زمینه و هدف: یکی از مشکلات و معضلات اقتصادی کشور سهولت تشکیل باندهای حمل ونقل، نگهداری، عرضه و فروش کالای قاچاق در کشور است که موجب شده است ضربات مهلکی به اقتصاد کشور وارد شود از این رو پلیس در سال های اخیر به دنبال انجام اقدامات پیشگیرانه در زمینه وقوع این جرم در کشور بوده و تلاش دارد از شکل گیری باندها قاچاق کالا جلوگیری کند. لذا این پژوهش با هدف تبیین و شناسایی نقش پلیس در وضعیت موجود و مطلوب در پیشگیری از شکل گیری باندهای قاچاق کالا و ارائه الگوی بومی پیشگیری از شکل گیری باندهای قاچاق کالا توسط پلیس انجام شده است روش پژوهش: پژوهش حاضر از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش اجرا آمیخته و از نوع پیمایشی می باشد، جامعه آماری این پژوهش در فاز کیفی شامل خبرگان در حد اشباع نظری تعداد 26 نفر و در فاز کمی شامل کارشناسان و مدیران سازمان های نیروی انتظامی، سازمان گمرک، سازمان تعزیرات حکومتی و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز به تعداد 2150 نفر که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 400 نفر به عنوان حجم نمونه تعیین و نمونه گیری به شیوه تصادفی طبقه ای صورت گرفت یافته ها و نتایج: در فاز کیفی در چهار بُعد؛ اجزای ساختاری، اجزای محتوایی، تعامل و مشارکت، آموزش و اطلاع رسانی پلیس، 17 مولفه و 64 شاخصه بدست آمد و در فاز کمی یافته ها نشانگر تفاوت و فاصله معنادار بین وضعیت موجود و مطلوب نقش پلیس در پیشگیری از شکل گیری باندهای قاچاق کالا بود. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد که اقدامات پلیس در زمینه پیشگیری از شکل گیری باندهای قاچاق کالا در وضعیت موجود دارای ضعف های فراوانی است و برای رسیدن به وضعیت مطلوب به ترتیب؛ اجزای محتوایی، اجزای ساختاری، آموزش، تعامل و مشارکت پلیس نیازمند اصلاحاتی است که در قالب الگوی استخراج شده این پژوهش ارائه شده است.
