شناسایی پیامدهای شکل گیری و گسترش تربیت سایه در نظام آموزشی: مطالعه به روش پدیدارشناسی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

ابهام در فلسفه تربیتی و نپرداختن به شرایط موردنیاز از یکسو، نبود زمینه و دغدغه کافی برای نهادینه کردن فلسفه تربیتی در نظام آموزشی و شیوع بیمارگونه ی گرایش به ایجاد مهارت تست زنی در دانش آموزان، مخاطراتی را در سطوح فردی و اجتماعی به همراه دارد. این تحقیق، با تکیه بر روش پدیدارشناسی به تحلیل ادراک و تجربه زیسته، با انجام مصاحبه نیمه ساختاریافته با 15 نفر از رتبه های برتر در کنکور کارشناسی، کارشناسی ارشد و متخصصین پرداخته شد تا تأثیر ثبت نام در کلاس های موسوم به تست زنی بر عملکرد دانش آموزان در آزمون کنکور سراسری، مورد واکاوی قرار گیرد. یافته ها بیانگر 4 مضمون کلی، افت سواد دانش آموختگان با 7 زیر مضمون، نخبه های کم درآمد با 4 زیر مضمون، تضعیف تربیت رسمی با 4 زیر مضمون و مضمون نابرابری اجتماعی با 9 زیر مضمون است. نتایج نشان می دهد، هرچند استفاده از این کلاس ها، احتمال موفقیت در آزمون های چندگزینه ای را افزایش می دهد، اما به شکل گیری و تشدید نابرابری اجتماعی انجامیده است. به دیگر سخن، ترویج بیمارگونه استفاده از کلاس های کنکور زمینه را برای ناکارآمدتر شدن آموزش وپرورش رسمی آماده کرده و درنتیجه نادیده گرفته شدن استعدادهای بسیاری که به دلایلی نظیر مادی، اجتماعی و فرهنگی، توانایی استفاده از این نوع آموزش ها ندارند را به دنبال داشته و توان قبولی در رشته های پر درآمد و پرطرفدار را از آن ها سلب خواهد کرد. به نظر می رسد این موارد منجر به نادیده گرفته شدن بخش از توان بالقوه ی جامعه و تشدید نابرابری اجتماعی شده است؛ این امر اهمیت بازاندیشی برای جلوگیری از دامنه دار شدن مخاطرات ذکر شده را بیش از پیش نمایان می سازد.