اصغر شیرعلی پور

آموزش از اساسی ترین نیازهای بشر است. بدون آموزش، هیچ جامعه ای نمی تواند به بقای خود ادامه دهد، در برنامه های درسی جدید و روش های آموزش آن، تأکید اساسی بر روش هایی است که در آن دانش آموز نقش فعالی دارد. در این روش ها، نقش اصلی در فرآیند یادگیری بر عهده دانش آموز است؛ بنابراین پژوهش حاضر باهدف بهره گیری از یکی از شیوه های مرور ساختاریافته، تحت عنوان «فرا تحلیل»، به تحلیل و ترکیب نتایج پژوهش های انجام شده در کشور ایران، پیرامون میزان اثربخشی روش های تدریس فعال در عملکرد تحصیلی دانش آموزان ایرانی انجام شده است. بدین منظور، تعداد 49 پژوهش انجام یافته در میزان اثربخشی روش های تدریس فعال گردآوری و از میان آن ها تعداد 46 پژوهش که قابلیت بررسی به روش تابان را داشت، برای فرا تحلیل انتخاب شد. پژوهش ها بر اساس این فهرست که شامل مؤلفه های روش شناختی تحقیق مانند پرسش ها، فرضیه ها، اهداف، جامعه آماری، نمونه گیری، روش پژوهش، روش آماری، روایی و پایاییِ پرسشنامه ها است، برای فرا تحلیل انتخاب شدند.نتایج پژوهش حاضر با بهره گیری از روش ترکیب اندازه اثر با رهیافت «d کوهن » نشان داد که روش های تدریس فعال نسبت بهروش های تدریس متداول (سخنرانی)، عملکرد تحصیلی دانش آموزان را به اندازه 88/0 واحد انحراف معیار بهبود می بخشد. همچنین یافته های جانبی تحقیق نشان داد حجم کلاس یادگیری به عنوان متغیر تعدیل کننده، اثربخشی روش های تدریس فعال را در عملکرد دانش آموزان ایرانی تحت تأثیر قرار می دهد و بیانگر این نکته است که هر چه حجم کلاس کم باشد میزان اثربخشی روش های تدریس فعال بیشتر می شود. از این مطالعه می توان درزمینهٔ طرح ریزی برنامه های آموزش دانش آموزان و یادگیری مؤثر آنان بهره جست.

پژوهش حاضر با هدف بهره گیری از یکی از شیوه های نوین پژوهش، تحت عنوان «فراتحلیل»، به تحلیل و ترکیب نتایج پژوهش های انجام شده در کشور ایران، در زمینه مطالعات خودکارآمدی، انجام شده است. بدین منظور، تعداد 25 پژوهش انجام یافته در زمینه مطالعات خودکارآمدی از مراکز پژوهشی کشور گردآوری شد. پژوهش ها بر اساس این فهرست که شامل مؤلفه های روش شناختی تحقیق مانند پرسش ها، فرضیه ها، اهداف، جامعه آماری، نمونه گیری، روش پژوهش، روش آماری، روایی و پایایی پرسشنامه ها است، برای فراتحلیل انتخاب شدند. تحلیل های آماری با استفاده از نرم افزار فراتحلیل جامع صورت گرفت. نتایج پژوهش حاضر با بهره گیری از روش ترکیب اندازه اثر به روش «اشمیت وهانتر» نشان داد که بین دانش آموزان دختر و پسر در خودکارآمدی تفاوت وجود دارد. اندازه اثر خودکارآمدی پسران، بیشتر از دختران بدست آمد، بدین معنی که پسران نسبت به دختران دارای خودکارآمدی بالاتری هستند.

