تحلیل تطبیقی کارکرد بن مایه های ماورایی در ساختار روایی منظومه های حماسی بر مبنای نظریه کنش های سه گانه ژرژ دومزیل «جامعه مورد مطالعه: خاوران نامه، شهنشاه نامه، ظفرنامه» (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
پژوهش حاضر سعی دارد با تکیه بر نظریه کنش های سه گانه به این پرسش پاسخ دهد که «موارد همانندی بن مایه های ماورایی در انواع حماسه های منظوم ایران در چهارچوب نظریه اسطوره شناسی کنشگرای ژرژ دومزیل کدام اند؟. با توجه به هدف پژوهش، یک منظومه اساطیری «گرشاسب نامه»، یک منظومه دینی «خاوران نامه»، یک منظومه پهلوانی «شهنشاه نامه» و یک منظومه تاریخی «ظفرنامه» اساس تحلیل قرار گرفته است. با توجه به یافته های پژوهش به نظر می رسد در هر یک از این منظومه ها یکی از کنش های سه گانه مدّنظر ژرژ دومزیل نمود بیشتری دارد. عامل اصلی در این زمینه «جهانبینی حاکم بر اثر» و «درون مایه» این منظومه ها است. در هر سه منظومه «خواب دیدن و پیشگویی» عامل شکل گیری جریان روایت است؛ اما در هر یک کارکرد متفاوتی دارد. در اندیشه «ایرانشهریِ» مستوفی، کنش «فرمانروایی» نمود بیشتری دارد و شاه به عنوان نماینده مطلق خداوند بر روی زمین، جایگاهی والا و مقدس دارد؛ زیرا از یک سو دارای فرّه ایزدی است و از سوی دیگر ویژگی دینداری، دادورزی، بخشش و تدبیر در کنش های این شخصیت قابل بررسی است. در «گرشاسب نامه» با توجه به درون مایه این اثر «وصف جنگاوری های «گرشاسب» و گزارش اعمال وی»، دو کنش جنگاوری و باروری نمود بیشتری دارند.در منظومه مذهبی «خاوران نامه» که به شرح دلاوری های پیشوای شیعیان می پردازد، کنش جنگاوری / سلحشوری نمود بیشتری دارد و عناصری مانند فرّه ایزدی و روئین تنی به شیوه متفاوتی بازنمایی شده اند و معجزه و قدرت ماورایی قهرمان اثر بر سایر وجوه حماسی این منظومه غلبه دارد. در شهنشاه نامه صبا نیز کنش های فرمانروایی/ شهریاری و جنگاوری و سلحشوری غلبه بیشتری دارد...Comparative Analysis of the Function of Transcendental Motifs in the Narrative Structure of Epic Poems Based on Georges Dumézil's Theory of Triple Action: "Study society: Khavarannameh, Shahanshahnameh, Zafarnameh"
The present study, relying on the theory of triple actions in the thought of Georges Dumesil, tries to answer the main question: "What are the similarities of the supernatural themes in the types of Iranian epic poems "Khavaran-nameh, Zafar-nameh and Shahan-shah-nameh"?" According to the findings of the study, it seems that in each of the types of poems "historical, heroic, religious" one of the triple actions is more prominent. In Zafar-nameh, according to Mostofi's "Iranshahri" thought, among the three actions, the action of "rulership" and "kingship" is most prominent; therefore, the king, as the absolute representative of God on earth, has a high and sacred position; because on the one hand, he has the power of God, and on the other hand, the characteristics of piety, justice, forgiveness and prudence can be examined in the actions of this character. In the religious system of "Khavaran-Nameh", which describes the bravery of the Shiite leader, the act of war/chivalry is more prominent. Considering the content of this work, elements such as divine and spiritual fervor are represented in a different way; in the sense that Khusfi has given these components a sacred and divine aspect and the miracle and supernatural power of the hero of the work prevails over other epic aspects of this system. In the Shahanshah-Nameh of Saba, considering the content of the work, the acts of rule/royalty and war and chivalry are more predominant. Abbas Mirza, as the hero of the narrative, fights foreigners/non-Iranians and is a symbol ...
تبلیغات
