پژوهش در آموزش علوم تجربی

پدیده ی انفجار اطلاعات، تحول سریع در تکنولوژی، حرف و مشاغل، جوامع را با دنیایی متغیر و ناپایدار مواجه س اخته؛ دنیایی که ض رورت هم نوایی و هماهنگ ش دن با آن دغدغه فکری و نگرانی انس ان امروزی اس ت . علوم تجربی راهی را در برابر ما می گشایند؛ که ضمن درک این تغییرات از مواهب آنها برخوردار و با تهدیدهای آنها مقابله نمائیم. این پژوهش با عنوان بررسی تطبیقی درس علوم تجربی در ایران و کشور های منتخب( انگلستان و ژاپن) انجام شد. روش پژوهش به صورت توصیفی،تحلیلی است و بصورت کتابخانه ای انجام شد. نتیجه این که: هر کدام از کش ورها در آموزش علوم، اهداف مش خصی را دنبال می نمایند. لیکن نوع پرداختن به هدف ها متفاوت است. در کشورهای مورد مطالعه اهداف انتخابی در زمینه های چهارگانه ی علوم و در سه حیطه ی دانش، مهارتی و نگرش ی تدوین یافته اند. از لحاظ اهداف دانش ی ، فرق زیادی بین ایران و کش ورهای مورد مطالعه دیده نمی ش ود. اما در زمینه ی میزان و نوع پرداختن به اهداف مهارتی و نگرش ی تفاوت قابل ملاحظه ای بین ایران و دیگر کش ورها وجود دارد. در مدارس ایران ب ه عل ت ع دم پرداختن ب ه فع الیت های عملی، آزمایش و نیز آموزش رویکردهای فرآیندی، دانش آموزان در بخش اهداف مهارتی و نگرش ی دارای ض عف می باش ند و کس ب امتیاز ض عیف در آزمون های تیمز،گویای این امر است.

این پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثربخشی آموزش از طریق پاورپوینت در مقابل ارائه سخنرانی بر درک محتوا درس علوم تجربی دانش آموزان به انجام رسید. این پژوهش به شیوه تحقیق شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون انجام شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانش آموزان شهر بابل در سال تحصیلی 1402-1401 بوده است. در این پژوهش با توجه به اینکه از طرح شبه آزمایشی استفاده گردید، در پژوهش انجام شده تلاش بر این بود که تعداد ۳۰ نفر از جامعه دانش آموزان، به عنوان نمونه انتخاب شده و به طور تصادفی در دو گروه مساوی آزمایش (۱۵ نفر)، و کنترل (۱۵ نفر)، جایگزین شد. ابزار گردآوری اطلعات پرسشنامه درک محتوا تول (2022) بود. در پژوهش حاضر از تحلیل کوواریانس برای مقایسه اثربخشی آموزش از طریق پاورپوینت در مقابل ارائه سخنرانی بر درک محتوا دانش آموزان استفاده شد. نتایج پژوهش نشان دادند که میانگین درک محتوا در گروهی از دانش آموزان که به روش پاورپوینت آموزش دیده اند با گروهی که به روش سخنرانی آموزش دیده اند متفاوت است و نمره درک محتوا آن ها بالاتر است. یعنی آموزش به روش روش پاورپوینت تاثیر معناداری بر درک محتوا دانش آموزان دارد و باعث افزایش درک محتوا آن ها می گردد.

از مولفه های مهم و تاثیرگذار در دوره های تحصیلی دانش آموزان، رضایتمندی و پیشرفت تحصیلی آن ها در مدرسه است که همیشه پژوهشگران آموزش و پرورش آن را مورد توجه قرار داده اند. هدف از پژوهش حاضر آموزش مفاهیم علوم با استفاده از روش قصه گویی و بررسی اثربخشی آن بر رضایتمندی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر پایه چهارم ابتدایی شهر یزد بود. روش پژوهش حاضر از نوع شبه آزمایشی و جامعه آماری شامل کلیه دانش آموزان پسر پایه چهارم ابتدایی ناحیه دو یزد در سال تحصیلی 1400-1399 بودند که 30 نفر از آن ها به عنوان نمونه آماری به روش در دسترس انتخاب گردیدند. ابزارهای مورد استفاده در این پژوهش پرسشنامه رضایتمندی تحصیلی عنبری و همکاران (1392) و آزمون پیشرفت درسی محقق ساخته بوده است. روایی پرسشنامه رضایتمندی تحصیلی توسط عنبری و همکاران (1392) به تایید رسید و پایایی آن برابر با 0/92 به دست آمده است. روایی آزمون پیشرفت تحصیلی با استفاده از نظرات معلمین مدارس مختلف تایید و پایایی آن برابر با 0/79 محاسبه گردیده است.آموزش مفاهیم علوم با روش قصه گویی در 5 جلسه 45 دقیقه ای ارائه گردید. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون آماری تحلیل کوواریانس استفاده شد و نتایج حاصله نشان داد که استفاده از روش قصه گویی در آموزش مفاهیم علوم، باعث افزایش رضایتمندی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پایه چهارم ابتدایی شده است(0/05>P).

