حسین چهارباشلو

پژوهش حاضر با هدف توصیف میزان توجه به مولفه-های مهارت های عمومی اشتغال زا در محتوای کتب درسی دوره آموزش راهنمایی ایران انجام شده است. بدین منظور با بهره گیری از روش تحلیل محتوی، 30 جلد کتاب درسی دوره آموزش راهنمایی سال 1389-1388 که شامل 3794 صفحه بوده، مورد بررسی، تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل از کتب درسی، از روش تحلیل محتوا به نام آنتروپی شانون برای به دست آوردن ضریب اهمیت هر یک از مولفه های مهارت های عمومی اشتغال زا و مقایسه ضرایب آن ها استفاده شده است. براساس یافته های پژوهشی، از 3794 صفحه درس کتاب های مورد بررسی، 167صفحه به مولفه های مهارت های پایه، 535 صفحه به مولفه های مهارت های درون شخصی و 174 صفحه به مولفه های مهارت های مدیریت فردی توجه شده است. و در میان صفحات کتب درسی این دوره، بیشترین ضریب اهمیت مربوط به مولفه های مهارت های پایه و کمترین ضریب اهمیت مربوط به مولفه های مهارت های مدیریت فردی می باشد. هم-چنین براساس ضرایب اهمیت به دست آمده از فراوانی ها، بیشترین ضریب اهمیت در کلیه کتب مورد بررسی مربوط به مهارت کار با دیگران و کمترین ضریب اهمیت مربوط به مهارت تطبیق پذیری، میل به تغییر و وقت شناسی می باشد.

پژوهش حاضر در زمینه یکی از اساسی ترین مباحث روز در حوزه آموزش و پرورش و برنامه ریزی درسی تحت عنوان «آموزش حقوق بشر» انجام شده است. بدین منظور با بهره گیری از روش تحلیل محتوا، 36 جلد کتاب درسی دوره آموزش ابتدایی سال تحصیلی 92-1391 که شامل 3924 صفحه بوده، مورد بررسی، تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برای تجزیه و تحلیل داده های حاصل از کتب درسی و برای بدست آوردن ضریب اهمیت هر یک از مولفه های حقوق بشر و مقایسه ضرایب آنها، از روش آنتروپی شانون که برگرفته از تئوری سیستم هاست، استفاده شده است. براساس یافته های پژوهشی، توجه متعادلی به مولفه های حقوق بشر نشده و در میان صفحات کتب درسی این دوره، بیشترین ضریب اهمیت مربوط به مولفه حقوق اساسی و کمترین ضریب اهمیت مربوط به مولفه حقوق اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی می باشد. همچنین بر اساس ضرایب اهمیت بدست آمده از فراوانی های مربوط به خرده مولفه ها، بیشترین ضریب اهمیت مربوط به خرده مولفه حقوق زیست محیطی و کمترین ضریب اهمیت مربوط به خرده مولفه های حق دادخواهی عادلانه و حق مالکیت می باشد.

هدف پژوهش حاضر شناسایی محتوا و منبع دانش عملی معلمان با تجربه ابتدایی و ترسیم نحوه تعامل بین آنها در قالب مدل مفهومی است. برای مطالعه هدف مورد نظر، از رویکرد کیفی و روش پدیدارنگاری استفاده شد. مشارکت کنندگان پژوهش شامل 11 معلم با تجربه بالای 10 سال، از شهرستان ساری بودند که به شیوه نمونه گیری هدفمند از نوع ملاکی انتخاب شدند. داده های پژوهش از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند، مصاحبه بازسازی شده و چک لیست مشاهده کلاس درس جمع آوری شد. روش تحلیل داده ها بر اساس الگوی کدگذاری سه مرحله ای نظریه داده بنیاد انجام گرفت. به طور کلی، یافته های پژوهش نشان داد محتوای دانش عملی معلمان شامل 8 مقوله دانش موضوعی، دانش پداگوژی محتوا، دانش از یادگیرنده، دانش از برنامه درسی، دانش مدیریت کلاس درس، دانش خلق فضای مطلوب یادگیری، دانش از بافت مدرسه و دانش از خود است. همچنین منابع اصلی این دانش ها شامل تجربه تدریس، تجربه زندگی، دوره های تربیت معلم، آموزش ضمن خدمت، تجربه دوران تحصیلی، متخصصان و صاحب نظران دانشگاهی، رسانه های گروهی، تجربه همکاران و بازخورد از یادگیرندگان و والدین آنان است. در پایان بر اساس مدل مفهومی پژوهش، رویکرد سه مرحله ای به منظور اثربخش تر کردن برنامه درسی تربیت معلم دوره آموزش ابتدایی کشور ارائه شده است.

