دمیدن به آتش جنگ های مذهبی و درگیری با خلافت و بروز بی ثباتی سیاسی در این دوره چه ارتباطی وجود داشته است؟ چارچوب نظری نگارندگان، نظریه دیوید ساندرز در باب بی ثباتی سیاسی است. بر این اساس، بی ثباتی سیاسی در دوره جانشینان ملکشاه بر مبنای دو مفهوم اساسی تغییرات و چالش ها تبیین و شاخص های آن طی چهار مقوله تغییر هنجار، تغییر مقامات اصلی اجرایی، تغییر مرزها و چالش های خشونت آمیز بازشناسی شده است. دستاورد این تحقیق حاکی از این است که همبستگی چشمگیری میان سیاست های جانشینان ملکشاه و بروز بی ثباتی سیاسی در این برهه تاریخی وجود داشته است.
۲۹.

شاهنامه انسجام بخش ایرانیان در عهد صفویان

نویسنده:
منبع: ادبیات پهلوانی (ادبیات حماسی سابق) سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۷ ۱۲۷-۱۳۸

کلیدواژه‌ها: شاهنامه شیعه انسجام ملی صفویان شاهنامه خوانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۵۸ تعداد دانلود : ۵۸۸
شاهان صفوی، نه تنها با شعر و ادب مخالفتی نداشتند؛ بلکه خود از مشوّقان و حامیان شاعران بودند. سند این ادعا، شاهنامه حکیم فردوسی است که در این دوره نیز، همچنان ارزش تاریخی خود را حفظ کرده بود. در این تحقیق کوشیده ایم تا با استفاده از شیوه تحلیل و توصیف و با تکیه بر مطالعه منابع کتابخانه ای، به این پرسش پاسخ دهیم که چرا و به چه دلایلی، شاهنامه در نزد شاهان صفوی اهمیت داشته است؟ بر این اساس، یافته های پژوهش حاکی از آن است که شخص شاه اسماعیل اول، این اثر ارجمند را در کنار مذهب شیعه، به عنوان دومین عامل انسجام بخش اقوام ایرانی در نظر گرفت؛ چرا که شاه اسماعیل اول و جانشینانش، اولاً خود را ایرانی؛ از نسل پادشاهان ایران باستان و جانشینان آنان می دانستند و شاهنامه را سند هویتی خویش قرار داده بودند؛ ثانیاً از نقش تاریخی شاهنامه در حفظ کیان ایران در طول تاریخ، در کنار مذهب شیعه، در نزد ایرانیان شیعه مذهب آگاه بودند؛ ثالثاً در جنگ با عثمانی ها و ازبک ها، اشعار شاهنامه را به عنوان عامل روحیه بخش سربازان ایران به کار می بردند. از این رو، در نشر و گسترش شاهنامه کوشیدند و آن را گرامی داشتند.
۳۰.

بازتاب تقدیرگرایی و مؤلفه های آن در سفرنامه های دوره صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال هشتم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲۹

کلیدواژه‌ها: تقدیرگرایی سفرنامه صفویه بخت و اقبال استبداد

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۱ تعداد دانلود : ۷۷۱
تقدیرگرایی باوری هست که در نگرش و باور های عامه، سرنوشت آدمی از قبل مقدر شده،و تمامی امور بر اساس مقدرات و آنچه از پیش تعیین شده رخ می دهد؛به نحوی که در این نگرش جایگاهی برای انتخاب و اختیار انسان وجود ندارد. درواقع معتقدان به تقدیر بر این باورند که همه امور و پدیده ها در حیات اجتماعی فرد به کار کرد نیروها و عوامل ماوراءالطبیعه بستگی دارد. در این مقاله تلاش بر این است تا ضمن ریشه یابی مؤلفه ها و مصادیق تقدیرگرایی در سفرنامه های دوره صفویه، از جمله: بخت و اقبال، سعد و نحس ایام، استبداد و تقدس مأبی شاه و ... دیدگاه این سفرنامه نویسان مورد نقد و ارزیابی قرار گیرد. بر این اساس، یافته های پژوهش حاکی از آن است که تقدیرگرایی در دوره صفوی از جایگاه ویژه ای در میان ایرانیان و شاهان صفوی (چه در حوزه اجتماع و چه در حوزه سیاست) برخوردار بوده است، به طوری که این ویژگی از دیدگاه سفرنامه نویسان این دوره نظیر شاردن، تاورنیه، کمپفر،پیترو دلاواله، سانسون و کروسینسکی مغفول نمانده است و در جای جای سفرنامه های خود به تقدیرگرایی و مؤلفه های مرتبط با آن اشاره نموده ، آن را بازتاب داده اند. آنان بر این باورند که تقدیرگرایی در فرهنگ و آداب و رسوم ایرانیان رسوخ کرده است و آن را یکی از موانع فرهنگی اجتماعی توسعه جامعه عصر صفوی می دانند.
۳۱.

