تضادّ در تعدّد منبع، عاملی مؤثّر در پیچیدگی تلمیحات خاقانی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
از ویژگی های برجسته سبک ارّانی (آذربایجانی)، استفاده از ابزارهای گوناگون جهتِ دشوار ساختن کلام است. توجّه و تسلّط خاقانی به عنوانِ یکی از برجسته ترین شاعران این سبک، بر اساطیر، اشارات مسیحیّت و توجّه به ظرافت ها و دقایق تلمیحی آن، بی تردید بر پیچیدگی و ابهامِ شعر او مؤثّر بوده است. او در تلمیحات خود، گاه به سراغِ اشاراتی می رود که آبشخوری چندگانه دارد که این موضوع بیانگرِ وسعت اطّلاعات و تتبّع و مداقّه او در منابعِ تفسیری و تاریخی است. خواننده اشعار خاقانی به عنوانِ مخاطب او، ازآنجاکه نمی تواند اطّلاعات خود را با اطّلاعاتِ طرح شده در ابیات همسو کند، با ابهام مواجه می شود. نگارنده در مقاله حاضر با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی و تحلیل محتوا، پس از بررسیِ تلمیحات اسطوره ای- حماسی و نیز اشاراتِ عیسوی دیوان خاقانی، یکی دلایلِ ابهام و پیچیدگیِ تلمیحات او را «تضادّ در تعدّد منبع» در نقلِ اشارات می داند. در این جستار کوتاه شش مورد از اشاراتِ خاقانی بررسی شده است که با استفاده از همین آبشخورِ دوگانه در هاله ای از ابهام قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان دهنده آن است که خاقانی کوشیده است علاوه بر استفاده از روایاتِ مختلف از یک تلمیح به جهتِ گسترش بیشتر معنا، ابهامی هنری خلق کند. بر این اساس، ابهام و پیچیدگی در تلمیحات خاقانی، بیشتر در دسته «ابهامات عمدی» قرار می گیرد.The Contradiction in the Multiplicity of Sources, An Effective Factor in the Complexity of Khaqani Shervani’s Poetry
One of the prominent features of the Arani (Azerbaijani) style is the use of various tools to complicate the language. Khaqani Shervani, as one of the most distinguished poets of this style, undoubtedly impacts the complexity and ambiguity of poetry due to his mastery of myths, references to Christianity, and attention to the subtleties and nuances of allusion. In his allusions, he sometimes draws upon references with multiple sources, illustrating the breadth of his knowledge and meticulous research in interpretative and historical sources. The reader of Khaqani’s poems, as his audience, encounters ambiguity as they cannot align their own knowledge with the information conveyed in the verses. In the present article, the author, using a descriptive analytical method and content analysis, examines epic mythological allusions and Christian references in Khaqani’s Divan, identifying one reason for their ambiguity and complexity as the “contradiction in the multiplicity of sources” in conveying these references. This short study examines six instances of Khaqani’s references that, utilizing such dual sourcing, are shrouded in ambiguity. The findings indicate that Khaqani, besides employing allusion like other poets, has strived not only to use various narratives of an allusion for greater expansion of meaning but also to bring an artistic ambiguity along with it. Thus, ambiguity and complexity in Khaqani’s allusions mostly fall under the category of “intentional ambiguities”.
تبلیغات
