تصحیح و توضیح ابیاتی از لیلی و مجنون نظامی گنجه ای
آرشیو
چکیده
جمال الدین ابومحمّد الیاس بن یوسف مشهور به نظامی گنجه ای، شاعر و داستان سرای ایرانی در سده ششم هجری، مقتدای داستان سرایی در ادبیات فارسی است. نظامی، منظومه لیلی و مجنون را در بحر هزج مسدس به نام شروانشاه اخستان بن منوچهر سروده است. به رغمِ کوشش هایی که تا امروز در شرح و تصحیح منظومه لیلی و مجنون نظامی گنجه ای صورت گرفته است، برخی ابیات این منظومه همچنان نیازمند شرح و توضیح و بازبینی نسخه های کهن و تصحیح مجدد است. تصحیحاتی که پس از پژوهش برتلس در آکادمی اتحاد جماهیر شوروی و شرح و تصحیح وحیددستگردی صورت گرفته، عمدتاً حاصل تحقیق ایشان را مجدداً منتشر کرده اند مثل اینکه برخی مصحِّحان، ضبط عین نسخه های آنان را تکرار کرده اند یا در برخی موارد با اعتماد به خوانش ایشان تلاش کرده اند قرائت و خوانش دور و ناراست آنان را شرح و توجیه کنند. در این مقاله شانزده مورد از ضبط ها یا توضیحات اشتباه یا ناقص یا سهو و قصور مصحِّحان و شارحان لیلی و مجنون را بررسی کرده ایم. تعابیر و واژگان قلم کشیدن، به جای مزد، کشت/ گشت؛ محیط بخش، شیره بهشتی، عروس آزاد، آزاده سرشت، زادخاک، حرام و محرم، شباهنگ زدن، بهانه، هنجار، خورشید یکم، افتادن و افتاده، حریف از چوب تراشیدن، نمونه، سرگشاده، شب چارشنبهی و پاره کار در شرح یا چاپ های لیلی و مجنون به درستی ضبط نشده اند یا توضیحات متن های چاپی وافی به مقصود نیست، این موارد را تصحیح یا شرح و توضیح کرده ایم و در هرمورد پیشنهاد تازه عرضه کرده ایم. علاوه براین، باتوجه به فرهنگ و آداب و رسوم عامه و هنرهای بلاغی در تصحیح و توضیح برخی ابیات لیلی و مجنون کوشیده ایم.Correcting and explaining verses of Leyli and Majnun
Jamal al-Din Abu Muhammad Ilyas ibn Yusuf, known as Nizami Ganjai, was an Iranian poet and storyteller in the 6th century AH, a pioneer of story-telling in Persian literature. Nizami composed the poem Leyli and Majnun in a six-part rhythm of Hazaj under the name of Shirvanshah Akhistan ibn Manouchehr. Despite all the efforts made in describing and correcting Nizami Ganjavi’s Leyli and Majnun to date, some verses of this poem still require explanation and review when we compare them with the ancient manuscripts of the text. Corrections made after Bertels’ research at the Soviet Union Academy and Vahid Dastgerdi’s descriptions and corrections have mostly republished their findings, as if some editors have merely repeated the exact recordings of their versions or, in some cases, have attempted to explain and justify their distant and incorrect readings based on their trust in them. In this article, we have examined sixteen instances of incorrect or incomplete recordings or explanations, or oversights and errors by the editors and commentators of Leyli and Majnun.
تبلیغات