تغییر رویکرد دانش محور به مهارت محور و روش های فعال و تعاملی به جای روش های سنتی از راهبردهای اصلی آموزش و پرورش است. تدوین کتاب های درسی هم بر همین اساس دچار تحول شده است .هدف از پژوهش حاضر تحلیل محتوای کتاب علوم پایه سوم ابتدایی براساس تکنیک ویلیام رومی است . جامعه مورد مطالعه در پژوهش ، کتاب علوم تجربی پایه سوم ابتدایی می باشد که همه فصول این کتاب به عنوان نمونه آماری مورد تحلیل قرار گرفته است . واحد های تجزیه و تحلیل، شامل متن ، پرسش ها و تصاویر کتاب است و بر اساس متغیرها و پارامترهای فعال و غیر فعال، با فرمول ویلیام رومی، تحلیل و ضریب تعامل آنها مشخص شده است. با توجه به یافته های تحقیق، ضریب تعامل 0.62 برای متن ، ضریب تعامل 0.85 برای تصاویر و ضریب تعامل1.5 برای پرسش ها به دست آمده است. بنا بر این متن کتاب ، طراحی تصاویر و پرسش های کتاب به صورت فعال تدوین و طراحی شده اند و در فرایند یاد دهی و یادگیری، فراگیران را فعالانه درگیر می کنند.

هدف از تحقیق حاضر، بررسی و تحلیل محتوای بخش علوم زمین کتب علوم تجربی دوره دوم ابتدایی بر اساس الگوی تحلیل محتوای ویلیام رومی در سال تحصیلی ۱۴۰۱- ۱۴۰۰ در سه مولفه »متن«، »تصویر « و» پرسش« بوده است. جامعه آماری تحقیق شامل محتوای بخش علوم زمین در کتب علوم تجربی پایه های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی انتخاب گردیده است. روش تحقیق، از نوع تحلیلی بوده و برای بررسی داده ها و اطلاعات از روش های مناسب آمار توصیفی مانند فراوانی، درصد و محاسبه ضریب درگیری در هر پایه برای متن، پرسش-ها، و تصاویر و سپس محاسبه ضریب درگیری دانش آموزان با کل متن، تصاویر و پرسش ها استفاده شده است. بر اساس یافته های پژوهش، ضریب درگیری یادگیرنده در بخش های متن، تصاویر و پرسش ها در بخش علوم زمین کتب علوم دوره دوم ابتدایی به ترتیب ۱۴/۱ ،۵۴/۰ و ۶۷/۰ به دست آمد. این نتایج نشان می دهد که بر اساس الگوی ویلیام رومی محتوای علوم زمین این کتب درهر سه بخش متن ، تصاویر و پرسش ها فعال می باشد.

پژوهش حاضر با هدف تحلیل محتوای بخش زمین شناسی کتاب های علوم تجربی پایه های هفتم، هشتم و نهم چاپ 1401 از دیدگاه فعال یا غیر فعال بودن با استفاده از روش تحلیل محتوای ویلیام رومی انجام شد. این تحقیق کاربردی با روش توصیفی و به شکل عینی و کمی صورت گرفت. جامعه آماری این پژوهش شامل محتوای متن، تصاویر و سوالات بخش زمین شناسی کتاب های علوم تجربی متوسطه اول است. همچنین برای رسیدن به نتایج دقیق و قابل اعتماد در این تحقیق، از نمونه گیری استفاده نگردید و کل محتوای کتاب بررسی شد. نتایج نشان داد که ضریب درگیری با متن در مجموع هشت فصل زمین شناسی کتب علوم تجربی متوسطه اول 0.2837، ضریب درگیری با تصاویر 0.4031 و ضریب درگیری با سوالات 4.3 است؛ که نشان دهنده غیر فعال بودن محتوا متنی کتاب درسی است و همچنین بیانگر فعال بودن محتوای هر دو بخش تصاویر و سوالات می باشد.