نگاهی نو، به دوره لاله و شورش پاترونا خلیل

نویسنده: مترجم:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال ششم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۴

کلیدواژه‌ها: دوره لاله پاترونا خلیل نوشهرلی ابراهیم

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۴ تعداد دانلود : ۹۷۷
در تحقیقات مدرن، در رابطه با شورش پاترونا خلیل و دوره لاله، در باب استفاده از روش شناسی و بهره گیری از داده های تاریخی، اشکالات اساسی وجود دارد؛ از این روی، ضروری است که این دوره تاریخی و رخدادهای حادث در آن، با استفاده از منابع اصلی و مادر و با در نظر گرفتن تعاریف مدرن علمی، مورد بررسی قرار گیرد. در این تحقیق، سراسردوره لاله، بر اساس شورش پاترونا خلیل، تعریف شده است تا به شفاف سازی بیشتر موضوع، کمک کند.
۳۲.

موانع اجرای قانون سجل احوال در بلوچستان در دوره رضاشاه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و نهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۱۱۴) 92 - 123

کلیدواژه‌ها: قانون سجل احوال بلوچستان پهلوی اول مخالفت ها و موانع

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۱۰ تعداد دانلود : ۶۴۶
هدف : نحوه اجرا، چالش ها و پیامدهای اجرای قانون سجل احوال در بلوچستان در این مقاله توضیح داده شده است. روش/ رویکرد پژوهش :  داده ها از منابع آرشیوی و کتابخانه ای و مصاحبه با آگاهان گرداوری و تحلیل شده است. یافته ها و نتیجه گیری : برنامه سجل احوال در بلوچستان در دو مرحله داوطلبانه  و اجباری اجرا شد. مرحله دوم     با پشتیبانی   ارتش و زاندارمری   آغاز شد.  بیشتر مردم   از گرفتن شناسنامه خودداری کردند و برای گریز از آن   بسیاری به هندوستان، زنگبار و عمان مهاجرت کردند و بخشی از مردم هم به مناطق کوهستانی و صعب العبور گریختند .
۳۳.

بازنمایی هویت ایرانی در اندیشه ی تاریخ نگاری ولی قلی شاملو(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ملی سال ۱۷ زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۶۸) 59 - 78
تعداد بازدید : ۵۷۰ تعداد دانلود : ۲۲۶
هدف این مقاله بررسی چگونگی بازنمایی انگاره های هویت ایرانی در اندیشه ی ولی قلی شاملو در نگارش کتاب قصص الخاقانی است. عرصه ی تاریخ نگاری محمل مناسبی برای شناختِ برداشت ایرانیان از هویت خود در دوره های مختلف است. شاملو روایت گر دوره ی تثبیت هویت ایرانیان در نیمه ی دوم صفویان است. مقاله به دنبال پاسخ گویی به این پرسش است که انگار ه های هویت ایرانی در اندیشه تاریخ نگاری شاملو چگونه بازنمایی شده اند؟ بدین منظور با روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر واکاوی متنِ قصص الخاقانی، عناصر هویتی که بر ذهنیتِ شاملو در گزارش رخدادها اثر گذاشته را مورد ارزیابی قرار می دهیم. شاملو در روایت رخدادهای تاریخی زمان خود متأثرِ از بافت ِفرهنگی و گفتمان غالب دوره ی نگارشِ کتابش، با رجوع به حافظه ی جمعی ایرانیان به بازنمایی و ارائه ی روایت معناداری ازگزارش تاریخی اش دست زده است. حضورِ پررنگ عناصر هویت فرهنگی در متنِ رسمی قصص الخاقانی، پویایی وجوه فرهنگی هویت ایرانی را نشان می دهد.
۳۴.

