امکان سنجی عقاب جاهل مرکب از دیدگاه عقل (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
امور اعتقادی در کنار تکالیف عبادی و غیر عبادی از مهم ترین مسائلی است که شریعت مطهر اسلام بدان پرداخته است. ممکن است ادعا شود می توان دلایل محکمی برای لزوم اعتقاد داشتن به اصول دین ارائه نمود. این نوشتار به دنبال پاسخ به این است که باتوجه به حجیت قطع، اگر شخصی به واسطه تشخیص عقل خویش به یک عقیده باطلی ایمان آورد، یا برعکس با استدلال عقلی به مطلبی که در دین برای عموم متدینین ثابت است منکر شود، در این صورت از منظر عقل امکان عقاب دنیوی و اخروی وی چگونه قابل توجیه است؟ همچنین چه آثاری بر این اعتقاد بار خواهد شد؟ با بررسی ادله عقلی و کلمات فقها در می یابیم از آنجایی که حجیت قطع ذاتی است، شخصی که قاطع به یک نظریه است و به اقتضاء قطع خود اعمالی انجام می دهد یا تکالیف واقعی و نفس الامری را ترک می کند، امکان خطاب تکلیفی بر خلاف قطع وی به او وجود ندارد. همچنین این نتیجه حاصل می شود که هرچند در عمل امکان اجبار او به التزام و تظاهر بر خلاف قطعش وجود دارد، اما امکان تغییر واقعی عقیده برای او وجود ندارد. البته اگر جهل او تقصیری بوده باشد وی به خاطر تقصیر خود نه عمل بر طبق اعتقاد، مورد مواخذه و عقاب قرار خواهد گرفت.The Rational Possibility of Punishing the Compound Ignorant
Belief, along with religious and non-religious duties, are among the most important issues addressed by Sharia (Islamic law). It may be claimed that strong arguments can be put forward for the necessity of believing in the principles of religion. This article seeks to provide an answer to the question raised with regard to the validity of certainty as follows: If somebody adopts a false belief through the recognition of his own intellect, or on the contrary, if somebody, through rational reasoning, denies a belief stablished in a religious community, how can the possibility of his worldly and hereafter punishment be justified based on rational reasoning? By examining the rational arguments and the jurists’ injunctions, we find out that since the validity of a decision is inherent, a person who is firm on a theory and performs actions accordingly, or abandons real and self-evident duties, it is impossible to make the actions obligatory contrary to his decision. Also, it can be concluded that although, in practice, it is possible to force him to show commitment or pretend to do so against his will, it is not possible for him to change his belief. Therefore, if his ignorance was his fault, he will be punished for his fault not for acting according to his belief.
تبلیغات