پژوهش حاضر با هدف میزان توجه به مؤلفه های ارتباط معنوی- عاطفی بین فردی در محتوای کتاب های درسی دوره آموزش ابتدایی و راهنمایی ایران انجام شده است. روش پژوهش توصیفی از نوع تحلیل محتواست. جامعه پژوهش شامل سه عنوان کتاب درسی تعلیمات اجتماعی، هدیه آسمانی و فارسی دوره ابتدایی و راهنمایی تحصیلی(30جلد) بوده است که همه آنها بررسی شده اند. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از روش آنتروپی شانون برای به دست آوردن ضریب اهمیت هریک از مؤلفه های ارتباط معنوی- عاطفی بین فردی و مقایسه ضرایب آنها استفاده شده است. براساس یافته های پژوهشی، بیشترین ضریب اهمیت مربوط به مؤلفه اصول، ویژگی ها و شیوه ها با ضریب اهمیت 346/0و کم ترین ضریب اهمیت مربوط به مؤلفه زمینه و مبانی با ضریب اهمیت 318/0 است. همچنین، بر اساس ضرایب اهمیت به دست آمده از فراوانی در بخش شاخص ها، بیشترین ضریب اهمیت در کلیه کتاب های مورد بررسی مربوط به شاخص عاطفی (مؤلفه کارکرد و پیامدها) با ضریب اهمیت 099/0 و کمترین ضریب اهمیت مربوط به شاخص امر به معروف و نهی از منکر (مؤلفه اصول، ویژگی ها و شیوه ها) با ضریب اهمیت 071/0 است.

در پژوهش حاضر محتوای کتاب های درسی تعلیمات اجتماعی و هدیه های آسمان دورة ابتدایی به لحاظ میزان توجه به مؤلفه های حقوق کودک بررسی شده است. در راستای تجزیه و تحلیل داده های حاصل از کتاب های درسی جهت به دست آوردن ضریب اهمیت هریک از مؤلفه ها، از روش آنتروپی شانون استفاده شده است. بر اساس یافته های پژوهشی بیش ترین ضریب اهمیت مربوط به مؤلفة حق زیست و رشد با ضریب 138/0 و کم ترین ضریب اهمیت مربوط به مؤلفة رعایت منافع کودکان با ضریب صفر است. همچنین، نتایج بر حسب پایه ها نشان داد بیش ترین ضریب اهمیت مربوط به پایة چهارم با ضریب 153/0 و کم ترین ضریب اهمیت مربوط به پایة ششم با ضریب 051/0 است. سرانجام، بر اساس اصول جامعیت، مداومت، مشارکت و عملی بودن مؤلفه ها (نکات مدنظر دیویی) نتیجه می گیریم که در تنظیم محتوای این کتاب ها این اصول رعایت نشده است.

نکات ضمنی که از آموزش پودمانی می توان استنباط کرد، این است که این آموزش ها به نوعی دنباله روی تفکر تیلوریسم است و مصداق آن در ویژگی های اساسی آموزش پودمانی وجود دارد. این مقاله در صدد است پیچیدگی های محیط کاری و نظام اشتغال را با توجه به تغییرات حاصله در ساختار الگوی تولید و ماهیت مشاغل در قالب پاردایم های جدید بیان کند. چرا که الگوی برنامه ریزی درسی فعلی آموزش پودمانی (یعنی تایلری) در قالب ساختار جدید تولید و مکانیزم بازار کار کارا نیست. برای برون رفت از این تنگنا، باید در کنار آموزش های تخصصی به آموزش مهارت های اشتغال زا به عنوان مهارت های تکمیلی در برنامه های درسی این دوره ها توجه شود. تبیین این امر یکی از اهداف مقاله حاضر است. هدف دیگر، علاوه بر به چالش کشیدن نظام موجود آموزش پودمانی، این است که با ارائه دورنمایی در صدد اصلاح و تغییر نگاه برنامه ریزان و سیاستگذاران در طراحی این دوره ها و توجه به مهارت های اشتغال زا در طراحی و تدوین پودمان های آموزشی است. در نهایت به منظور بهبود کمی و کیفی آموزش پودمانی راهکارهایی ارائه شده است.

پژوهش حاضر، به بررسی میزان برخورداری دانشجویان دانشگاه اصفهان و دانشگاه آزاد خوراسگان از نشانگان فرهنگ کار به عنوان یکی از قابلیت های اشتغال زای بازار کار می پردازد. روش مورد استفاده این پژوهش از نوع آمیخته اکتشافی است. جامعه آماری پژوهش، دانشجویان دانشگاه اصفهان و دانشگاه آزاد خوراسگان 1391-1392 بوده است که بر اساس جدول مورگان تعداد 331 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها نیز مصاحبه با مدیران صنایع برتر استان اصفهان و پرسشنامه محقق ساخته ای بود که بر اساس نشانگان فرهنگ کار ساخته شده و در میان دانشجویان اجرا شد. اعتبار پرسشنامه، از نوع اعتبار محتوایی و پایایی آن نیز از طریق ضریب آلفای کرونباخ برابر با 83/. به دست آمده است. داده های گردآوری شده به کمک تحلیل واریانس، آزمون تی تک نمونه ای و آزمون تعقیبی بونفرونی و از طریق نرم افزار SPSS17 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بر اساس نتایج پژوهش، دانشجویان دانشگاه های اصفهان و خوراسگان از نظر برخورداری از نشانگان فرهنگ کار تفاوت معناداری با گروه پیش فرض جامعه داشتند. همچنین، نتایج نشان داد رشته و مقطع تحصیلی در میزان برخورداری دانشجویان از فرهنگ کار مؤثر است، اما جنسیت تأثیری در میزان برخورداری دانشجویان از نشانگان فرهنگ کار ندارد.