گفتمان تمامیت ارضی ایران در منابع تاریخ نگاری دورۀ صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی دوره جدید سال سیزدهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۴۹) 89 - 106

کلیدواژه‌ها: تمامیت ارضی روش تحلیل گفتمان روث وداک صفویه ملیت و مذهب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۴ تعداد دانلود : ۲۵۶
حفظ تمامیت ارضی ازجمله آرمان های حیاتی هر حکومتی است. با روی کار آمدن خاندان صفویه در ایران، تمامیت ارضی کشور که تا پیش از آن مدعیان داخلی و خارجی به شدت آن را تهدید می کردند و در مخاطره بود، رنگ یکپارچگی به خود گرفت. حاکمان صفوی برای تقویت مبانی حاکمیتی خود نیازمند تعریف و قوام بخشی به عناصری بودند که ضمن تثبیت وحدت درونی، براساس داشتن ویژگی های مشترک، بر تمایزها و تفاوت های آنها با دیگر کشورها نیز تأکید کند. آنها نظام معنایی خود را با عناصری نظیر مذهب شیعه و ملیت ایرانی در خرده گفتمان های تابع خود القا کردند و در کنار آن، با برجسته سازی تفاوت ها در مذهب، ملیت، زبان، فرهنگ و... مفهوم «دیگری» را بازتعریف کردند و نحوۀ «بقا» و ماندگاری را با توجه به آن ارائه کردند.بر این اساس، پژوهش حاضر درصدد است با در پیش گرفتن چارچوب نظری تحلیل گفتمان از منظر روث وداک (Ruth Wodak) و تمرکز بر دو محور اساسی «گفتمان خود در تقابل با دیگری» و «بقا»، گفتمان تمامیت ارضی ایران را در این دوران تحلیل کند و ویژگی های این گفتمان را بررسی کند. در پرتو رویکرد وداکی به این نتیجه می رسیم گزاره های «برجسته سازی خود و اغراق و بزرگ نمایی» دربارۀ مؤلفه های گفتمان صفوی و نیز تحقیر و ممیزکردن عثمانی و ازبکان و گورکانیان به روشنی نشان دهندۀ آگاهی تاریخ نگاران عصر صفوی از تمایز با دیگران است تا این گونه گفتمان تمامیت خواهانۀ صفویه را قوام بخشند.
۳۵.

مریدان ذوالقدر شیوخ صفوی

نویسنده: مترجم:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال نهم بهار ۱۴۰۰ شماره ۳۳

کلیدواژه‌ها: ترکمانان ذوالقدر شیوخ صفوی خلوتیه روشنیه بوز اوق کوچ نشین ها

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۱ تعداد دانلود : ۱۰۷۱
تفسیر جدید از دین به وسیله طریقت صفوی که متناسب با برداشت ترکمانان از اسلام بود، اساسی ترین عامل تسهیل گسترش این طریقت درمیان قبایل کوچ نشین بود. شیوخ صفوی توانستند با فرستادن خلفایی در میان قبایلی که به دور از تأثیر مدارس و خانقاه های وابسته به عقیده اسلام سنی بودند، پیروانی را گرد هم آورند. طریقت صفوی، نخست در میان قبایل کوچ نشین ساکن در مناطق تحت حاکمیت آق قویونلوها و قره قویونلو ها و سپس در آناتولی گسترش پیدا کرد. این طریقت علاوه بر قبایل کوچ نشین تبعه دولت عثمانی، درمیان ترکمانان تشکیل دهنده امیر نشین های رمضان اوغلو و قره مان اوغلو نیز حامیان بسیاری داشت. یکی از اویماق های ترکمانان که از پیروان راستین شیوخ صفویه بودند و در تشکیل دولت صفوی نیز نقش آفرینی کردند، ترکمانان ذوالقدر بودند. در این مقاله چگونگی مشارکت قبایل منسوب به ترکمانان ذوالقدر در اتحادیه صفوی بررسی خواهد شد در بخش نخست مقاله شرایط موجود در میان طوایف ذوالقدر را که موجب گسترش طریقت صفوی در میان آن ها شد، مورد مداقه قرار می دهیم. به همین منظور داده ها و اطلاعاتی را که در دفاتر تحریر عثمانی درباره شرایط و محیط دینی مناطق مرعش، قدیرلی، بوز اوق (یوزغاد-یوزقات) در قرون پانزدهم و شانزدهم که محل اسکان ترکمانان ذوالقدر بوده، ارائه می دهیم. بخش دوم مقاله نیز درباره طوایفی از ترکمانان ذوالقدر است که به اتحادیه صفوی پیوستند. با ذکر نمونه هایی از شخصیت های ذوالقدر که در دولت صفوی وظایف مهمی برعهده داشته اند و اینکه این شخصیت ها به کدام طایفه از ذوالقدرها منسوب بوده و از کدام ناحیه به ایران آمده اند نیز اطلاعاتی ارائه شده است. در شناسایی و ذکر یورت اصلی قبایلی از ذوالقدرها که به صفویان پیوسته اند نیز از دفاتر تحریر عثمانی به عنوان منبع اصلی استفاده شده است.
۳۶.

