پژوهش در آموزش علوم تجربی

اﻣﺮوزه مهمترین دغدغه ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﯽ و ﭘﺮورﺷﯽ ﯾک کﺸﻮر ، اﯾﺠﺎد ﺑﺴﺘﺮی ﻣﻨﺎﺳﺐ جهت رﺷﺪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺳﺮﻣﺎیه های ﻓکﺮی در ﺟﺎمعه ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺮای آن که همه گرو های اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻗﺎدر ﺑﺎﺷﻨﺪ به ﻃﻮر ﻣﺆﺛّﺮ در ﭼﻨﯿﻦ ﺟﺎمعه ای ﻣﺸﺎرکﺖ داﺷته ﺑﺎﺷﻨﺪ، ﺑﺎﯾﺪ ﯾﺎدﮔﯿﺮی ، ﺧﻼﻗﯿﺖ ، ﻧﻮآوری و ﻧﯿﺰ ﻣﺸﺎرکﺖ ﻓﻌﺎل و ﺳﺎزﻧﺪه اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ را ﺑﯿﺎﻣﻮزﻧﺪ. نقش بنیادی علم فیزیک در پیشبرد سایر علوم و فنون نیز مورد پذیرش همگان است ، به طوری که نرسیدن به هدف های آموزشی در زمینه ی فیزیک موجب ضعف ، ناتوانی و دست نیافتن به اهداف مربوط به پیشرفت علوم و فنون دیگر خواهد بود. ایجاد جاذبه در فیزیک هم برای گردآوردن مجموعه ای با هوش و استعداد کافی در این علم و هم برای تدریس بهتر آن از جمله وظایفی است که جزء چالش های دبیران فیزیک در تدریس این درس است. این پژوهش به بررسی عوامل موثر بر میزان علاقه مندی دانش آموزان به درس فیزیک می پردازد. بنظر می آید آموزش توأم با روش های نوین آموزش فیزیک ، روش های متنوع سنجش و اندازه گیری می تواند بستری مناسبی برای ایجاد علاقه به درس فیزیک دانش آموزان فراهم آورد.

علوم تجربی یکی از مهم ترین موضوعات در مدرسه است. کسب مهارت های فناورانه، تفکر انتقادی و حل مسئله برای موفقیت در مدرسه و بعد از آن، از طریق آموزش علوم در مدارس میسر می شود. با توجه به اهمیت آموزش علوم در مدارس، روش ها و راهبردهای تدریس متعددی برای ارائه ی مؤثر محتوا ایجاد شده است. مشخص شده است که روش های مبتنی بر نظریه های ساخت گرایانه کارامدتر هستند. اگرچه رویکردهای آموزشی ساخت گرایانه ی متعددی وجود دارد، اما چرخه ی یادگیری یکی از رویکردهای غالب است. در این مقاله نسخه های مختلف چرخه های یادگیری با تاکید بر مدل E7 به همراه مثال بررسی شده و مزایا و معایب استفاده از مدل چرخه ی یادگیری بیان می شود. علوم تجربی یکی از مهم ترین موضوعات در مدرسه است. کسب مهارت های فناورانه، تفکر انتقادی و حل مسئله برای موفقیت در مدرسه و بعد از آن، از طریق آموزش علوم در مدارس میسر می شود. با توجه به اهمیت آموزش علوم در مدارس، روش ها و راهبردهای تدریس متعددی برای ارائه ی مؤثر محتوا ایجاد شده است. مشخص شده است که روش های مبتنی بر نظریه های ساخت گرایانه کارامدتر هستند. اگرچه رویکردهای آموزشی ساخت گرایانه ی متعددی وجود دارد، اما چرخه ی یادگیری یکی از رویکردهای غالب است. در این مقاله نسخه های مختلف چرخه های یادگیری با تاکید بر مدل E7 به همراه مثال بررسی شده و مزایا و معایب استفاده از مدل چرخه ی یادگیری بیان می شود.

در چند دهه اخیر، شاید هیچ یک از موضوعات درسی در سطح جهان به اندازه درس علوم دچار تغییر و تحول نشده باشد ولی این تغییر تنها از جنبه محتوایی، آموزش علوم را در بر نمی گیرد. ویژگی عصر کنونی ایجاب می کند تا برنامه های آموزش علوم با به کارگیری روش های فعال و پژوهش محوری سازماندهی شوند تا توانایی شناختی و شخصیتی دانش آموزان را رشد داده و فراگیران با برخورداری از مزایای علوم و فناوری، توانایی های لازم را برای رویارویی با تحولات جدید کسب کنند. این پژوهش با هدف تحلیل محتوای کتاب علوم تجربی براساس ساحت شش گانه سند تحول بنیادین انجام یافته است. روش پژوهش این تحقیق توصیفی و از نوع تحلیل محتوا و واحد تحلیل جمله ،تصاویر و مضمون می باشد. برای جمع اوری اطلاعات از ابزار ابزار اطلاعات سیاهه تحلیل محتوا با روایی تأیید شده توسط متخصصان سند تحول بنیادین استفاده شده است برای پردازش اطلاعات از روش آنتروپی شانون به عنوان عملگری قوی و معتبر در مبحث تحلیل محتوا ،استفاده شده است .نتایج حاصل از پژوهش نشان داد ساحت اقتصادی و حرفه ای بیشترین توجه و ساحت زیباشناختی و هنری کمترین توجه را به خود اختصاص داده است .نتایج به دست آمده حاکی از آن است که پراکندگی ساحت های شش گانه در این کتاب به صورت متوازن صورت نگرفته است .

