فاطمه نیازکار

پژوهش حاضر ، با هدف نقد و بررسی اهم دیدگاه های قرآن پژوهان در شبهه زدایی از آیه « اضربوهنّ»، تحت لوای «اصل معاشرت به معروف» به سامان رسیده است. داده های علمی این اثر ، به روش کتابخانه ای استخراج شده و با مراجعه به لغت نامه ها و کتب تفسیری ، اخلاقی ، فقهی با شیوهٔ تفسیر اجتهادی و به شکل توصیفی۔تحلیلی تبیین شده اند. در این پژوهش ، با محوریت اصل اخلاقی۔حقوقی «معاشرت به معروف» ، مهم ترین و مشهورترین دیدگاه های قرآن پژوهان در تفسیر آیه «اضربوهنّ» بررسی شده و در نهایت ، دیدگاه نسخ تدریجی ظاهر آیه شریفه با اصل معاشت به معروف سازگارتر انگاشته شده است؛ زیرا تئوری قرآن کریم در عنایت به امر اخلاق محور معاشرت معروف با زنان ، ناظر بر راهکارهای انعطاف پذیر و فاصله گرفتن از تنبیه بدنی و زدن است. از این رو ، زدن زن را از نخستین به آخرین شیوه هدایت کرده و با هر نوع رفتاری که به کرامت زنان آسیب وارد نماید، مقابله کرده تا با مهار و نسخ تدریجی خشونت های خانگیِ رایج در عصر نزول وحی ، فرهنگ تعاملات همسران را به سمت روابط محبّت آمیز و دور از سوء استفاده سوق دهد.

پژوهش حاضر به بررسی رابطه جنسیت و مسئولیت پذیری اخلاقی از منظر آیه اللّه جوادی آملی و تطبیق آن با برخی دیدگاه ها در حوزه روان شناسی، جامعه شناسی و از منظر فمینیسم، پرداخته و در صدد پاسخ به این پرسش است که آیا مسئولیت پذیری در بُعد فردی، خانوادگی و اجتماعی جنسیت پذیر است؟ و به لحاظ اخلاقی، آیا مردان مسئولیت پذیرتر هستند یا زنان؟ بر مبنای دیدگاه آیه اللّه جوادی آملی و با توجه به یافته های این پژوهش، مسئولیت پذیری اخلاقی، جنسیت ناپذیر است و هر یک از زنان و مردان به یک میزان به لحاظ اخلاق مسئولیت پذیرند و البته، در بُعد خانوادگی، زنان از مسئولیت پذیری اخلاقی بیشتری نسبت به مردان برخوردارند. به رغم آنکه نگاه و نظر برخی روان شناسان و همچنین فمینیست ها - در خصوص مسئولیت پذیرتر بودن اخلاقی زنان در خانواده - با نگاه آیه اللّه جوادی آملی همسو و همراستاست، در زمینهٔ میزان مسئولیت پذیری زنان و مردان به لحاظ اجتماعی، اختلاف نظرهایی وجود دارد.

این مقاله به بررسی جنسیت پذیری یا عدم جنست پذیر بودن داوری اخلاقی به شیوه کتابخانه ای و با روش توصیفی- تحلیلی می پردازد. افزون برآن در پی پاسخ به سوال، ملاک و معیار داوری اخلاقی در زنان و مردان است. از آن جا که مبنای داوری بر پایه عقل است، سوالی مطرح می شود که آیا عقل به تنهایی برای داوری کفایت می کند؟ از بررسی دیدگاه روان شناسان، فلاسفه اخلاق و فمینیست ها و تطبیق آن با دیدگاه آیت الله جوادی آملی نتایجی بدست آمد؛ از جمله آن که ملاک و معیار زنان و مردان در قضاوت، با توجه به عدم تفاوت در بعد ادراکات عاطفی و قدرت عقلانی آن ها، به نوع نگرش آن ها باز می گرددکه هرچند در شیوه بررسی موضوع داوری با هم متفاوتند، اما نتیجه داوری می تواند یکسان باشد. بنابراین، می توان ادعا کرد که داوری اخلاقی جنسیت پذیر نبوده و هر یک از دو جنس زن و مرد در حل مشکلات و مسایل اخلاقی قادر به داوری اخلاقی هستند؛ هرچند نوع عملکردشان متفاوت باشد.