پژوهش حاضر با هدف بهره گیری از یکی از شیوه های نوین ِپژوهش، تحت عنوان «فراتحلیل»، به تحلیل و ترکیب نتایج پژوهش های انجام شده در کشور ایران، در زمینه ی مطالعات دوزبانه و آموزش های پیش از دبستان در پیشرفت تحصیلی پرداخته است. بدین منظور، تعداد 28 پژوهش انجام یافته در زمینه ی مطالعات دوزبانگی و آموزش پیش دبستانی از مراکز پژوهشی کشورگردآوری و از میان آن ها به روش پیشنهادی تابانه (2004) و نمونه گیری گوله برفی تعداد10 پژوهش که قابلیت بررسی داشت، برای فرا تحلیل انتخاب شد. پژوهش ها بر اساس این فهرست که شامل مؤلفه های روش شناختی تحقیق مانند پرسش ها، فرضیه ها، اهداف، جامعه ی آماری، نمونه گیری، روش پژوهش، روش آماری، روایی و پایاییِ پرسشنامه ها است، برای فرا تحلیل انتخاب شدند. تحلیل های آماری با استفاده از نرم افزار فرا تحلیلِ جامع صورت گرفت. نتایج پژوهش حاضر با بهره گیری از روش ترکیب اندازه اثر به روش اشمیت وهانتز (1990) نشان داد که رابطه بین دوزبانگی و پیشرفت تحصیلی حمایت لازم را دریافت نکرد. همچنین نتایج حاکی از آن است که آموزش های پیش از دبستان، عملکرد تحصیلی را تبیین می کنند.  

پ ژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ابعاد جهت گیری مذهبی با مرزهای ارتباطی خانواده صورت گرفته است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه خانواده های ساکن در شهرستان نکا تشکیل می دهند. گروه نمونه شامل 100 زوج بود که به روش نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای تصادفی انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه «ابعاد جهت گیری مذهبی، بهرامی احسان1381» و پرسشنامه محقق ساخته «مرزهای ارتباطی خانواده» بودند. ضریب پایایی پرسشنامه ابعاد چهت گیری بین 91/0و 85/0 گزارش شده است و ضریب پایایی پرسشنامه مرز های ارتباطی خانواده 67/0 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل چندمتغیری همبستگی بنیادی استفاده شد. نتایج نخستین همبستگی بنیادی نشان داد که با افزایش مذهب گرایی و ارزنده سازی و کاهش سازمان نیافتگی، تنیدگی مرزهای بیرون خانواده و مرزهای بهنجار درون خانواده کاهش می یابند. همچنین نتایج دومین همبستگی بنیادی نشان داد که با افزایش مذهب گرایی و ارزنده سازی مذهبی، تنیدگی مرزهای درون و بیرون خانواده، گسستگی مرزهای درون خانواده و مرزهای بهنجار درون خانواده کاهش می یابند.

هدف پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش نیازهای بنیادین و حمایت اجتماعی در سازگاری اجتماعی دانش آموزان مقطع متوسطه انجام شد. روش: روش پژوهش همبستگی و جامعه موردنظر کلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه آموزش و پرورش منطقه طارم استان قزوین در سال تحصیلی 87-1386 بود .گروه نمونه 160 دانش اموز شامل 80 دختر و 80 پسر بودند که به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه نیازهای بنیادین دانش آموزان (برنز،وانس،داین،سیدوکرسکی و استاکول،2006)، پرسشنامه حمایت اجتماعی(واکس، فیلیپس،هالی،تامپسون،ویلیامزو استوارت1986) و پرسشنامه سازگاری دانش آموزان (سینها و سینگ،1993) بود.داده ها با استفاده از تحلیل مسیر، تحلیل شد.یافته ها: یافته ها نشان داد که اثر مستقیم جنس بر نیازهای بنیادین و سازگاری اجتماعی معنادار است.ولی بر حمایت اجتماعی معنادار نیست. اثر غیرمستقیم جنس بر سازگاری و حمایت اجتماعی معنادار است. در حالیکه اثر کلی جنس بر نیازهای بنیادین معنادار نیست. اثر مستقیم حمایت اجتماعی بر سازگاری اجتماعی معنادار است. نتیجه گیری: از آنجا که نیازهای بنیادی و حمایت اجتماعی میتواند بر سازگاری اجتماعی دانش آموزان تأثیرگذار باشد.می توان از این اطلاعات در راستای برنامه ریزی جهت تأمین نیازهای بنیادی و حمایت اجتماعی آن ها بهره جست و سازگاری اجتماعی دانش آموزان را افزایش داد و یا از شدت ناسازگاری جلوگیری کرد.