مسلمانیِ خوانین مغول بر پایه زمینه های اسلام پذیری ایلخانان (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

مغولان پیرو آیین «شمنیسم» بودند و بر پایه اوضاع برآمده از زندگی «خانه به دوشی» خود، از مدارای اعتقادی برخوردار بودند. در یاسای چنگیزی هیچ دینی راجح تر از دیگر ادیان نبود و بنابراین، زمینه برای تعامل اعتقادی مغول ها با مردمان فرمان پذیرشان فراهم آمد. برتری فرهنگ و مدنیّت اسلامی و شمار فراوان مسلمانانی که در اولوس های چهارگانه پسران چنگیز می زیستند، راه را برای مسلمان شدن برخی از خانان مغول هموار کرد و در همت کردن آنان به بهبود اوضاع رعایای مسلمان تأثیر گذارد. قلمرو ایلخانان اوضاع دیگری داشت و افزون بر مدارای اعتقادی مغول، رفق و مدارای آگاهانه تری بر سلوک مسلمانان حاکم بود. هم چنین مشروعیت حکومت ها و هم گرایی آنان با مردم، از مسلمانی آنان سرچشمه می گرفت. در این قلمرو، زمینه های سیاسی و اقتصادی دیگری فراروی ایلخانان پدید آمد که آنان را به سوی پذیرش اسلام کشاند. تبیین این زمینه ها و شناخت و تحلیل عوامل اسلام پذیری ایلخانان در جامعه دین محور ایرانی، محور این مقاله است که بر پایه پاسخ به چگونگی اسلام پذیری خانان مغول در دیگر اولوس ها، سامان می یابد.