اندیشه سیاسی قاضی نورالله شوشتری (956 -1019ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال چهارم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۱۵ 67-98

کلیدواژه‌ها: قاضی نورالله شوشتری اندیشه سیاسی تشیع تصوف مجالس المؤمنین احقاق الحق مناصب الناصب

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۱۰۴۵
قاضی نورالله شوشتری (956 1019 ق)، از عالمان صوفی مشرب شیعه عصر صفوی بود که در تحول گفتمان سیاسی شیعی روزگارش، بس تأثیر گذارد. آثار او را از دید معرفت شناسی دینی بررسیده اند، اما تا کنون پژوهشی درباره اندیشه سیاسی وی صورت نپذیرفته است. این مقاله که تازه ترین تحقیق در این زمینه به شمار می رود، بر پایه روش جستاری توماس آرتور اسپریگنز، اندیشه سیاسی قاضی شوشتری را در مهم ترین آثارش مانند مجالس المؤمنین ، صوارم المهرقه ، احقاق الحق ، مناصب النواصب و رساله اسئله یوسفیه ، می کاود. بنابر نتایج تحقیق، زمانه قاضی شوشتری و فضای گفتمانی آن دوره، مانند گفتمان شیعی ضد سنی و اصولش (توحید، معاد، نبوت و امامت)، تعریف و تفسیر مسائل هستی شناختی و انسان شناختی از منظر روحانیان شیعه و صوفی مشرب، مهم ترین دلالت های معرفتی اندیشه سیاسی شوشتری بود. هم چنین لزوم استفاده از تقیه در برخی از هنگامه های ناگزیر و حساس، دفاع از امامت و عقاید شیعی، ناگزیری هم گرایی سیاسی متصوفه واقعی و شیعیان در برابر اهل سنت، تفهیم اتهامات دشمنان تاریخی تشیع در مناظرات سیاسی و اعلام فزونی شمار شیعیان جهان و آسیب شناسی تصوف اسلامی، مهم ترین دلالت های تبیینی (وضعیتی)، هنجاری و تضمنات سیاسی اندیشه قاضی شوشتری به شمار می روند.
۳۷.

نقش مراجع و روحانیون ایرانی مقیم عراق در تحولات سیاسی و اجتماعی ایران معاصر (1320-1304)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی سال بیست و پنجم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۹۶) 227 - 270

کلیدواژه‌ها: روحانیت حکومت پهلوی عتبات عالیات مرجعیت شیعه عراق اصلاحات اجتماعی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۳ تعداد دانلود : ۳۲۸
مقاله حاضر به دنبال پاسخ گویی به این پرسش است که روحانیون و مراجع تقلید ایرانی مقیم عراق چه تأثیری بر تحولات دوره پهلوی اول داشتند و واکنش آنها نسبت به آن بخش از اقدامات حکومت رضاشاه که پیامدهای مهمی بر مذهب و جایگاه روحانیت در ایران داشت، چه بود؟ فرضیه اصلی  این است که روحانیون و مراجع تقلید ایرانی مقیم عراق نتوانستند آن گونه که باید در تحولات دوره حکومت رضاشاه منشأ اثر باشند. این امر از موضوعات مختلفی ریشه می گرفت که در این مقاله به تفصیل  مورد بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق در این مقاله مبتنی بر روش تحلیل و توصیف تاریخی است. اسناد تاریخی، منابع دست اول تاریخی، منابع تحقیقی نویسندگان داخلی و خارجی مربوط به دوره پهلوی اول و جراید از منابعی هستند که در این مقاله مورد استفاده قرار گرفته اند.
۳۸.

تحولات سیاسی گرجستان: از حمله مغولان تا تأسیس حکومت ایلخانان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال دوم بهار ۱۳۹۱ شماره ۵ 31-54

کلیدواژه‌ها: تحولات سیاسی گرجستان دوره مغولان حاکمان و امرای مغول پادشاهان تابع باگراتیدی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۷ تعداد دانلود : ۳۹۰
برآمدن چنگیزخان و حمله مغولان به بخش وسیعی از آسیا و قسمت هایی از اروپا، از مهم ترین رویدادهای قرن هفتم هجری به شمار می آیند. سرزمین گرجستان، از جمله مناطقی بود که در پی نخستین لشکرکشی های مغولان به قفقاز، مورد توجه و تهاجم آنان قرار گرفت. تهاجم و تسلط مغولان بر گرجستان، موجب تحولات سیاسی در عرصه های داخلی و خارجی این کشور شد. تضعیف گرجستان در منطقه، تابعیت پادشاهی قدرتمند باگراتیدی از امپراتوری مغول و ایجاد ساختار سیاسی و حکومتی جدید در سایه تسلط مغولان بر این کشور، می توان از عمده ترین پیامدهای حضور آنان در این سرزمین شمرد. این مقاله می کوشد تا اوضاع داخلی گرجستان در آستانه حمله مغول، علل حمله و روند تسلط مغولان بر این سرزمین، تحولات سیاسی این کشور در دوره استیلای مغولان، و نحوه اداره گرجستان در این دوره را مورد بررسی قرار دهد.
۳۹.

