درخت حوزه‌های تخصصی

موسیقی در ایران باستان از سابقه ای بسیار طولانی برخوردار است بررسی آثار و مدارک مبین جایگاه رفیع موسیقی در ایران باستان است در میان گونه های مختلف موسیقی بعد مذهبی آن منزلت ویژه ای دارد در این مقاله سعی شده جنبه مذهبی موسیقی و جایگاه آن مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد بدین منظور به بررسی مدارک مکتوب و آثار به دست آمده از کاوش های باستان شناسی پرداخته شده است شواهد ارائه شده نشان دهنده آن است که موسیقی در تشریفات مذهبی ایرانیان سهمی به سزا و در اجرای تشریفات مذهبی نقش موثر و کارکردی داشته است در واقع تشریفات مذهبی توسط موسیقی بروز و ظهور می یافت و گاه به تنهائی زبان عبادت می شد موسیقی با باورهای دینی ایرانیان پیوند تنگاتنگی داشته لازم و ملزوم هم به شمار رفته و کامل کننده یکدیگر بوده اند موسیقی به تبین حضور انسان در درک جهان کمک کرده و آن را معنی دار ساخته است این موسیقی پایه ای بسیار قوی دارد که ناشی از باورهای انسانهاست و در عمق و جان آنها ریشه دوانده است و توانسته در اعصار مختلف حضور خود را به اشکال گوناگون حفظ کند استمرار یابد و پایه های موسیقی ایرانی را تحکیم بخشد از این رو غنا و تعالی موسیقی ایرانی در خور مطالعه و تامل بیشتر است .

موسیقی همچون هنر برخاسته از لایه های درونی درون آدمی و بلکه یک نیاز روحی است و مانند هر هنری می تواند مبتذل یا متعهد باشد. موسیقی علمی از یونان باستان وارد ایران شد که ارسطو آن را به عنوان شاخه ای از ریاضیات می دانست و فیلسوفان اسلامی نیز آن را پذیرفتند البته علاوه بر قواعد علمی، ذوق و عاطفه نیز در پیدایش آن دخالت دارد هنر نیز محسوب می شود موسیقی ترجمه واژه Music انگلیسی که در فارسی معادل آهنگ می باشد و غنا را خواندن با آهنگ می گویند که همان موسیقی آوازی است. موسیقی ترکیب (composition) الحان جمع لحن و یا ملودی (Melody) و الحان به نغمه ها (Note) و نت ها دارای ریتم (Rhythm) هماهنگ است رابطه اسلام با هنر و موسیقی از مهمترین و کاربردی ترین موضوعات است . در قرآن واژه غنا و موسیقی به کار نرفته ولی آیاتی وجود دارد که در روایات یکی از مصداق های آن را «غنا» دانسته اند. لغویون غنا را «آواز خوش و طرب انگیز» دانسته اند و فقها و مفسران قران آن را صدای لهوی مناسب مجالس اهل فسوق دانسته اند که حرام می باشد. بسیاری از علما تصریح کرده اند که غنا بر حسب معنای لغوی و در عرف از غنای حرام یعنی غنا در شرع وسیع تر است موسیقی با شرایطی حرام و با شرایطی حلال می باشد در این مقاله با توجه به آیات و روایات و دیدگاه مفسران و عالمان و اسلام شناسان با رویکردی کاربردی معیارهای موسیقی بررسی شده است .