درخت حوزه‌های تخصصی

این پژوهش تحلیلی مختصر از ماهیت نظام اخلاق دینی ارائه می دهد و سپس دو بنیاد محوری آن در حکومت مهدوی یعنی اکمال اخلاقی و عدالت طلبی را به صورت موردپژوهانه بررسی می کند. اکمال اخلاقی توام با اتحاد عقول انسان هاست که از طریق فراهم آوردن بستر عمومی رشد و تعالی انسان ها پدیدار خواهد شد. در بعد عدالت طلبی پس از بررسی هویت معرفتی عدالت اثبات خواهد شد مراد از عدالت، طریق وسطی و تاویل آن به صراط مستقیم است. بررسی برخی از مهم ترین کارکردهای مترتب بر اکمال اخلاقی و عدالت طلبی عصر ظهور نیز در این پژوهش مورد توجه قرار می گیرد.

این گفتار، به معرفی کتاب ""المختار من کلمات الامام المهدی علیه السلام "" نوشته آیة الله شیخ محمد غروی (1345-1430ق) می پردازد که برای نخستین بار، به شرح و تبیین کلمات امام مهدی علیه السلام پرداخته است. ضرورت توجّه به روایت و درایت سخنان آن حضرت، همراه با توضیح روش نگارش این کتاب، منابع آن، رویکردهای رجالی و فقه الحدیثی و فقهی و اعتقادی کتاب، در این مقاله آمده است.

پرسش از چیستی فواید و اثرگذاری امام غایب در سیر تکاملی انسان ها، پرسشی است که پس از اثبات لزوم وجود امام و مبانی عقلی و نقلی آن طرح می شود. در یک انگاره حداقلی، امام جایگاهی همانند جایگاه دیگر حاکمان با قید عدالت دارد. این نوع تلقی علاوه بر تقصیر در تبیین جایگاه امامت با دوره غیبت امام، دچار سردرگمی در تحلیل نقش امام است. در آیات قرآن کریم، جایگاه حقیقی امام و نقش او در هدایت بیان شده که آیات شهادت از جمله این آیات است. از مسئله شهادت، چگونگی و آثار شهادتِ گروهی از برگزیدگانِ انسان ها در آیات قرآن، برداشت های متفاوتی وجود دارد. بیشتر دیدگاه ها به ثمربخشی شهادت انبیا و اوصیا در آخرت و صحنه قیامت معطوف است؛ اما با وجود شواهد متقن قرآنی و روایی باید پذیرفت که مسئله شاهد بودن گروهی از انسان ها در دنیا و آگاهی یابی الهی آنان از اعمال و باطن امور انسان های دیگر، دارای پیامد دنیوی و زمینه تحقق امری مهم و اساسی است که بنای آفرینش و دستگاه عظیم و مستحکم ارسال انبیا و نصب اوصیا بر آن استوار و قوام یافته است؛ یعنی موضوع هدایت و کمال بخشی و رساندن هر چیز به سرانجام شایسته او؛ امری که خداوند متعال تنها خود را تحقق بخش آن دانسته است. در این میان، نقش شاهدان بر اعمال انسان ها، واسطه بودن آنان در تحقق گونه ای خاص از هدایت الهی است؛ همان گونه که انبیا، به منزله واسطه هایی الهی میان انسان ها و خداوند در دریافت و انتقال پیام های پروردگار در عرصه هدایت تشریعی به شمار می روند. این نوشتار با بررسی تطبیقی تفاسیر ذیل آیات مربوط به شهادت، به نقد برخی از آرا و تبیین زوایای مجهولی از چرایی و نتایج این شهادت پرداخته و بدین وسیله بخشی از نقش و جایگاه هدایتی امام عصر تبیین شده است.

استفاده از خواب و رویا در میان مدعیان دروغین و فرقه ها جایگاهی ویژه دارد و چون آنان برای اثبات ادعای خود دلایل کافی ندارند، به این امور متوسل می شوند. نوع تبلیغات احمد بصری نیز خارج از این مجموعه نیست و این فرد، یکی از ادله حقانیت خود را دیدن خواب دانسته و برای آن دستورالعمل هایی مانند سه روز روزه گرفتن یا خواندن یک دعا به مدت چهل شب ارائه داده است (بصری، 1431: ج1، 7). این فرد بیش از دیگر مدعیان به ادله قرآنی و روایی استناد کرده است. از این رو در این نوشتار پس از بررسی ادله قرآنی این گروه، مشخص خواهیم کرد که برخی آیات به کار برده شده بر مدعای تشخیص حجت الهی توسط رویا دلالت ندارند و تنها وجود رویای صادقه را اثبات می کنند. برخی دیگر از آیات نیز بیان گر موضوعی غیر از رویای صادقه هستند.