انتظار وظیفه‏ساز

السلام على مهدى الامم
انتظار از این زاویه که تمامى ادیان و مذهب «مژده ظهور منتظر» را داده‏اند، از دیرباز فراوان مورد بحث و پژوهش قرار گرفته است; اما از این منظر که امام مهدى علیه السلام از امت اسلامى چه انتظاراتى دارد و مسؤولیت جامعه اسلامى و مؤمنان در پیشگاه آن حضرت چیست؟ کمتر مورد کنکاش واقع شده است.
در ابتدا به نظر مى‏رسد، پیرامون مکتب اهل‏بیت علیهم السلام دو نوع وظیفه دارند:
الف) وظایفى که تک تک افراد باید آن را انجام دهند.
ب) مسؤولیت‏هایى که جامعه باید عمل کند.
وظایف افراد:
به دلیل محدودیت فرصت، به عنوان نمونه، چند وظیفه را یادآور مى‏شویم:
1- معرفت امام علیه السلام
طبیعى‏ترین و بدیهى‏ترین انتظارى که از ما متوقع است، این است که شناخت و معرفت‏خود را به امام عصر علیه السلام گسترش دهیم. در روایات مى‏خوانیم:
«هرکس بمیرد و امام زمان خود را نشناسد، مانند مردم عصر جاهلیت مرده است. (1)
شناخت امام و حجت‏خداوند سبحان، چنان اهمیت دارد که معصومان علیهم السلام سفارش کرده‏اند: دست استمداد به سوى پروردگار عالم دراز کنیم و بگوییم:
«اللهم عرفنى حجتک فانک ان لم تعرفنى حجتک ضللت عن دینى‏» (2)
خداوندا! حجت‏خود را به من بشناسان که اگر حجت‏خود را به من معرفى نکنى، از دینم گمراه مى‏شوم.
امام صادق علیه السلام در بیان ارزش و جایگاه امام‏شناسى مى‏فرماید: «هرکس بمیرد در حالى که عارف به امام زمان خویش باشد، مانند آن است که با حضرت قائم و در خیمه وى زندگى مى‏کند.» (3)
2- ایمان و اطاعت
بعد از شناخت و معرفت نسبى - که اولین وظیفه ماست. - تکلیف دوم، ایمان آوردن و پذیرش امام علیه السلام است. هرچه شناخت ما از امام عمیق‏تر و صحیح‏تر باشد، درجات ایمان و اعتقاد ما افزایش مى‏یابد. و این دو مقدمه اطاعت از وى شمرده مى‏شود.
امام زین العابدین علیه السلام مى‏فرماید:
«من ثبت على ولایتنا فى غیبة قائمنا اعطاه الله اجر الف شهید مثل شهداء بدر و احد» (4)
کسى که در زمان غیبت قائم ما بر ولایت ما ثابت‏قدم باشد، خداوند اجر هزار شهید مانند شهیدان بدر و احد را به او عطا خواهد کرد.
3- انتظار فرج
از جمله وظایف شخصى معتقدان و محبان امام مهدى علیه السلام، انتظار فرج است. این امر در متون ارزشمند حدیثى مورد توجه و سفارش بسیار قرار گرفته است.
امام صادق علیه السلام فرمود:
«هرکه بمیرد و منتظر امر (فرج امام عصر علیه السلام) باشد، مانند آن است که با حضرتش و در خیمه وى به سر مى‏برد.»
امام صادق علیه السلام سپس اندکى مکث کرد و فرمود:
«نه، بلکه مانند آن است که در کنار وى شمشیر مى‏زند و مى‏جنگد.»
آنگاه ادامه داد:
«نه، به خدا سوگند، چنین شخصى مانند یاران رسول خدا صلى الله علیه و آله خواهد بود که در کنار وى در میدان نبرد شهادت طلبانه به پیکار مشغول بودند.» (5)
انتظار فرج و امید به آمدن منجى بشریت و شوق دیدار کسى که مى‏خواهد به همه ناهنجارى‏ها پایان داده، حکومت عدل الهى را به طور کامل برقرار کند، مورد توجه همه امامان علیهم السلام بود.
