تحلیل جامعه شناسی تاریخی قیام مختار ثقفی براساس نظریه کنش جمعی چارلز تیلی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
تلفیق دانش تاریخ و نظریه های جامعه شناسی یکی از روش های رایج در تحلیل پدیده های اجتماعی است که بسیاری از پژوهشگران بدان توجه کرده اند. چارلز تیلی، یکی از نظریه پردازان برجسته جامعه شناسی، از نظریه کنش جمعی برای بررسی و تحلیل داده های تاریخی بهره برده است. کنش های جمعی معمولاً دارای سابقه علل و پیامدها هستند و به اشکال مختلف ظاهر می شوند. قیام مختار در سال 66 ه. یکی از نخستین جنبش های شیعی بود که با هدف برتری بر اشراف کوفه و خون خواهی امام حسین (ع) شکل گرفت. شعار قیام مختار، خون خواهی امام حسین (ع) و دستیابی به حکومت عراقین بود، که با تکیه بر مشروعیت یابی از طریق حمایت محمد حنفیه دنبال می شد. قیام مختار پس از واقعه کربلا در سال 61 هجری شکل گرفت، زمانی که امام حسین (ع) و یارانش در کربلا به شهادت رسیدند. این حادثه موجب برانگیختن نارضایتی های گسترده در میان مسلمانان شد و نخستین قیامی که به خون خواهی امام حسین (ع) شکل گرفت، قیام توابین به رهبری سلیمان بن صرد خزاعی بود. پس از آن، قیام مختار بن ابی عبیده ثقفی به عنوان یکی از مهم ترین جنبش های شیعی برای خون خواهی امام حسین (ع) مطرح شد. مختار با بهره گیری از نظریه کنش جمعی ، ابعاد مختلف قیام خود را تحلیل کرد.این پژوهش به بررسی عوامل مؤثر در بسیج نیروهای شیعی، فرصت ها و تهدیدها، سرکوب ها و تسهیل های محیطی پرداخته و نقش مختار در شکل گیری یک جنبش سیاسی اجتماعی را تحلیل می کند. قیام مختار به عنوان یک حرکت مبتنی بر انگیزه های شیعی و کنش جمعی، در زمینه جامعه شناختی مورد مطالعه قرار می گیردHistorical Sociological Analysis of Mukhtar Saghafi's Uprising Based on Charles Tilly's Collective Action Theory
Combining historical knowledge and sociological theories is one of the common methods in analyzing social phenomena that many researchers, including historians and sociologists, have paid attention to. Charles Tilly, one of the prominent sociological theorists, has used the theory of collective action to examine and analyze historical data. Collective actions usually have a history of causes and consequences and appear in various forms. The Mukhtar Thaqafi uprising in 66 AH was one of the first Shiite movements that was formed with the aim of gaining superiority over the nobles and patrons of Kufa and avenging Imam Hussein (AS). The slogan of the Mukhtar uprising was to avenge the blood of Imam Hussein (AS) and achieve the rule of the Iraqis, which was pursued by relying on gaining legitimacy through the support of Muhammad Hanafiya.The Mukhtar uprising was formed after the Karbala incident in 61 AH, when Imam Hussein (AS) and his companions were martyred in Karbala. This incident caused widespread dissatisfaction among Muslims, and the first uprising that took place to seek the blood of Imam Hussein (AS) was the Tawabin Uprising led by Sulayman bin Sard al-Khuza'i. After that, the uprising of Mukhtar bin Abi Ubaydah al-Shaqafi emerged as one of the most important Shiite movements to seek the blood of Imam Hussein (AS). Mukhtar analyzed the various dimensions of his uprising using Charles Tilly's theory of collective action. This study examines the factors effective in the mobilization of Shiite forces, opportunities and threats, repressions and environmental facilitations, and analyzes the role of Mukhtar in the formation of a political and social movement. Mukhtar's uprising, as a movement based on Shiite motives and collective action, is studied in a sociological context, and its political and social effects on Umayyad society and other Shiite uprisings are examined.
تبلیغات
