عبور از پوزیتیویسم منطقی

مسئله نفس و بدن اگرچه از دیرباز، اندیشه بشر را به خود مشغول کرده، ولیکن در اعصار جدید، نگاهی نو و مجدد به آن صورت گرفته و نظرات متفاوتی نیز عرضه گشته است. فیزیکالیست ها از اساس منکر دوگانگی نفس و بدن گشته اند و حالات نفسانی را به حالات جسمانی فروکاسته اند. در مقابل، اندیشمندان مسلمان، ثنویت نفس و بدن را پذیرفته اند؛ ولی با توجه به اینکه صرفِ پذیرش غیریت نفس و بدن، غیر بدنی بودن نفس را نتیجه نمی دهد، گروهی به تجرد و برخی به عدم تجرد نفس رأی داده اند. این اقوال، نشان از صعوبت بحث دارد و لذا نتایج عقل برهانی و آموزه های دین وحیانی می توانند ملاکی محکم و میزانی کارآمد در تمییز اندیشه های صحیح از غیرصحیح بوده و درک درستی از حقیقت را به ارمغان بیاورند. این مقاله با امعان نظر در ادله، تمایز نفس و بدن و نیز تجرد نفس را نتیجه خواهد گرفت.

۲۳.

نظریه علی عمل دیویدسن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مهدی ذاکری

منبع: نامه مفید ۱۳۸۵ شماره ۵۶

کلید واژه ها: قانون دیویدسن نظریه علی عمل تبیین علی تبیین عقلانی تعمیم

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه تحلیلی عبور از پوزیتیویسم منطقی

تعداد بازدید : ۲۳۵۹ تعداد دانلود : ۹۹۱

براساس دیدگاه پوزیتیویست های منطقی، دلیل عامل برای عملش علت آن عمل است و تبیین عمل با دلیل، تبیین علی و قانون مند است. از سوی دیگر، ویتگنشتاین و فیلسوفان هم مسلک او منکر علیت دلیل برای عمل هستند و معتقدند تبیین عمل با دلیل، صرفا تبیین عقلانی است، نه تبیین علی. نظریه علی عمل دیویدسن موضع میانه است، زیرا از یک سو، دلیل را علت عمل می داند و از سوی دیگر، منکر این است که رابطه ای قانون مند بین دلیل و عمل وجود داشته باشد. بنابر رای دیویدسن، تبیین عمل با دلیل هم تبیین عقلانی است و هم تبیین علی.

۲۴.

سکوت و معنا ، جستارهایی در فلسفه ویتگنشتاین

نویسنده: کیارش آرامش پرهام مهدیان

منبع: کتاب ماه فلسفه سال اول بهمن ۱۳۸۶ شماره ۵

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۱۹ تعداد دانلود : ۱۰۳۷

۲۵.

قضیة ناتمامیت گودل و فلسفة ذهن

نویسنده: کامران قیوم زاده

منبع: منطق پژوهی سال اول پاییز و زمستان ۱۳۸۹ شماره ۲

کلید واژه ها: هوش مصنوعی قضایای ناتمامیت گودل مکانیک گرایی ضد مکانیک گرایی استدلال پن روز

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۳۱۳ تعداد دانلود : ۱۷۰۴

۲۶.

واقعیت های نهادی از دیدگاه جان سرل(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدعلی عبداللهی محمدتقی جان محمدی

منبع: متافیزیک دوره ۲ بهار و تابستان ۱۳۸۹ شماره ۵ و ۶

کلید واژه ها: زبان نهاد واقعیت نهادی کارکرد وضعی قواعد قوام بخش توان بایایی

حوزه های تخصصی:

حوزه‌های تخصصی فلسفه و منطق فلسفه غرب رویکرد تاریخی دوره معاصر (قرون 20 و 21) فلسفه تحلیلی عبور از پوزیتیویسم منطقی

تعداد بازدید : ۲۳۰۹ تعداد دانلود : ۱۲۱۹

۲۷.

تأثیر نظریه بازی های زبانی ویتگنشتاین بر فلسفه لیوتار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محسن قمی

منبع: اندیشه دینی ۱۳۸۴ شماره ۱۶

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۹۰ تعداد دانلود : ۱۴۱۶

۲۸.

تاثیر ویتگنشتاین متاخر بر نسبی گرایی در فلسفه علم

نویسنده: یاسمن هوشیا

منبع: فصلنامه فلسفه دانشگاه تهران ۱۳۸۳ شماره ۹

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۷۶ تعداد دانلود : ۱۰۸۰

لیرغم توافقهای عمیقی که میان دو دیدگاه ویتگنشتاین وجود دارد هر دو از تاثیر گذار ترنی آراء فلسفی قرن بیستم به حساب می آید و نفوذ عمیقی بر سایر فیلسوفان بخصوص فیلسوفان علم داشته است تاکید این مقاله به نقش و تاثیر زبان در آراء متاخر وی و نیز تاثیر آن بر برخی از فیلسوفان علم نظیر تامس کوهن و پاول فایرابند است و نیز اینکه چگونگ پایبندی این دو به دیدگاه متاخر ویتگنشتاین یشان را در زمره نسبی گرایان قرار می دهد در حالکیه کوهن از منتسب شدن به چنین نسبی گرایی ابا دارد فایرابند خود را نه تنها نسبی گرا که آنارشیست معرفتی می داند.

۲۹.

ویتگنشتاین: خداباور یا ملحد؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید اکبر حسینی قلعه بهمن

منبع: معرفت فلسفی ۱۳۸۸ شماره ۲۴

کلید واژه ها: معناداری نظریه تصویری معنا ، بازی های زبانی ویتگنشتاین متعالی غیرواقع گرایی دینی واقع گرایی دینی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۷۵ تعداد دانلود : ۸۶۵

ویتگنشتاین یکی از چهره های علمی قرن بیستم است که نگرش های او به طور معمول و مشخص، بازتاب های گوناگون و گسترده ای در میان اندیشمندان دیگر داشته است. دیدگاه ویتگنشتاین درباره خدا، و واقع گرایی یا غیرواقع گرایی این فیلسوف نیز از قاعده یادشده مستثنا نبوده و حتی مبنای نظری بسیاری از اندیشمندان قرار گرفته است. در نوشتار حاضر، می کوشیم تا به تبیین نگاه ویتگنشتاین در این باره بپردازیم و بگوییم که بر اساس رساله منطقی و فلسفی، به نظر می رسد که وی برای ماورای عالم طبیعت، حقیقتی قایل نبوده، زیرا بر آن بوده است که زبان بدان عالم راه ندارد. بدین ترتیب، ویتگنشتاین را می توان ملحدی نسبت به ماورا تلقی کرد، نه غیر واقع گرا. اما از عبارت های ویتگنشتاین در پژوهش های فلسفی اش (با این مضمون که: «الهیات از بازی زبانی منحصر به فردی برخوردار است»)، تا حدودی چنین بر می آید که او در عرصه هستی شناسی امرالوهی، واقع گرا می باشد و برای خدا، امرالوهی، و اعتقادات دینی، وجهه ای مستقل از اذهان قائل است.

۳۰.

وظیفه فلسفه از نظر ویتگنشتاین

نویسنده: علیرضا حسن پور

منبع: علامه ۱۳۸۶ شماره ۱۴

کلید واژه ها: فلسفه ویتگنشتاین تعریف و وظیفه فلسفه

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۵۳ تعداد دانلود : ۱۱۸۷

۳۱.

چگونه در ویتگنشتاین سالیپسیزم به رآلیزم می رسد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسین واله

منبع: نامه مفید ۱۳۸۰ شماره ۲۸

کلید واژه ها: سالیپسیزم رآلیزم ایده‏الیزم نظریه تصویرى مدرک

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۴۶

چکیده: از جمله دستاوردهاى نظریه تصویرى، ریشه یابى مغالطاتى است که تاریخ فلسفه آکنده از آن است. نزاع سالیپسیزم که افراطى‏ترین شاخه ایده‏الیزم بشمار مى‏رود، با رآلیزم بر پایه نظریه تصویرى راه حل بدیعى مى‏یابد که ویتگنشتاین به اجمال بیان کرده است. انکار عالم واقع از موضع سالیپسیزم ریشه در خلط بین دو نقش متفاوت زبان، دو حیث مجزاى مُدرِک و مرزهاى گفتمان فلسفى و علمى دارد. با تحلیل درست، مى‏توان نشان داد که مطلوب سالیپسیت، اساسا بیان کردنى نیست، و غفلت از فرق حیث مُدرِکیت با حیث وجودى مُدرِک بعلاوه دست درازى ناروا به معرفت تجربى، به انکار واقع منجر مى‏شود. اگر آگاهانه این تمایزها را رعایت کنیم، سالیپسیزم با رآلیزم آشتى مى‏کند. گزاره‏هاى متضمن اعمال نفسانى مانند «احمد معتقد است که حسن برنده شد» در تحلیل دقیق، نه دلیلى بر تبعیت واقع از ذهن و نه مثال نقض قاعده گسترش پذیرى، بلکه جمله‏هاى دو پهلویى است که یا به گزاره‏هاى روانشناختى تجربى تحویل مى‏شود و آنگاه هیچ ارزش فلسفى ندارد و یا به توتولژى‏هاى ضرورى الصدقى تأویل مى‏شود که هیچ ربطى به ایده آلیزم ندارد و البته شبه گزاره خواهد بود.

۳۲.

نسبیت هستی شناختی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: کواین و.و مترجم: مجتبی درایتی

منبع: ذهن پاییز ۱۳۸۵ شماره ۲۷

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۲۱۷ تعداد دانلود : ۸۹۷

۳۳.

کواین و موجهات

نویسنده: فرشته نباتی

منبع: فصلنامه حکمت و فلسفه ۱۳۸۴ شماره ۳

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۹۱ تعداد دانلود : ۱۲۰۶

۳۴.

نظریه ی تصویری زبان ؛ با تاکید بر لوازم معرفت شناختی آن

نویسنده: محمد حسین مهدوی نژاد

منبع: پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت سابق) سال اول بهار و تابستان ۱۳۸۲ شماره ۱

کلید واژه ها: معنا دین اخلاق زبان مابعدالطبیعه ویتگنشتاین گزاره ی بسیط گزاره ی مرکب گزاره ی تحلیلی گزاره ی ترکیبی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۹۰ تعداد دانلود : ۱۰۰۶

ویتگنشتاین، در طول فعالیت فلسفی خود، دو نظریه ی کاملاً متفاوت درباره ی زبان و ماهیت و ساختار آن ابراز داشت. یکی از نقاط اصلی اختلاف در فلسفه ی او، همان اختلافی است که در دو نوشته ی مهم او رساله ی منطقی ـ فلسفی، مشهور به تراکتاتوس و پژوهش های فلسفی، در مورد تحلیل زبان، به چشم می خورد که می توان آن را تقابل میان «نظریه ی تصویری زبان» و «نظریه ی کاربردی زبان» دانست. ویتگنشتاین، در دوره ی اول فلسفی خود، با پذیرش اتمیسم منطقی و رویکرد زبان صوری (متاثر از نظریات راسل) و تقسیم گزاره ها به تحلیلی و ترکیبی (متاثر از هیوم) و بی معنا تلقی کردن قضایای تحلیلی و نیز پذیرش گزاره های بسیط و گزاره های مرکب در عالَم زبان و واقعیات بسیط و واقعیات مرکب در عالَم خارج، نظریه ی تصویری زبان را در تراکتاتوس، بیان کرد. مساله ی اصلی ویتگنشتاین در تراکتاتوس، ماهیت زبان، ماهیت اندیشه و واقعیت است. اندیشه ی اصلی ویتگنشتاین در تراکتاتوس، این است که زبان، تصویری منطقی از جهان ارائه می کند. زبان، یک ماهیت مشترک دارد و وظیفه ی آن، تنها تصویر واقع است و نمی تواند به فراسویِ واقعیت برسد. متافیزیک، مساله ی حیات، اخلاق، زیبایی شناسی و دین، همگی فراتر از زبان هستند؛ این امور، رازورزانه هستند و برای گام نهادن در این امور، باید با آن ها ارتباط وجودی برقرار کرد.

۳۵.

بررسی انتقادی نظریه علی ارجاع اونز در باب نام های خاص

نویسنده: امید کریم زاده

منبع: پژوهشنامه فلسفه دین (نامه حکمت سابق) سال هفتم بهار و تابستان ۱۳۸۸ شماره ۱۳

کلید واژه ها: اژگان: نظریه نام های اونز نظریه های علی ارجاع نظریه های وصفی ارجاع منشا اصلی نام خاص تغییر مرجع دلالت گوینده دلالت نام دال محض

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۸۲ تعداد دانلود : ۱۵۲۷

در این مقاله، ابتدا خلاصه ای از نظریه های مربوط به دلالت نام های خاص در زبان را بررسی می کنیم و سپس نظریه علی نام های خاص اونز را مطرح خواهیم کرد. از آنجا که نظریه اونز، از نظریه های علی و نظریه های وصفی نام های خاص، به یکسان نسب برده است، آشنایی اجمالی با این نظریه ها برای فهم نظریه اونز سودمند خواهد بود. در بخش مربوط به نظریه های وصفی، نظریه های فرگه و راسل؛ و در بخش مربوط به نظریه های علی، نظریه های میل و کریپکی، به طور مختصر بحث خواهند شد. پس از شرح نظریه علی اونز و بیان امتیاز آن بر نظریه کریپکی، انتقادات وارد بر نظر اونز را بررسی خواهیم کرد .

۳۶.

زبان، سوسور و ویتگنشتاین

نویسنده: رضا امینی

منبع: کتاب ماه ادبیات و فلسفه تیر ۱۳۸۲ شماره ۶۹

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۵۸ تعداد دانلود : ۱۱۵۴

۳۷.

گناه ایمان گرایی ویتگنشتاین(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: نلسون لگن هاوزن سید محمود موسوی

منبع: نقد و نظر زمستان ۱۳۷۹ و بهار ۱۳۸۰ شماره ۲۵ و ۲۶

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۵۲ تعداد دانلود : ۱۱۰۱

۳۸.

تحلیل انتقادی نظریه لین رادر بیکر در تبیین رستاخیز با رویکرد اجمالی به حکمت متعالیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی سنایی رستم شامحمدی

منبع: پژوهشنامه فلسفه دین (نامة حکمت) سال دوازدهم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ (پیاپی ۲۳)

کلید واژه ها: مسیحیت ملاصدرا رستاخیز بدن مثالی نظریة تقوّم لین رادر بیکر

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۲۲ تعداد دانلود : ۱۱۴۱

لین رادر بیکر درصدد است که آموزهرستاخیز در مسیحیت را با ماده گرایی سازگار کند. او مدعی است که با تکیه بر نظریه تقوّم به عنوان یک نظریة مادی انگارانه، می توان تبیین کلامی و فلسفی شایسته ای از کیفیت زندگی پس از مرگ ارائه کرد. بیکر، به جای ارائه تبیین فلسفی از نسبت حیات ذهنی با بدن اخروی، به شیوه ای متکلّمانه، رستاخیز را فعل اعجازی خدا می داند. یکی از لوازم نظریه تقوّم، عدم اهمیت این همانی عددی بدن دنیوی و اخروی است. در حالی که به نظر می رسد بدون در نظر گرفتن این همانی بدن دنیوی و اخروی، نمی توان تبیین معقولی از امکان حیات پس از مرگ ارائه کرد؛ زیرا علاوه بر این که انسان یک حقیقت نفسانی جسمانی است، بین نفس و بدن هر شخص، رابطه ضروری، و نه امکانی، برقرار است. در مقام مقایسه، ملاصدرا استمرار وجودی شخص دنیوی و اخروی را با توسّل به وحدانیّت نفس (در عین پذیرفتن بدن های مختلف) توضیح می دهد؛ به طوری که نفس ناطقه، در هر مرتبه به نوعی ماده تعیّن می بخشد و با توجه به حرکت جوهری، بدن دنیوی و اخروی، دو جنبه از یک واقعیت واحد اما ذومراتب هستند.

۳۹.

ویتگنشتاین: زبان و فلسفه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمد اکوان

منبع: دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران ۱۳۸۰ شماره ۱۶۰

کلید واژه ها: نظریه تصویری معنا بازیهای زبانی ‏‫اتمیسم منطقی صورت منطقی صورتها ی زندگی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۱۰۵ تعداد دانلود : ۱۲۱۷

زبان و نسبت آن با فلسفه از مسائل اساسی در تفکر ویتگنشتاین به حساب می آید . هدف از تدوین این مقاله بیان دیدگاه ویتگنشتاین در خصوص زبان و فلسفه و ارتباط آن دو است . ویتگنشتاین متقدم معتقد بود که زبان ذاتأ دارای خصلت تصویری است و ساختار عالم ساختار آن را تعیین میکند . فلسفه را نیز فعالیتی نقادی می داند که وظیفه آن روشن ساختن اندیشه هاست . اما در دوره متأخر از این عقیده صرف نظر کرد و اعتقاد داشت که زبان همچون ابزار است و برای فهم معنای زبان بایستی به کاربرد آن در زندگی مردم توجه کنیم . در این دوره او قائل بود که ساختار زبان ما بیانگر نحوه اندیشه ما در خصوص عالم واقعی است و فلسفه در نظر او نوعی درمانگری است و فیلسوف کسی است که بیماریهای فهم انسان را علاج میکند.

۴۰.

مفهوم صدق از دیدگاه ویتگنشتاین(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: آمنه غروی

منبع: اندیشه دینی ۱۳۸۵ شماره ۱۸

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۹۷ تعداد دانلود : ۱۲۹۸

درخت حوزه‌های تخصصی