جایگاه و نقش خاندان کُجُجی در سازمان دیوانی عصر صفوی (910- 1092 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تاریخ اسلام سال سیزدهم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۵۱ ۶۴-۳۹

کلیدواژه‌ها: خاندان کججی تاریخ تبریز تاریخ صفویان سازمان دیوانی صفویان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۵ تعداد دانلود : ۲۶۹
کُجُجی ها از خاندان های کهن تبریز بودند که با پذیرش مذهب تشیع به خدمت در سازمان دیوانی صفویان درآمدند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی بر پایه منابع و نسخه های خطی کوشیده تا ضمن بررسی تبار و پیشینه به نقش و جایگاه این خاندان در سازمان دیوانی صفویان بپردازد. یافته ها نشان می دهد که کججی ها در جهت دهی و برانگیختن توجه اسماعیل صفوی در راستای یورش و تصرف آذربایجان و نیز شکست نهایی آق قویونلوها نقش چشمگیری داشتند. آنان همچنین در انتقال و تداوم سنتهای دیوانی به دوره صفوی سهیم بودند و توانستند علی رغم رابطه پرفرازونشیب با شاهان تا اوایل سلطنت شاه عباس به مناصب بالایی در تشکیلات دیوانی صفویان برسند، ولی پس از آن از همه عرصه های دیوانی کنار گذاشته شدند. کججی ها بر خلاف روایت ها، پیش از دوره صفوی داعیه سیادت نداشتند، ولی در منابع آغازین صفوی از آنان به عنوان ساداتی که تبارشان به امام چهارم شیعیان می پیوندد یاد شده و برخی از آنان نیز از اواخر سده یازدهم به این سو گرایش یافتند تا خود را با عنوان سادات حسینی بخوانند.
۴۰.

علل توجه محمدعلی شاه قاجار به فوج سیلاخوری و تاثیر آن در جامعه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی سال یازدهم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ (پیاپی ۲۱) 337-361

کلیدواژه‌ها: سیلاخور فوج نظامی قاجار مشروطه محمدعلی شاه

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۲ تعداد دانلود : ۱۸۳
پادشاهی سه ساله محمدعلی شاه قاجار، آکنده از صحنه های تخاصم و کشمکش بین نهاد سلطنت و طرفداران آن با عناصر مشروطه خواه بوده است. در این میان، بهره مندی از قوای قهریه توانمند به منظور حفاظت از سلطنت و مقابله و سرکوب مشروطه خواهان، امری بدیهی می نمود. فوج سیلاخوری از خطه لرستان که طی دوره قاجار، همواره در منازعات محلی موفق بوده و به رشادت و وفاداری ذاتی اشتهار داشتند، به عنوان گارد محافظ شخص محمدعلی شاه منصوب و در قضیه بمباران مجلس و دستگیری و کشتار مشروطه خواهان پیش قراول و بازیگر اصلی میدان نبرد در قشون محمدعلی شاه بودند. هدف از تحقیق پیش رو ذکر دلایل توجه و اتکال محمدعلی شاه قاجار به فوج سیلاخوری در تحولات مشروطه و همچنین تاثیر عملکرد فوج مذکور بر جامعه آن روزگار که می باشد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و روش گردآوری اطلاعات عمدتاً کتابخانه ای و با تکیه بر اسناد و مدارک در دست می باشد. با بررسی اسناد ومدارک می توان نتیجه گرفت که فضای ایجاد شده سه گانه بر اساس شاخص های "پنداشت قدرت" شخص شاه به قوای نظامی رشید و وفادار، "تنفر ذهنی" آحاد ملت در واکنش به اعمال و رفتار حکومت و قوای نظامی منتسب به آن و در نهایت بروز "جذبه منزلت" در سربازان فوج سیلاخوری به واسطه حصول جایگاه ویژه نزد شاه قاجار و اگرچه به بهای تقابل با هم میهنان خود، می باشد که در نهایت وقوع جنگ و منازعات بعدی را حتمی و غیر اجتناب می نمود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان