تحلیل فضایی شاخص های توسعه اقتصاد منطقه ای در استان آذربایجان شرقی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

شهرنشینی شتابان همگام با تحولات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی عوامل ایجاد الگوی نامتوازن شهری و به تبع آن توزیع ناهمگون امکانات از جمله منابع اقتصادی در سراسر کشور از جمله استان آذربایجان شرقی می باشد. رویکرد مطالعه حاضر کاربردی بوده که با بهره گیری از روش شناسی «توصیفی – تحلیلی» در راستای تحلیل فضایی شاخصه ای توسعه اقتصادی در بین شهرستان های استان آذربایجان شرقی به انجام رسیده است. شاخص های مورد ارزیابی 14 شاخص اقتصادی می باشد که جهت جمع آوری داده های مربوط به آنها از آمارنامه عمومی استان در سال 1391 استفاده شده است. جهت تحلیل داده های پژوهش از مدل شباهت به گزینه ایده آل فازی (FTOPSIS ) استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان دهنده آن است که شهرستان تبریز به عنوان مرکز استان آذربایجان شرقی با 12/4 فاصله از راه حل ایده آل فازی( ) و 91/8 فاصله از راه حل ضد ایده آل فازی( ) در فاصله دو برابری از بقیه شهرستان ها به خصوص شهرستان دوم استان از لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه اقتصادی یعنی شهرستان اهر با 98/7 فاصله از ( ) و 97/4 فاصله از ( ) می باشد. در این بین شهرستان های خداآفرین، چاراویماق و جلفا نیز محروم ترین شهرستان های استان می باشد. نتایج پژوهش حاکی از یک الگوی مرکز – پیرامون در رابطه با برخورداری از شاخص های توسعه اقتصادی در سطح استان بین مرکز استان و بقیه شهرستان های استان می باشد. برطرف کردن این مسائل نیازمند تمهیدات جدیدی در زمینه تخصیص عادلانه شاخص های اقتصادی در سطح شهرستان های استان می باشد.