درخت حوزه‌های تخصصی

با توجه به اینکه یکی از شاخص های مهم در سیره اهل بیت (ع) ستیز با آشفتگی های تفرقه و فراگیر ساختن روح همدلی در عرصه های مختلف فکری و سلوک اجتماعی و سیاسی است، تا از اندیشه ها و رفتارهای متفاوت، برآیندی مثبت در مسیر تکامل جامعه پدید آید، هدف این مقاله، پاسخ به این پرسش اساسی است که آیا مقتضای چنین سیره ای، با در نظر گرفتن اندیشه ها و آرای متغایرِ افراد که بستر تنوع و حتی اختلافِ توقع ها، سلیقه ها و مواضع می شود و می تواند منشأ از هم پاشیدگی انسجام جامعه اسلامی گردد، در پی ریزی همدلی اجتماعی چیست؟ این تحقیق، با روش اسنادی تحلیلی و در راستای ترسیم مختصات جامعه سازوار و متکامل، به این نتیجه رسید که سبک زندگی معصومین(ع)، در قبال آرا و رفتارهای مخالف، بر مبنای تنوع گرایی همراه با انسداد بی راهه های گمراهی و انحراف فکری و نمایاندن حق ناب از طریق تضارب اندیشه ها و دیدگاه های متقن و انتظام یافته بر پایه اصول عقلانی و حریم اراده الهی است.

سیره پیامبر خاتم (ص) در عرصه های مختلف زندگی از جمله «عرصه خانوادگی» و ارتباط های درونی آن، الگویی برای رفتار همگان است. در این پژوهش کوشیده ایم تا با گزینش کلید ترین گزارش ها از زندگانی خانوادگی پیامبر (ص)، به بازشناسی اصولی بپردازیم که آن حضرت در رفتار با اعضای خانواده خود داشته اند. در این مقاله، به چند اصل مهم از جمله: «اهتمام به خانواده»، «توجّه به معنویات»، «اخلاق و ادب مداری»، «خردورزی»، «هم اندیشی» و «مشارکت و همدلی» اشاره می گردد.

در برخی منابع روایی شیعه و سنی روایتی با صیغه های متعدد و اسانید متفاوت نقل شده که مهم ترین نقل آن عبارت «لَا تَصْلُحُ الصَّنِیعَةُ إِلَّا عِنْدَ ذِی حَسَبٍ أَوْ دِینٍ» است. ظاهر این روایت، گستره احسان را به یکی از دو قید نسب والا {اصالت خانوادگی} یا دینداری{اصالت دینی} محدود و مشروط کرده است. این در حالی است که در قرآن کریم و روایات معصومان(ع)، نیکی و احسان به عنوان یک اصل انسانی مشتمل بر نوع انسان با هر کیش و آیین، بلکه فراتر از آن و نسبت به هر جانداری مطلوب است. به نظر می رسد این روایت در صدد نفی مطلق احسان از برخی افراد نیست، بلکه در صدد نفی احسان ابتدایی از ایشان است. دلیل نفی و عدم مصلحت چنین احسانی، ویژگی های غالبی شخصیتی و رفتاری انسان های غیر شریف و نجیب و بعضاً انسان های بی دین (یا بی قید و بند در امور دینی) است. یکی از بارزترین رفتارهای چنین انسان هایی، ناسپاسی و کفران نعمت است.