این مقاله درباره جنسیت و اخلاق از منظر آیت الله جوادی آملی و مقایسه آن با برخی دیدگاه ها در فلسفه، روان شناسی، جامعه شناسی و فمینیسم است. این مقاله درصدد است با پاسخ به پرسش هایی مانند «آیا هنجارهای اخلاقی زنان با مردان متفاوت است؟» و «آیا جنسیت در اخلاق تأثیرگذار است؟» از منظر آیت الله جوادی آملی، مشکلات تعامل های اخلاقی جامعه را رفع کند. ازآنجاکه روح انسان حقیقت واحدی دارد، اصول اخلاقی مطلق اند، احکام اخلاقی حاکم بر زنان و مردان ازسوی شارع مقدس نیز یکسان اند و فقط در برخی فروعات تفاوت هایی دارند؛ احکام اخلاقی جنسیت پذیر نیستند و اصول اخلاقی یکسانی بر زنان و مردان در تمامی عرصههای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حاکم است.

مقاله حاضر به ارزیابی تذکیر یا تأنیث روح انسان از منظر حکمت متعالیه با تأکید بر دیدگاه آیت الله جوادی آملی می پردازد. ایشان معتقد است روح، قبل از ورود به عالم دنیا، تذکیر و تأنیث ندارد و ضمن پذیرش وجود روح مجرد در عالمی پیش از دنیا، میان این دیدگاه و مبنای جسمانیهالحدوث بودنِ روح تعارضی نمی بیند. با مقایسه و تطبیق دیدگاه ایشان با ملاصدرا و دیگر فلاسفه صدرایی، با وجود اختلافات ظاهری، موافقت و عدم اختلاف نظر بین آنها مشاهده می شود. البته برخی انتقادات نیز به دیدگاه ایشان وارد است؛ از جمله اینکه تأثیر تفاوت های فیزیولوژیک بر روحیات و عقل نادیده گرفته شده است. در نهایت اینکه، روح جنسیت پذیر نیست و جنسیت پس از شکل گیری نطفه در نشئه دنیا صورت می پذیرد.

در این پژوهش تلاش شده است تا دیدگاه زنان کارآفرین دانشگاهی نسبت به موانع توسعه کارآفرینی در میان زنان شناسایی و بررسی شود. در این پژوهش 37 نفر از زنان کارآفرین در دسترس، مورد آزمون قرار گرفتند. به منظور تهیه پرسشنامه و شناخت موانع موجود، از 7 نفر از کارآفرینان زن مصاحبه عمیق صورت گرفت. سپس برای بررسی اهمیت موانع موجود از پرسشنامه محقق ساخته با سوالات بسته که در آن موانع ذیل عناوین: موانع فردی-خانوادگی، اجتماعی و فرهنگی، اقتصادی، مالی و تجاری و موانع ساختاری طبقه بندی شده بود، استفاده شد و از زنان کارآفرین درخواست شد تا میزان اهمیت هر کدام از موارد را بر اساس طیف لیکرت مشخص کنند.نتایج بیانگر این است که موانع مختلفی وجود دارد. مهم ترین موانع بر سر راه کارآفرینان موانع اقتصادی-مالی و تجاری و بعد از آن موانع ساختاری و سپس موانع اجتماعی-فرهنگی که تقریبا در یک سطح بوده و تفاوت معنا داری با یکدیگر ندارند. موانع فوق به شکل معنا دارتری مهم تر از موانع فردی-خانوادگی بوده است و تفاوت میانگین آن با سایر موانع معنا دار است

نبوت در بنی اسراییل دارای دو نقش سخنگویی و پیشگویی است. این دو نقش برای حضرت مسیح در اناجیل چهارگانه دیده می شود؛ اما نویسندگان این اناجیل در بیان، نقشی فراتر از نبوت را برای وی در نظر گرفته اند که مقام الوهیت است. در انجیل برنابا، مقام عیسی مقام نبوت است و او فرزند خدا یا خدا بودن خود را انکار کرده، خود را بنده خدا می خواند و دیگران را به عبودیت الاهی دعوت می کند. در این انجیل، علاوه بر اینکه از نبوت برخی از انبیای پیشین (آدم، ابراهیم و موسی) سخن آمده، بشارت ظهور پیامبر اسلام نیز آمده است که از این نظر با قرآن مطابقت دارد