هدف اصلی این مقاله، گونه شناسی ادراک معلمان نمونه ابتدایی از تدریس از منظر گفتمان دانش عملی است. در این راستا، از رویکرد کیفی و روش پژوهش پدیدارنگاری استفاده شد. 11 معلم نمونه ابتدایی از تمام پایه ها از سطح شهرستان ساری به روش نمونه گیری هدفمند، از نوع ملاکی با حداکثر تنوع با رعایت اصل اشباع نظری انتخاب شدند. داده های پژوهش از طریق یادداشت های میدانی، مصاحبه نیمه ساختارمند و مصاحبه بازسازی شده در طول یکسال تحصیلی گردآوری شد. برای تحلیل داده ها، از رویکرد تحلیل محتوا در پنج سطح استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد معلمان مورد مطالعه، سه رویکرد محتوامحوری، انتقادی جامعه محوری و یادگیرنده محوری نسبت به مفهوم تدریس دارند. از بین رویکردها، رویکرد یادگیرنده محوری، رویکردی جامع تری از مفهوم تدریس می باشد. همچنین، تحقق راهبردهای یاددهی- یادگیری سند برنامه درسی ملی در گرو تغییر وضعیت ادراک معلمان از تدریس، اصلاح فرهنگ آموزش و انتظارات اجتماعی از معلمان است.

هدف پژوهش حاضر شناسایی و اولویت بندی چالش های آموزش مجازی در دوره پیش دبستانی حین و بعد کرونا است. این پژوهش، به لحاظ روش گردآوری داده ها، در زمره پژوهش های آمیخته(کیفی- کمی) قرار می گیرد. بخش کیفی پژوهش از طریق سنتزپژوهی (انتخاب هدفمند مقاله های منتخب) و روش پدیدارنگاری (مصاحبه نیمه ساختاریافته با مربیان پیش دبستانی) انجام شد. در بخش کمّی پژوهش، از روش FAHP جهت رتبه بندی آنها استفاده شد. نمونه پژوهش در بخش استخراج چالش ها و شاخص های آن، کلیه مقاله مرتبط با آموزش مجازی پیش دبستانی(حین و بعد ایام کرونا) و مربیان پیش دبستانی است و در بخش کمی، افراد صاحب نظر شامل 21 مربی و 15 کارشناس از سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک به روش هدفمند انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده های کیفی و کمی از روش تحلیل محتوای کیفی در سه سطح و روش فازی چانگ استفاده شد. براساس تجزیه وتحلیل داده ها 5 مولفه و 34 شاخص مؤثر در ارتباط با چالش های آموزش مجازی پیش دبستانی شناسایی شد. چالش های شناسایی شده به ترتیب اهمیت عبارتند از: محتوا و آموزش (30.70)، زیرساخت ها (27.54)، مربیان (22.30)، کودک (14.38) و والدین (5.09).

هدف از انجام این پژوهش، بازنمایی آسیب های تربیت دینی در دوره پیش دبستانی است. این پژوهش در قالب رویکرد کیفی و به روش پدیدار نگاری انجام شده است. پانزده کارشناس حوزه پیش دبستانی و تربیت دینی از سطح کشور به روش نمونه گیری هدفمند، از نوع ملاکی با حداکثر تنوع انتخاب شدند. داده های پژوهش از طریق مصاحبه نیمه ساختارمند تا زمان اشباع داده ها گردآوری شد. برای تحلیل داده ها، از تحلیل محتوا کیفی استفاده شد. یافته ها حاکی از آسیب های جدی و اساسی در دو بعد درون سازمانی و برون سازمانی است. آسیب های درون سازمانی شامل؛ آسیب های مربوط به مربّیان، آسیب های مربوط به هدف گذاری تربیت دینی، آسیب های مربوط به محتوا و شیوه های ارائه آن به کودکان و آسیب های برون سازمانی شامل؛ آسیب ها در بخش سیاست های مدیریتی و آسیب ها در بخش سیاست های فرهنگی – اجتماعی است. بر اساس یافته ها، پیشنهادهای برای رفع آسیب های تربیت دینی پیش دبستانی ارائه شده است.