تبیین پیشایندها و پیامدهای صخره شیشه ای در سازمان های خدماتی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف: صخره شیشه ای به حواشی به کارگیری زنان در مشاغل مدیریتی مخاطره آمیز اشاره دارد. به بیان دیگر، پدیده صخره شیشه ای بیان می کند که زنان در مقایسه با مردان، به احتمال بیشتری به پُست های مخاطره آمیز مدیریتی دست می یابند و مدیریت واحدهایی که به طور عمده در بحران قرار گرفته اند، به زنان واگذار می شود. مطالعه صخره شیشه ای می تواند نقطه عطفی برای اندیشمندان و محققان بیشتری در این زمینه باشد تا به مشکلات و چالش های زنان در پُست های مدیریتی بپردازند. هدف اصلی این پژوهش، طراحی الگوی صخره شیشه ای (با تأکید بر پیشایندها و پیامدها) در سازمان های خدماتی استان گلستان است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف توسعه ای است و روش پژوهش آن، روش ترکیبی از نوع طرح متوالی اکتشافی (کیفی کمّی) است. مشارکت کنندگان در مرحله کیفی، مدیران زن و مرد شاغل در سازمان های خدماتی استان گلستان و استادان دانشگاه بوده اند. با توجه به کفایت نمونه گیری و اشباع نظری، ۲۰ نفر به روش نمونه گیری هدفمند و گلوله برفی انتخاب شدند. سپس یافته های بخش کیفی پژوهش، به صورت مجموعه ای از گزاره ها و فرضیه ها، برای آزمون در بخش کمّی تدوین شد. با تحلیل مصاحبه های انجام شده، الگوی مورد مطالعه استخراج، تدوین و در قالب روابط علّی طراحی شد. با تحلیل داده های کیفی، پرسش نامه پژوهشگر ساخته ای مشتمل بر ۳۹ گویه طراحی شد و پس از تأیید پایایی و روایی سازه سنجه، بر حسب روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، این پرسش نامه در اختیار بانوان مدیر شاغل در سازمان های خدماتی استان گلستان قرار گرفت و در نهایت، ۲۲۵ پرسش نامه تکمیل برگشت و داده های آن آزمون شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل سازی معادلات ساختاری و تحلیل عاملی تأییدی در نرم افزار اسمارت پی ال اس استفاده شد. یافته ها: این الگو از عوامل علّی (ویژگی های رهبری زنان، معیارهای شایسته سالارانه، ترجیحات زنان، عوامل سازمانی)، پدیده محوری (صخره شیشه ای)، راهبردها (جانشین پروری، برنامه ریزی توسعه فردی و شبکه های حمایتی) و پیامدها (پیامدهای مثبت فردی و سازمانی و پیامدهای منفی فردی و سازمانی) تشکیل شده است. نتایج تحلیل داده ها نشان داد که ویژگی های رهبری زنان، معیارهای شایسته سالارانه، ترجیحات زنان و عوامل سازمانی، بر صخره شیشه ای تأثیر معنادار دارند. همچنین تأثیر پدیده صخره شیشه ای بر راهبردهای جانشین پروری، برنامه ریزی توسعه فردی و شبکه های حمایتی تأیید شد. در نهایت نتایج از تأثیر مثبت این راهبردهای بر پیامدهای مثبت و اثر منفی آن ها بر پیامدهای منفی حکایت دارد. بر اساس مدل طراحی شده در بخش کیفی پژوهش، به تصمیم گیرندگان و مدیران ارشد سازمان های خدماتی، پیشنهاد می شود ضمن توجه به علل شکل گیری پدیده صخره شیشه ای، به درک، کنترل و مدیریت عواملی که سبب بروز چالش ها و مشکلات برای مدیران زن در پُست های مخاطره آمیز مدیریتی می شوند، اقدام کنند. نتیجه گیری: این مطالعه جزء اولین مطالعاتی است که با تکیه بر پژوهشی ترکیبی، به ارائه چارچوبی جامع برای شناخت شرایط علّی، راهبردها و پیامدهای پدیده صخره شیشه ای پرداخته است.Explaining the Antecedents and Consequences of the Glass Cliff in Service Organizations
Objective
The concept of the "glass cliff" refers to the observed trend of appointing women to leadership roles in contexts that are inherently risky or crisis-prone. This phenomenon posits that women are disproportionately likely to be placed in precarious management positions where the risk of failure is high. The exploration of the glass cliff can catalyze further scholarly inquiry and stimulate discussions concerning the specific challenges and obstacles that women encounter in leadership positions. The primary objective of this research is to meticulously design a detailed model of the glass cliff, focusing particularly on its antecedents and consequences, within the context of service organizations located in Golestan province.
Methods
The research is developmental in its intent and employs a mixed-methods sequential exploratory design, integrating both qualitative and quantitative approaches. Participants in the qualitative phase comprised both male and female managers working in various service organizations across Golestan province, alongside university professors. Upon reaching theoretical saturation, twenty individuals were selected through a combination of purposeful and snowball sampling methods. Insights gathered from the qualitative phase were subsequently transformed into a coherent set of propositions and hypotheses, which were rigorously tested in the quantitative phase. Through in-depth analysis of the interviews conducted, a comprehensive model outlining causal relationships was formulated. Subsequently, a structured questionnaire containing 39 items was developed from the qualitative data. This questionnaire was meticulously validated for reliability and validity before being distributed among female managers in service organizations through a carefully stratified random sampling method. Ultimately, 225 completed questionnaires were collected and their data subjected to analysis using structural equation modeling and confirmatory factor analysis, facilitated by the Smart PLS software.
Results
The developed model encompasses several elements: causal factors such as characteristics of women's leadership, criteria for meritocracy, women’s preferences, and organizational factors; the central phenomenon of the glass cliff; strategic responses including succession planning, personal development, and support networks; and outcomes, which are categorized as positive and negative consequences at both individual and organizational levels. The analysis of the data conclusively showed that factors such as women's leadership characteristics, meritocracy criteria, women’s preferences, and organizational dynamics have a significant impact on the glass cliff phenomenon. Moreover, the influence of the glass cliff on strategies such as succession planning, personal development, and support networks was robustly confirmed. Drawing from the qualitative aspect of the study, it is recommended that decision-makers and senior managers in service organizations diligently consider the origins of the glass cliff phenomenon and actively engage in managing the factors that contribute to the unique challenges faced by women in high-risk managerial positions
Conclusion
This investigation stands as one of the initial studies that, by leveraging a hybrid research methodology, provides a comprehensive framework to thoroughly understand the causal conditions, strategic responses, and consequences of the glass cliff phenomenon.
تبلیغات