سدیر مى‏گوید: من همراه مفضل بن عمرو، ابوالحسن و ابان بن تغلب خدمت امام صادق علیه السلام مشرف شدیم، در حالى که او روى خاک نشسته بود، لباسى که آستین کوتاه داشت، پوشیده بود، بسیاراندوهگین مى‏نمود و مانند زنى که فرزند عزیزش را از دست داده، گریه مى‏کرد و مى‏فرمود:
«سرورم! غیبت تو خوابم را ربوده و استراحت و شادمانى‏ام را از میان برده است. سید من! غیبت تو، مصیبت مرا پیوسته گردانیده و محنتها و گرفتاریهایم را پیاپى ساخته، آب دیدگانم را جارى و ناله و اندوهم را برآورده‏است... .»
سدیر گفت: چون حضرت را در این حالت مشاهده کردیم، حیران شدیم و نزدیک بود قلب ما پاره گردد. گمان کردیم حضرت را زهر داده‏اند یا بلیه عظیمى از بلایاى روزگار بر او حادث شده است. پس عرض کردیم: اى فرزند بهترین خلق! خدا هرگز دیدگانت را گریان نگرداند. چه حادثه‏اى تو را گریان گردانیده است; چه اتفاقى افتاده که چنین ماتم گرفته‏اى؟
حضرت آه سوزناکى برکشید و فرمود:
«امروز صبح در کتاب «جفر» نگریسته، ولادت حضرت صاحب الامر، درازى عمر وى، غیبت آن حضرت، طول غیبت، ابتلاى مؤمنان در زمان غیبت، بسیار شدن شبهه‏ها در دل مردم و مرتد شدن اکثر آن‏ها... را مشاهده کردم و اندوه بر من چیره شد.» (6)
اگر امام صادق علیه السلام پیش از تولد امام زمان (عج) براى او و مسائل مربوط به وى چنین ناله سر مى‏دهد و اشک مى‏ریزد، وظیفه ما بسیار روشن و سخت‏خواهد بود.
4- امتحان
همان طورى که مى‏دانید، عصر پرمحنت غیبت‏براى شیعیان آل محمد صلى الله علیه و آله عصر امتحان الهى است که خداوند متعال پیروان ثابت قدم او را از مدعیان دروغین امتحان مى‏کند.
و خود امام عصر (عج) فرموده‏اند:
«تنها کسانى بر عقیده غیبت پایدار مى‏مانند که خداوند قلبشان را آزموده باشد.» (7)
و على بن موسى‏الرضا علیه السلام مى‏فرماید:
«سوگند به خدا آنچه را که چشم بدان دوخته‏اید، رخ نشان نمى‏دهد مگر این که امتحان شوید.» (8)
اجمالا ما در حال امتحان هستیم و هر لحظه در برابر تکالیف و وظایفى که بر عهده داریم، آزموده خواهیم شد و طبیعى است کسانى که از این امتحان سخت‏خداوند بزرگ سرفراز بیرون آیند و مهر تایید و قبول را بگیرند، از دوستان و یاران حضرت محسوب خواهند شد و در این زمینه نیز انتظارات ایشان را انجام داده‏اند.
البته این که مواد امتحانى چیست، فواید امتحان کدام است و خداوند چرا مردمان را امتحان مى‏نماید، بحث جداگانه‏اى است که مجال دیگرى مى‏خواهد.
وظایف اجتماع:
1- شناخت ویژگى‏هاى حکومت‏حضرت و فراهم آوردن مقدمات آن.
بخشى از ویژگى‏هاى عصر ظهور عبارت است از:
1- فروپاشى حاکمان ستم و تصفیه دنیا از اهل باطل.
2- غلبه اسلام بر تمامى ادیان و مکاتب باطل و منسوخ.
3- تشکیل دولت جهانى اسلام.
4- پیشرفت فرهنگ و دانش و اخلاق و معنویت.
5- اصلاح زمین و برقرارى عدل کامل الهى.
6- عمران و آبادى سراسر زمین به گونه‏اى که نقطه‏اى به صورت مخروبه باقى نخواهد ماند.