برنامه درسی علوم تجربی با ارتباط همه جانبه به چهار عرصه خود، خلق، خلقت و خالق متعال به شناخت و استفاده مسئولانه از طبیعت به مثابه بخشی از خلقت الهی با هدف تکریم یا آبادانی و آموختن از آن برای ایفای نقش سازنده و ارتقای سطح زندگی فردی و اجتماعی میپردازد. از سوی دیگر، برآورده کردن نیازهای گوناگون دانش آموزان جهت شکوفایی توانایی آن ها در یادگیری درس علوم تجربی بسیار ضروری است. لذا، مطالعه حاضر با هدف بررسی چالش ها و راهکارهای آموزش درس علوم تجربی برای دانش آموزان کم توان ذهنی صورت پذیرفت. با مطالعه ای مروری و بررسی مبانی نظری و پیشینه های تجربی پژوهش به بررسی چالش ها و راهکارها آموزشی تدریس علوم تجربی به این گروه از دانش آموزان پرداخته شد. بر اساس مرور منابع، کم توجهی به آموزش علوم تجربی در دوره های مختلف تحصیلی در مقایسه با دروس ریاضی و فارسی، بی انگیزگی و کم دانشی معلمان، تصور کمبود تجهیزات و مواد گران قیمت در آموزش علوم و نحوه ارزشیابی از جمله چالش ها و مشکلات آموزش علوم تجربی بود. لذا، با توجه به ناتوانی شناختی دردانش آموزان با نیاز ویژه، شیوه های آموزشی عینی و ملموس، روش ت دریس مبتن ی ب ر کاوشگری، آموزش علوم در موقعیتهای تلفیقی، آموزش انفرادی و به اقتضای شرایط بهره گیری از آموزش های گروهی و تیمی توصیه می گردد.

هدف این مقاله که به صورت توصیفی و تحلیلی انجام شده است، بررسی و تبیین ضرورت ایجاد رشته آموزش علوم تجربی و تربیت معلمان شایسته و با صلاحیت حرفه ای در این رشته است. همچنین بایدهای لازم برای تداوم تربیت و اثربخشی معلمان علوم تجربی در مدرسه بر اساس سند تحول بنیادین و برنامه درسی ملی می باشد. برای این منظور در برنامه درسی رشته اموزش علوم تجربی بر سه محوردانستنی ها، مهارت های معلمی و نگرش های ارزشی و اخلاقی تمرکز شده است.یافته های علمی و پژوهشی نشان می دهد معلمانی که در زمینه علم، فرآیندهای یاددهی و یادگیری ، سواد علمی و تکنولوژی توانایی های لازم را کسب نموده اند در ایجاد موقعیت های یادگیری، فعالیت های یادگیری از خلاقیت های مناسبی برخوردارند و یافته های کلاس درس را به صورت پیامد محور با واقعیت های بیرونی ارتباط داده و از طریق فعال بودن دانش آموزان مهارت های مشاهده، حل مساله و ... را تاکید می نمایند.رویکرد کلی حاکم بر برنامه درسی رشته آموزش علوم تجربی در حوزه های چهارگانه یادگیری و تربیت (زیست شناسی، زمین شناسی، فیزیک و شیمی) فطرت گرایی توحیدی است. که این رویکرد آموزش علوم را به سمت مهارت های حل مسئله، تفکر، نقد و تحلیل در خصوص عالم هستی و چگونگی ارتباط با خلقت و خلق و نحوه کاربرد علم هدایت می کند

سابقه و هدف: همراه با پیشرفت و توسعه علوم و فناوری تغییراتی در محتوا و شیوه های آموزشی روی داده است. این پژوهش با هدف مقایسه تأثیر روش تدریس مشارکتی و روش تدریس سنتی در یادگیری درس زیست شناسی دانش آموزان دختر مناطق شش و هفت تهران انجام شد. روش بررسی: جامعه آماری این تحقیق، کلیه دانش آموزان دختر سال دوم متوسطه مناطق شش و هفت در سال 1400-1401 می باشد. نمونه گیری به صورت تصادفی خوشه ای چند مرحله ای است. بنابراین دانش آموزان دو کلاس دوم متوسطه پس از موازنه سازی آزمودنی ها یکی به شکل یادگیری سنتی به تعداد 30 نفر و دیگری به شیوه تدریس مشارکتی به تعداد 30 نفر در درس زیست شناسی مورد بررسی قرار گرفتند. برای اندازه گیری میزان یادگیری گروه ها از آزمون پیشرفت تحصیلی استفاده گردید. برای تعیین روایی محتوایی پرسشنامه از نظر متخصصان و معلمان استفاده شد. برای تحلیل داده های آماری در مورد هر یک از فرضیه های پژوهشی از آزمون تحلیل کوواریانس استفاده گردید. یافته ها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که در مقایسه بین دو روش تدریس مشارکتی و روش تدریس سنتی، در پیشرفت تحصیلی تفاوت معناداری وجود دارد، اما میان آن دو در انگیزه پیشرفت تفاوت معناداری وجود ندارد. نتیجه گیری: به نظر می رسد روش تدریس مشارکتی در افزایش یادگیری دانش آموزان تأثیرگذاشته و نسبت به روش سنتی تدریس اثر بخش تر بوده است.