7- به کارگیرى کارگزاران دلسوز و عزل متصدیان ناسالم.
8- زنده ساختن سیره و رفتار رسول خدا و امامان معصوم علیهم السلام.
2- تبیین سیماى ملکوتى امام و حکومت او
این کار سبب مى‏شود مردم شیفته حضرت و حکومت وى شوند و خود را براى ظهور او آماده سازند. روایات در این باره بسیار است; براى نمونه امام صادق علیه السلام مى‏فرماید:
«تمامى علم 27 حرف است و همه انبیاء دو حرف آن را آورده‏اند. آنگاه که قائم ما قیام کند، 25 حرف بر آن افزوده مى‏گردد و حضرت تمامى علوم را در میان مردم گسترش مى‏دهد.» (9)
امام مهدى علیه السلام یاران خود را براى عمران و آبادى اعزام مى‏کند و آنان را به عدل، احسان و آبادى سرزمین‏ها فرمان مى‏دهد. (10)
امام پنجم در این باره مى‏فرماید:
«هیچ مخروبه‏اى در زمین باقى نمى‏ماند مگر این که آباد مى‏شود.» (11)
... اموال عمومى به گونه‏اى توزیع مى‏گردد که نیازمند زکات یافت نمى‏شود. (12)
3- پیروى از احکام الهى
سومین وظیفه اجتماعى امت اسلام، به ویژه شیعیان، وارد ساختن اسلام در صحنه زندگى است. نمى‏توان به بهانه دوران غیبت از مسؤولیت‏شانه خالى کرد و از اجراى فرمان‏هاى خداوند سرباز زد.
از آن جا که بسیارى از قوانین اسلام تنها در پرتو حکومت دینى قابل اجرا است، تشکیل حکومت اسلامى، به عنوان مقدمه عمل به فرمان‏هاى اسلام واجب خواهد بود. براین اساس، باید در مسیر حفظ «جمهورى اسلامى‏» ، این یادگار ارزنده امام خمینى‏قدس سره - که به همت‏بلند و استقامت وى و مردم مسلمان ایران به دست آمد. - کوشید. این وظیفه‏اى سنگین و دشوار است; اما به دلیل ارزشى و ایمانى که دارد، باید بدان همت گمارد. شاید علت این که حضرت رسول صلى الله علیه و آله امت اسلام را در زمان غیبت، «برادران‏» خود خطاب فرمود و مشتاق ملاقات آنان بود، همین باشد که آنان وظیفه‏اى مهم، بزرگ و سخت‏برعهده دارند.
عوف بن مالک مى‏گوید: روزى پیامبر صلى الله علیه و آله فرمود:
«کاش برادرانم را ملاقات مى‏کردم!»
ابوبکر و عمر گفتند: آیا ما برادران تو نیستیم با آن که به تو ایمان آورده، هجرت کرده‏ایم؟
حضرت فرمود: ایمان آورده‏اید و هجرت کرده‏اید، ولى کاش برادرانم را ملاقات مى‏کردم!
آن‏ها گفته خود را تکرار کردند. حضرت فرمود:
«شما اصحاب من هستید; ولى برادران من کسانى هستند که بعد از شما مى‏آیند (آنان در حالى) به من ایمان مى‏آورند و مرا دوست دارند، یارى و تصدیقم مى‏کنند که مرا ندیده‏اند. کاش برادرانم را ملاقات مى‏کردم!» (13)
پى‏نوشتها:
1- کافى، ج 1، ص 371.
2- اکمال الدین، ج 2، ص 342.
3- بحارالانوار، ج 52، ص 142.
4- همان، ص 125.
5- همان، ص 126.
6- نجم الثاقب، چاپ مرکز فرهنگى مسجدجمکران، ص 741.
7- نوید امن و امان، ص 177.
8- مهدى موعود، ص 880.
9- مهدى انقلابى بزرگ.
10- یوم الخلاص، ص 395.
11- منهاج البراعه، ج 8، ص 353.
12- یوم الخلاص، ص 395.
13- بحارالانوار، ج 52، ص 132.